Kurtuluş Savaşı Komutanları Ekseninde Cumhuriyet Rejimi Tartışmaları

Yıl 2011, Cilt: 10 Sayı: 22, 115 - 139, 01.06.2011

Ercan Yalçın

Öz

Cumhuriyet, Osmanlı’dan miras kalan bir yapı üzerine inşa edilmiş bir rejim olarak doğdu. Eski algı ve duruşları yıkmak, yüzyıllardır toplumun benliğine işlemiş fikirleri söküp atmak kolay olmadı. Rejimin ne olduğu halka ve halkın nabzını tutan kişiliklere tam olarak anlatılmalı ve yapılması gereken her şey, onlar tarafından da içselleştirilmeliydi. Cumhuriyet rejimi bir takım çevreler tarafından tam olarak algılanmasına algılanmıştı, ancak öyle kişiler vardı ki onların Cumhuriyet rejimini algılayıp içselleştirmeleri işleri daha da kolaylaştıracaktı. Ancak düşünülen gerçeğe dönüşmedi. Yıllarca aynı dava uğruna savaşmış olan Paşalar, siyasal arenada aynı davanın savunucusu olamadılar. Ayrılık çanları her devrim sonrası gibi onlar için de çalacaktı. Buna rağmen devrimler tüm hızıyla gerçekleşme dinamizmini içinde barındırdı

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Rejim, Devrim, Paşalar

ARGUMENTS OF THE REPUBLICAN REGIME IN THE AXIS OF COMMANDERS OF THE WAR OF INDEPENDENCE

Öz

Republic was born as a regime which was constructed on a structure in herited from Ottoman. Breaking down old perceptions and attitudes and detaching which have located society’s personality forages, were not easy. What exactly the regime was must have told to public and the people who take the pulse of the public and what should be done must have been internalized by them. The regime of republic was comprehended by some circles but there were such a circles that their perceiving and internalizing the republican regime would make things more easier. However, thought was not turn to reality. Pashas struggled with the same case for years were not defender of the case on the political arena. Division bells would ring for them as the post-revolution. Nevertheless with all the speed of reforms housed the dynamism of realization in

