Kıbrıs Türk Milli Mücadelesi (1914-1958)

Yıl 2009, Cilt: 8 Sayı: 18, 161 - 184, 01.06.2009

Dilek Yiğit Yüksel

Öz

Kıbrıs adası jeo-stratejik konumu nedeniyle bölgesinde büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle tarih boyunca mücadelelerin odağı olmuştur. Yüzyıllarca Türk egemenliğinde yaşamış olan adanın Türkiye için önemi ise hem güvenlik açısından hem de orada bulunan Türkler açısından çok daha fazladır ve vazgeçilmez niteliktedir. Çalışmamız, bahsedilen tarihsel süreçte Kıbrıs’ta Türkler, İngilizler ve Rumlar arasında yaşananların kronolojik bir özetini içermekte ve çeşitli arşiv belgelerinin değerlendirilmesi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin Kurucu Cumhurbaşkanı Rauf Raif Denktaş ile yapılan söyleşi ve TMT Mücahit’i Kemal Abdullah’ın anıları aracılığıyla, Kıbrıs konusundaki araştırmalara katkı sağlamayı amaçlamaktadır

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, TMT, Rauf Denktaş, KKTC

Kaynakça

• AKKURT, Aydın, Türk Mukavemet Teşkilatı (1957-1958 Mücadelesi), Seçil Ofset, İstanbul, 1999.
• ALASYA, Halil Fikret, Kıbrıs ve Rum-Yunan Emelleri, K.K.T.C. Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, 1992.
• ------------, Kıbrıs ve Rum-Yunan Emelleri, KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları, Lefkoşa, 1992.
• ARMAOĞLU, Fahir, Kıbrıs Meselesi 1954-1959, A.Ü. S.B.F. Yayınları, Ankara, 1963.
• AYABAKAN, Levent, Fatin Rüştü Zorlu’nun Hayatı ve Kıbrıs Meselesi, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Kars, 2007.
• BALABAN, Nizamettin, Milli Mücadelede Türk Basını, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Kayseri, 2006.
• BERKALP, Ayten Salih, “Mücadelemizde Kıbrıs Türk Kadınının Yeri”, Kıbrıs Türk Milli Mücadelesi ve Bu Mücadelede TMT’nin Yeri, Uluslararası Sempozyum, Lefkoşa, 2008, C.II.
• CAMGÖZ, Erdal, “Erenköy Direnişi ve Ağustos Savaşları”, Kıbrıs Türk Milli Mücadelesi ve Bu Mücadelede TMT’nin yeri, Uluslararası Sempozyum, Lefkoşa, 2008, C.II.
• CERRAHOĞLU, Zehra Yalçınkaya, BM Gözetiminde Kıbrıs Sorunu ile İlgili Olarak Yapılan Toplumlararası Görüşmeler (1968-1990), TC Kültür Bakanlığı, Ankara, 1998.
• ÇAY, Abdulhaluk, Kıbrıs’ta Kanlı Noel-1963, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1989.
• DENKTAŞ, Rauf R., Rauf Denktaş’ın Hatıraları, Boğaziçi Yayınları, 1996.
• -------------, Kıbrıs Girit Olmasın, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2004. Dr. Fazıl Küçük’ün Yaşamı, Liderimiz Dr. Fazıl Küçük Başlıklı Müze Tanıtım Dökümanı.
• ENGİN, M. Saffet, Kemalizm İnkılâbının Prensipleri, C.I-III, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul, 1938.
• EROĞLU, Hamza, Kıbrıs Uyuşmazlığı ve Kıbrıs Barış Harekatı, Emel Matbaası, Ankara, 1975.
• ERTEGÜN, Necati Münir, In Search of a Negotiated Cyprus Settlement, Ulus Matbaacılık, Lefkoşa, 1981.
• FIRAT, Melek, “6-7 Eylül Olayları”, Türk Dış Politikası, (ed.: Baskın Oran), C.I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.
• -------------, “Yunanistan’la İlişkiler”, Türk Dış Politikası, (ed.: Baskın Oran), C.I, İletişim Yayınları, İstanbul, 2001.
• GAZİOĞLU, Ahmet, İngiliz Yönetiminde Kıbrıs III (1951-1959), Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi, Ankara, 1998.
• -------------, Kıbrıs Tarihi İngiliz Dönemi (1878-1960), Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi, Lefkoşa, 1997.
• ------------, Kıbrıs’ta Türkler (1570-1878), Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi, Lefkoşa, 2000.
