1960-1980 Dönemi Türk-Arap Ekonomik İlişkileri

Yıl 2009, Cilt: 8 Sayı: 18, 209 - 227, 01.06.2009

Yeşim Demir

Öz

Osmanlı dönemindeki olumsuz ekonomik yapı göz önünde bulundurularak, Türkiye Cumhuriyeti ekonomide korumacı politika izlemiş, dış ticarete sınırlamalar getirerek kendi kendine yeterli bir politika geliştirmeye çalışmıştır. Atatürk döneminde dengeli giden Ortadoğu devletleri ile ilişkilerde, Atatürk dönemi sonrasında mesafeli olunmuş, bu tutum ekonomik ilişkilere de yansımıştır. Ancak, sanayileşme süreci ve dünya ekonomik krizleri dışa açılmayı zorunlu kılmıştır. 1960-1980 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti, ağırlıklı olarak petrol ihtiyacından dolayı Orta Doğu devletleri ile ticari ilişkilerini geliştirme çabası içinde olmuştur

Anahtar Kelimeler

Orta Doğu, Ekonomi, OPEC, Petrol Krizi, Dış Ticaret

THE ECONOMİC RELATIONS OF TURK-ARAB İN THE TERM OF 1960-1980

Öz

Bearing in mind the negative economic structure of Ottoman Empire, the Republic of Turkey followed a reserving policy and tried to develop a sufficient policy by determining the foreign trade. The relationship was balanced with Middle East Countries during Ataturk’s period, but after the death of Ataturk, the political relations were kept in distance with Middle East countries which were had historical and cultural connection and it was also reflected to the economic relations. But, we had to open a door to external world with the industrialization procedure and the world economic crisis. The Republic of Turkey between the years 1960-1980, tried to develop the trade relations with Middle East countries because of the need of petroleum