Anahtar Kelimeler

Republic, Regime, Revolution, Pashas

Kaynakça

• AFETİNAN, A., Medeni Bilgiler ve Mustafa Kemal Atatürk’ün El Yazıları, AAM Yay., Ankara, 2010.
• ARI, Kemal, Türk Devrim Tarihi I –Temelleri, Gelişimi ve Oluşumu-, Zeus Kitabevi, İzmir, 2011.
• ATATÜRK, Mustafa Kemal, Nutuk: 1919-1927, AAM Yay., Ankara, 2006. Atatürk’ün Sırdaşı Kılıç Ali’nin Anıları, (Der: Hulusi Turgut), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2010.
• ATAY, Falih Rıfkı, Çankaya, Pozitif Yay., İstanbul, 2004. AYDEMİR, Şevket Süreyya, Tek Adam: Mustafa Kemal (1922-1938), C.III, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1966.
• BAYSAN, M. Galip, Türkiye’de Demokrasi’nin Kuruluşunda Ordunun Rolü (İkinci Kitap: 1918-1950), Üniversiteliler Ofset, İzmir, 2003.
• BENGİ, Hilmi, Gazeteci, Siyasetçi ve Fikir Adamı Olarak Hüseyin Cahit Yalçın, AAM Yay., Ankara, 2000.
• BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, (Haz: Ahmet Kuyaş), Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2008.
• CEBESOY, Ali Fuat, Siyasi Hatıralar: Büyük Zaferden Lozan’a Lozan’dan Cumhuriyete, C.I-II, (Haz: Osman Selim Kocahanoğlu), Temel Yay., İstanbul, 2011.
• DEMİR, Halim, Milli Mücadele (Kuvayı Milliye - İttihatçılar ve Muhalifler), Ozan Yay., İstanbul, 2008.
• DEMİRBAŞ, Osman, “Türkiye’de Cumhuriyet Fikrinin Oluşumu”, İ.Ü. Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Dergisi Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, S.8, 4/2005.,
• DEMİREL, Yücel, “İlanı Ertesinde Cumhuriyet Tartışmaları”, Toplumsal Tarih, C.2, S.10, Ekim/1994.
• DURU, Orhan, Amerikan Gizli Belgeleriyle Türkiye’nin Kuruluş Yılları, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2007.
• Edirne Mebusu Mehmet Şeref, Tarihi ve Siyasi Tefrika Birinci Millet Meclisi, (Haz: Taner Lüleci), Yeditepe Yay., İstanbul, 2011.
• ENGİN, Vahdettin, Hesaplaşma -Atatürk ve Muhalefet Arasındaki İktidar Mücadelesinde Son Hamle: İzmir Suikasti-, Yeditepe Yay., İstanbul, 2011.
• ERASLAN, Cezmi, “Cumhuriyetin İlanı”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, AAM Yay., Ankara, 2009.
• Fethi Okyar’ın Anıları: Atatürk, Okyar ve Çok Partili Türkiye, (Haz: Osman Okyar, Mehmet Seyiddanlıoğlu), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2007.
• GİRİTLİ, İsmet, “Atatürk ve Cumhuriyet”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, S.56, C.XIX, Türkiye Cumhuriyeti’nin 80. Yılı Özel Sayısı, Temmuz/2003.
• GOLOĞLU, Mahmut, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi - I Devrimler ve Tepkileri (1924-1930), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2009.
• GÖZLER, Kemal, Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Ekin Yay., Bursa, 2007.
• GÜRBÜZ, A. Cenani, Mondros’tan Milenyuma Türkiye’de İsyanlar, Olaylar ve Bölücü Faaliyetler, Bilge Karınca Yay., İstanbul, 2006.
• KANDEMİR, Feridun, Hatıraları ve Söylemedikleri İle Rauf Orbay, Yakın Tarihimiz Yay., İstanbul, 1965.
• KANDEMİR, Feridun, Kazım Karabekir’in Yakılan Hatıraları Meselesinin İçyüzü, Yakın Tarihimiz Yay., İstanbul, 1964.
• KANSU, Mazhar Müfit, Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara, 2009.
• KARABEKİR, Kazım, Günlükler 1906-1948, 2. Cilt, (Haz: Yücel Demirel), Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2009.
• Kazım Karabekir Anlatıyor, (Haz: Uğur Mumcu), Tekin Yay., İstanbul, 1993.
• KİLİ, Suna - Gözübüyük, Şeref, Sened-i İttifak’tan Günümüze Türk Anayasa Metinleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2006.
• KİNROSS, Lord, Atatürk -Bir Milletin Yeniden Doğuşu-, (Çev: Necdet Sander), Altın Kitaplar Yay., İstanbul, 2007.
• Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, AAM Yay., Ankara, 2007.
• ODYAKMAZ, Zehra - Kaymak, Ümit - Ercan, İsmail, Anayasa Hukuku İdare Hukuku, İkinci Sayfa Yay., İstanbul, 2006.
• ORBAY, Rauf, Cehennem Değirmeni -Siyasi Hatıralarım-, C.2, Emre Yay., İstanbul, 1993.
• ÖZALP, Kazım - Özalp, Teoman, Atatürk’ten Anılar, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., Ankara, 1994.
• ÖZDEMİR, Hikmet, Atatürk’ten Günümüze Cumhurbaşkanı Seçimleri, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2007.
• ÖZEK, Çetin, 100 Soruda Türkiye’de Gerici Akımlar, Gerçek Yay., İstanbul, 1968.
• ÖZKAYA, Yücel, “Cumhuriyet’in İlanı ve Rejim Olarak Eğitime Katkıları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, (Cumhuriyet’in 80. Yıl Özel Sayısı), S.56, C.XIX, Temmuz/2003.
• ÖZTÜRK, Kazım, Atatürk’ün TBMM Açık ve Gizli Oturumlarındaki Konuşmaları, C.I, Kültür Bakanlığı Yayınları/411, Ankara, 1992.
• SEMİZ, Yaşar, “Atatürk ve Kazım Karabekir Paşa Bir Dostluğun Dargınlığa Dönüşmesi”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.4, Konya, 1997, (s.s.191-209).
• SOYAK, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıralar, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2006.
• SOYDAN, Mahmut, Milli Mücadele Tarihine Dair Notlar Ankaralı’nın Defteri, (Haz: Necdet Bilgi), Türkiye İş Bankası Kültür Yay.,t.y. TANÖR, Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri (1789-1980), Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2009.
• TOSUN, Ramazan, “Cumhuriyet’in İlanında Kamuoyu”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Selçuk Üniversitesi, S.12, Bahar/2002, (s.s.99-107).
• TURAN, Şerafettin, İsmet İnönü Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği, Bilgi Yay., Ankara, 2003.
• TÜRKER, Hasan, “İlanından Önce Cumhuriyet Tartışmaları”, Toplumsal Tarih, C.10, S.59, Kasım/1998.
• TÜRKER, Hasan, “İlanından Sonra Cumhuriyet Tartışmaları”, Toplumsal Tarih, C.10, S.60, Aralık/1998.
• YALÇIN, Hüseyin Cahit, Siyasal Anılar, (Haz: Rauf Mutluay), Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2000.
• YARALI, Sedat, “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Demokratikleşme Hareketleri”, Atatürk Haftası Armağanı, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yay., Genel Kurmay Basımevi, Ankara, 2003, (s.s.217-226).
• YEŞİLYURT, Süleyman, Atatürk-Karabekir Kavgası (Zirvedekiler ve Unutulanlar), Kültür Sanat Yay., Ankara, 2005. ZÜRCHER, Erik Jan, Milli Mücadelede İttihatçılık, İletişim Yay., İstanbul, 2008.