• ------------,Kıbrıs’ta Soykırım Yılı 1964 ve Enosis’in Ayak Sesleri, Kıbrıs Araştırma ve Yayın Merkezi, Lefkoşa, 2007.
• GİBBONS, Harry Scott, Kıbrıs’ta Soykırım, (çev.: Erol Fehim), Near East Publishing, Ankara, 2003.
• GÜREL, Şükrü Sina, Kıbrıs Tarihi 1 (1878-1960), Kaynak Yayınları, İstanbul, 1984.
• GÜVENÇ, Nazım, Kıbrıs Sorunu Yunanistan ve Türkiye, Çağdaş Politika Yayınları, Kıbrıs, 1984.
• HAKERİ, Bener Hakkı, Başlangıcından 1878’e dek Kıbrıs Tarihi, KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, 1993.
• HASGÜLER, Mehmet, Kıbrıs’ta Enosis ve Taksim Politikalarının Sonu, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.
• İSMAİL, Sabahattin, Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Doğuşu-Çöküşü ve Unutulan Yıllar (1964- 1974), KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları, 1992.
• ------------, Kıbrıs sorununun kökleri: İngiliz yönetiminde Türk-Rum ilişkileri ve ilk TürkRum Kavgaları, Akdeniz Haber Ajansı, 2000.
• ------------, 20 Temmuz Barış Harekatının Nedenleri, Gelişimi, Sonuçları, Kastaş, 1989.
• ------------, Kıbrıs Cumhuriyetinin Doğuşu, Çöküşü ve KKTC’nin Kuruluşu (1960-1983), Akdeniz Haber Ajansı Yayınları.
• İSMAİL, Sabahattin-Birinci, Ergin, Kıbrıs Türkünün Varoluş Savaşımında İki Ulusal Kongre (1918-1931), Gelişim Ofset, Lefkoşa, 1987.
• -----------, Atatürk Döneminde Türkiye-Kıbrıs İlişkileri (1919-1938), KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yayınları, Lefkoşa, 1989.
• İsmet İnönü’nün Hatıraları Lozan Antlaşması, Cumhuriyet, Ankara, 1998. KURAT, Yuluğ Tekin, Henry Layard’ın İstanbul Elçiliği (1877–1880), A.Ü.D.T.C.F.Yay., Ankara, 1968.
• KÜÇÜK, Fazıl, Mücadelemizin Görkemli Günleri, (der.: Altay Sayıl), KKTC Dışişleri ve Savunma Bakanlığı.
• MERAM, Ali Kemal, Belgelerle Türk İngiliz İlişkileri Tarihi, İstanbul, 1969.
• MERAY, Seha L., Lozan Barış Konferansı Tutanaklar, Belgeler, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
• NASKALİ, Emine Gürsoy, 6-7 Eylül Olayları Davası, Kitabevi Yayınları, İstanbul, 2007.
• PİRLEPELİ, Ömer, Türk İstiklal Savaşı Sürecinde Kıbrıs, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı (yayınlanmamış yüksek lisans tezi), Edirne, 2009.
• SAMANİ, Meltem Onurkan, Kıbrıs’ta Bir Sömürge Kurumu: Kavanin Meclisi (1882- 1931), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı (yayınlanmamış doktora tezi), Ankara, 2007.
• SOYSAL, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları, C.I, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2000.
• TANSU, İsmail, Aslında Hiç Kimse Uyumuyordu, Minpa Matbaacılık, Ankara, 2001. TARAKÇI, Mustafa, Kıbrıs Barış Harekâtı, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, (yayınlanmamış doktora tezi), Ankara, 1998.
• To Cyprus For Peace, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1974.
• Tuğ. ZEKİ, Aydın, Bütün Yönleriyle Kıbrıs Sorunu ve Denktaş, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, (yayınlanmamış doktora tezi), Ankara, 2003.
• UÇAROL, Rıfat, 1878 Kıbrıs Sorunu ve Osmanlı-İngiliz Anlaşması Adanın İngiltere’ye Devri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul, 1978. W. Byford-Johns, Grivas and the Story of EOKA, Robert Hale Ltd., London, 1959.
• YURDAKUL, Erdal, Kıbrıs Türkleri ve Atatürk İnkılaplarının Kıbrıs’ta Uygulanması, Genelkurmay Basımevi, Ankara, 2002.
• YÜCEL, Hasan Ali, Kıbrıs Mektupları, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1957.