Anahtar Kelimeler

Middle East, Economy, OPEC, The Crisis of Petroleum, Export

Kaynakça

• I. Gazete ve Dergiler Ajans-Türk Ayın Tarihi Bayrak Dün Hürriyet İşçi Postası Milliyet Orta Doğu Politika Son havadis Tercüman Yankı
• II. Kitap ve Makaleler ACAR, İrfan C., Dış Politika, Ankara, 1993. AKDOĞAN, M. Selim, 36. Paralel ve Orta Doğu, İstanbul, 1995. ARI, Tayyar, ‘‘Geçmişten Günümüze Türkiye’nin Orta Doğu Politikasının Analizi
• ve İlişkileri Belirleyen Dinamikler’’, 21. Yüzyılda Türk Dış Politikası, (ed.:
• İdris Bal), 3.b., Ankara Global Araştırmalar Merkezi, Ankara, 2006. __________, 2000’li Yıllarda Basra Körfezinde Güç Dengesi, Alfa yay., 4.b., İstanbul, 1999. __________, Geçmişten Günümüze Orta Doğu, Siyaset, Savaş ve Diplomasi, Alfa yay.,
• b., İstanbul, 2005. ARMAOĞLU, Fahir, 20.yüzyıl Siyasi Tarihi (1914- 1980), C.1, İş Bankası yay., Ankara, 1991. _____________, Filistin Meselesi ve Arap- İsrail Savaşları (1948- 1988), İş Bankası yay.,
• İstanbul, 1989. BAHÇACI, Çınar, Türkiye’nin Ortadoğu’ya Yönelik Dış Politikası ve Kürt Sorunu, Türk
• Demokrasi Vakfı yay., Ankara, 1995. BAYIK, Hüdai, ‘‘Üçüncü İslam Zirvesine Doğru’’, Orta Doğu, 20 Nisan 1976. BEKATA, Hıfzı Oğuz, Dış Politika ve Türkiye, Kardeş matb., Ankara, 1975. BORATAV, Korkut, ‘‘İktisat Tarihi (1908-1980)’’, Çağdaş Türkiye 1908-1980, C.4, Cem yay., İstanbul, 2007. BÖLÜKBAŞI, Süha, ‘‘Türkiye ve İsrail: Mesafeli Yakınlıktan Stratejik Ortaklığa’’,
• Türkiye’nin Dış Politika Gündemi Kimlik, Demokrasi, Güvenlik, (der.: Şaban H.
• Çalış, İhsan Dağı, Ramazan Gözen), y.y., 2002. BRAR, Harpal - Rule, Ella, Ortadoğu ve Emperyalizm–1, (çev.: Evren Mardan, Papirüs
• yay., İstanbul, 2004. CEM, İsmail, ‘‘Petrol, Dünya ve Türkiye’’, Milliyet, 1 Aralık 1973. ÇANDAR, Cengiz, Direnen Filistin, May yay., y.y., 1977. ÇANDAR, Tevfik, ‘‘Cumhuriyet Dönemi’nde Türk İktisadi Düşüncesi’’, Cumhuriyet
• Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, IV, İletişim yay., İstanbul, t.y. ÇELİKER, Fahri, Orta Doğu Devletleri’nde Önemli Gelişmeler (1945-1975), y.y., ty. DAĞI, İhsan D., Ortadoğu’da İslam ve Siyaset, Boyut Kitapları, 2. b., İstanbul, 2002. DAVUTOĞLU, Ahmet, Stratejik Derinlik,Türkiye’nin Uluslararası Konumu, Küre yay.,
• b., İstanbul, 2002. DEMİRCİ, Füsun, Türkiye-Ortadoğu Ekonomik İşbirliği Potansiyeli, Yayımlanmamış
• Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 1992. Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı (1979-1983), http://ekutup.dpt.gov.tr/plan/ plan4.pdf DURSUN, Davut, ‘‘Türkiye İslam Dünyasının Neresinde?’’, Yeni Türkiye, Y.1, S.3,
• (Mart- Nisan 1995). ERİM, Nihat, ‘‘Dış İlişkilerimize Genel Bir Bakış…’’, Meydan, S.531-13, (Mart 1976). FIRAT, Melek M., 1960- 1971 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu, Siyasal Kita
• bevi, Ankara, 1997. GÖKSU, Ekrem, ‘‘OPEC’in Türkiye Faturası: Üç Yılda Otuz Milyar Lira’’, Meydan,
• S.541-23, (Ocak 1977). ____________, ‘‘OPEC-OAPEC ve Ekim İhtilali’’, Meydan, S.540-22, (Aralık 1976). GÖZEN, Ramazan, Amerikan Kıskacında Dış Politika: Körfez Savaşı, Ankara, 2000. GRESH, Alain - Vidal, Dominique, Ortadoğu Mezopotamya’dan Körfez Savaşı’na, (çev.:
