XX. Yüzyılın Başlarında Menteşe Sancağı’nın İdari ve Nüfus Yapısı

Yıl 2006, Cilt: 5 Sayı: 13, 109 - 135, 01.12.2006

Serdal Soyluer

Öz

Osmanlı Devleti’nde nüfus sayımlarının en önemli amacı asker ve vergi mükelleflerini tespit etmek olduğundan sadece erkek nüfus sayıma tâbi tutulmuştur. Ancak XIX. yüzyılın sonlarında nüfusun devletler tarafından propaganda aracı olarak kullanılmaya başlaması Osmanlı Devleti’ni daha profesyonel, insanların genelini kapsayan nüfus sayımları yapmaya yöneltmiştir. 1884, 1904, 1914 genel nüfus sayımları bu doğrultuda gerçekleştirilmiştir. Nüfus sayımı, her idari birim nahiye ve köylerine kadar dikkatli bir şekilde tespit edildikten sonra yapılmıştır. Bu nedenle nüfus sayımı ile idari yapılanma arasında doğrudan bir bağ söz konusudur. Bu çalışmada Menteşe Sancağı’nın 1914 yılı ve sonrası idari yapısı, nüfusu ve bu nüfusun dinamiğini oluşturan etnik unsurların yerleşim yerleri arşiv belgeleri ışığında değerlendirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Menteşe Sancağı, Muğla, Nüfus, Müslüman, Rum, Musevi, Ermeni

ADMINISTRATIVE AND POPULATION STRUCTURE OF THE DISTRICT OF MENTESE IN THE BEGINNING OF THE TWENTIETH CENTURY

Öz

Since the most important purpose of taking on census in the Ottoman State was to determine the citizens, bound the military service and tax-payment, only the census of men was taken. However, at the end of XIX th Century, because of the fact that the population was begun to be used as a means of propaganda, the Ottoman State tended to take a census which is professional and covering the whole of people. General census, taken in 1884, 1904 and in 1914, was executed in this direction. The census of these years, was taken after having registered every administrative unit including the towns (nahiye) and the villages. As a result of this, one can think of a connection between the administrative structuring and a census. In this study, the administrative structure, census and the settlements, constituting the dynamics of this population, of Menteşe District in 1914 and its afterwards have been evaluated in the light of archive texts

Anahtar Kelimeler

Menteşe District, Muğla, Population, Muslim, Greek Orthodox, Jew, Armenian Gregorian

Kaynakça

• AKBAL, Fazıla, “1831 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğu’nda İdari Taksimat ve Nüfus”, Belleten, XV(60), 1951, s.s.617–628.
• AKTÜRE, Sevgi, “19 yüzyılda Muğla”, Tarih İçinde Muğla, (Derleyen İlhan Tekeli), Ankara, ODTÜ Mimarlık Fak. Yayını, Ankara, 1993, s.s.34–113.
• CANTÜRK, Hülya, Osmanlı Salnâmelerine Göre XIX. Yüzyılda Menteşe Sancağı’nın Sosyal ve Ekonomik Durumu, Muğla Üniversitesi Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 1998.
• CUİNET, Vital, La Turquie D’Asie, Tome III, Ernest Leroux, Paris, 1893.
• ERYILMAZ, Bilal, Osmanlı Devleti’nde Gayrimüslim Tebaanın Yönetimi, Risale yay., İstanbul, 1996.
• GÜLER, Ali, Rakamlarla Türkiye’de Azınlıklar, Berikan yay., Ankara, 2004.
• KARAL, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğu’nda İlk Nüfus Sayımı, Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü Neşriyat No: 195, Ankara, 1943.
• KARPAT, Kemal H., Osmanlı Nüfusu (1830-1914) Demografik ve Sosyal Özellikleri, (Çev. Bahar Tırnakcı), Tarih Vakfı Yurt yay., İstanbul, 2003.
• MCCARTHY, Justin, Müslümanlar ve Azınlıklar, (Çev. Bilge Umar), İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1998.
• SHAW, Stanford J., “Ottoman Population Movements During The Last Years of The Empire, 1885-1914: Some Preliminary Remarks”, Osmanlı Araştırmaları I, 1980, s.s.191-205.
• WİTTEK, Paul, Menteşe Beyliği, (Çev. O. Ş. Gökyay), 3. baskı, Türk Tarih Kurumu yay., Ankara, 1999.
• Yurt Ansiklopedisi, Türkiye İl İl: Dünü; Bugünü, Yarını, (1982–1983), Cilt: VIII, İstanbul.