II. Dünya Savaşı Türkiyesi’nde Bir Muhalefet Örneği Olarak “Tan” Gazetesi

Yıl 2008, Cilt: 7 Sayı: 16, 381 - 395, 01.06.2008

Mithat Kadri Vural

Öz

II. Dünya Savaşı boyunca Türkiye’nin yaşadığı iç ve dış sorunlara karşı ülkenin tepkisini basın yansıtır. Bu dönemin bir bakıma nabzını yoklamak için basın en önemli kaynak niteliğindedir. Tan gazetesi II. Dünya Savaşı yıllarında ülkenin en çok satan gazeteleri arasında yer alır ve kamuoyunun oluşturulmasında etkili olur. Gazetenin güttüğü politika iki noktada toplanır: Sovyet dostluğu ve faşizm düşmanlığı. Gazetenin savaş yıllarındaki politikası ise savaşın başından beri Sovyetler Birliği’ne sempati beslemek olmuş ve bu durum haberler ve başyazılarla desteklenmişti. Savaş boyunca Tan gazetesi, Sovyetler Birliği’ne karşı yapılmış olan propagandayı silmeye, Sovyetlere karşı sevgi yaratmaya çalışıyordu. Savaşın gidişatına bağlı olarak Türkiye’de aşırı sağ akımlar gelişmeye başlayınca Tan gazetesinde ırkçılığı yeren makalelerin daha çok çıktığını görülür. Bu nedenle gazete savaş yıllarında Turancı akımların hedefi haline gelmiştir. II. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru ise Sovyetler Birliği ile olan ilişkilerin bozulmaya başlaması ve bu sırada Tan gazetesinin çok partili hayata geçişi ve demokrasiyi savunması, gazeteye karşı olan tepkileri daha da artırmış ve komünistlik suçlamalarının yoğunlaşmasına neden olur

Anahtar Kelimeler

Tan Gazetesi, Tan Olayı, Zekeriya Sertel, Sabiha Sertel

THE NEWSPAPER “TAN” AS AN EXAMPLE OF OPPOSITION DURING II. WORLD WAR

Öz

During the Second World War, press reflects the country’s response against both internal and external problems of Turkey. Press is the most important resource in order to comprehend this period. Tan was among the best-selling newspaper of that time and is effective in creating public opinion. The policy that the newspaper followed consisted of two points: Soviet friendship and fascism hostility. The newspaper’s policy during the war was following sympathy to Soviet Union and this situation was supported by news and editorials. The newspaper Tan, tried to abolish the propaganda against Soviet Union but create sympathy during the war. Depending on the course of war, it could be observed to be more of articles that criticize fascism when right currents began to improve in Turkey. Therefore, the newspaper became a target of Turanian movement. When relationships began to deteriorate to the Soviets towards the end of the Second World War and Tan’s defending of both transition to the multi-party system and democracy, reaction and accusation of communism against the newspaper increased

Anahtar Kelimeler

The Newspaper Tan, Tan Incident, Zekeriya Sertel, Sabiha Sertel

Kaynakça

• I- Gazeteler Akşam Cumhuriyet Son Havadis Tan Tanin Tasvir Ulus Vatan Yeni Gazete II- Dergiler Ayın Tarihi
• III- Kitaplar ve Makaleler DARENDELİOĞLU, İlhan, Türkiye’de Milliyetçilik Hareketleri, Toker yay., İstanbul, 1977. DERİNGİL, Selim, Denge Oyunu II. Dünya Savaşında Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih
• Vakıfı yay., 3. baskı, İstanbul, 2003. EKİNCİ, Necdet, Türkiye’de Çok Partili Düzene Geçişte Dış Etkenler, Toplumsal
• Dönüşüm yay., İstanbul, 1997. ERER, Tekin, Basında Kavgalar, Yeni Matbaa, İstanbul, 1965. EROĞUL, Cem, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, A.Ü.SBF. yay., Ankara, 1970. GÜRKAN, Nilgün, Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın (1945-1950), İletişim yay.,
• İstanbul, 1998. KABACALI, Alpay, Türkiye’de Gençlik Hareketleri, Altın Kitaplar yay., İstanbul, 1992. KABACALI, Alpay, Başlangıçtan Günümüze Türkiye’de Basın Sansürü, Gazeteciler
• Cemiyeti yay., İstanbul, 1990. KARACA, Emin, Türk Basınında Kalem Kavgaları, Gendaş yay., İstanbul, 1998.
• KOÇAK, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi I-II, İletişim yay., İstanbul, 1996.
• KÜÇÜK, Yalçın, Aydın Üzerine Tezler IV, Tekin yay., 2. baskı, İstanbul, 1990.
• ______________, Sırlar, YGS yay., 2. baskı, İstanbul, 2002.
• ______________, Türkiye Üzerine Tezler II, 2. baskı, Tekin yay., İstanbul, 1984.
• NADİ, Nadir, Perde Aralığından, Çağdaş yay., 4. baskı, İstanbul, 1991.
• ÖZDOĞAN, Günay Göksu, Turan’dan Bozkurt’a Tek Parti Döneminde Türkçülük,