• Hamdi Türe), Alan yay., İstanbul, 1991. GÜREL, Şükrü Sina, Orta Doğu Petrolünün Uluslararası Politikadaki Yeri, SBFD yay., Ankara, 1979. GÜRSOY, Melih, Dünyadaki Büyük Krizler ve Türkiye Ekonomisine Etkileri, Metis yay.,
• İstanbul, 1989. HEYKEL, Muhammed Hasaneyn, 1973 Arap-İsrail Savaşı ve Ortadoğu, (çev.: Melek
• Ulagay-Nakiye Boran), Üçüncü Dünya yay., y.y., t.y. İHSANOĞLU, Ekmeleddin, ‘‘Türkiye ve İslam Konferansı Teşkilatı’’, Yeni Türkiye,
• Y.1, S.3, (Mart-Nisan 1995). İLKİN, Selim, ‘‘Türkiye’nin İslam Ülkeleriyle İktisadi İşbirliğini Artıma Girişimleri’’,
• Türk-Arap İlişkileri, Geçmişte, Bugün, Gelecekte, 1. Uluslararası Konferans
• Bildirileri (18-22 Haziran 1979), Hacettepe Üniversitesi, Türkiye ve Orta
• Doğu Araştırma Enstitüsü, Ankara, 1979. İLSEVEN, Nebil, ‘‘Petrol Sorunu’’, Ortadoğu Sorunları ve Türkiye, (ed.: Haluk Ülman),
• Türkiye Sosyal Ekonomik Siyasal Araştırmalar Vakfı yay., Ankara, 1991. İRBEÇ, Yusuf Ziya, Türkiye’nin Dış Ekonomik İlişkilerinde İslam Ülkeleri, Ankara, 1990. KAMEL, Ayhan, ‘‘Türkiye’nin Arap Dünyası İle İlişkileri’’, Dış Politika, C.4, S.4, (Mart 1974). KARPAT, Kemal H., Ortadoğu’da Osmanlı Mirası ve Ulusçuluk, (çev.: Recep Boz
• temur), İmge Kitabevi, Ankara, 2001. KİRİŞÇİ, Kemal, ‘‘ABD ve Türkiye İlişkileri: Yenilenen Ortaklıkta Yeni Belirsiz
• likler’’, Günümüzde Türkiye’nin Dış Politikası, (der.: Barry Rubin, Kemal
• Kirişçi), Boğaziçi Üniv.Yay., İstanbul, 2002. ______________, ‘‘Türkiye’nin Ortadoğu Politikasının Geleceği’’, Günümüzde
• Türkiye’nin Dış Politikası, (der.: Barry Rubin, Kemal Kirişçi), Boğaziçi Üniv.
• Yay., İstanbul, 2002. KOÇER, Gökhan, Türk Dış Politikasında İslam, Ankara, 2003. LARRABEE, F.Stephen – Lesser, Ian O., Belirsizlik Döneminde Türk Dış Politikası, (çev.
• Mustafa Yıldırım), Ötüken yay., İstanbul, 2004. NORENG, Oystein, Ham Güç Petrol Politikaları ve Pazarı, y.y., 2004. Ortadoğu ve Geleceği, Sisav, İstanbul,1992. SANDER, Oral, Siyasi Tarih, II, Ankara, 1998. __________, Türkiye’nin Dış Politikası, İmge Kitabevi, 3. b., Ankara, 2006. SOYSAL, İsmail, ‘‘Yakın Tarihin Işığında Türk-Arap İlişkileri (1970-1980)’’, İki
• Tarafın Bakış Açısından Türk- Arap Münasebetleri, İslam Tarih, Sanat ve Kül
• tür Araştırma Merkezi, (IRCICA), İstanbul, 2000. ŞİMŞEK, Erdal, Türkiye’nin Ortadoğu Politikası, Kum Saati yay., İstanbul, 2005. TEKELİ, İlhan, Keyder, Çağlar, Türkiye’de ve Dünya’da Yaşanan Ekonomik Bunalım,
• Yurt yay., Ankara, 1984. TERİM, Beyhan, ‘‘Orta Doğu’da Amerikanın Gelecekteki Rolü’’, İstanbul Sanayi
• Odası, Y.14, S.160, (Haziran 1976). TİRYAKİOĞLU, İbrahim Ethem, ‘‘Kapı Komşumuz Irak ve İlişkilerimiz’’, Stratejik
• Etütler Bülteni, Y.13, S.68, (Ekim 1979). Türkiye’de Dış Temsilcileri Bulunan Ülkeler Hakkında El Kitabı, Dışişleri Bakanlığı yay., Ankara, t.y. Türkiye’nin Dış Ekonomik İlişkileri Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Sekizinci Beş Yıllık
• Kalkınma Planı, http://www.dpt.gov.tr/DPT.portal Türkiye’nin Enerji Ekonomisi ve Petrolün Geleceği, Araştırma Raporları, (ed.:İbrahim Öz
• türk, Sohbet Karbuz), MÜSİAD, İstanbul, 2006.