Türk Dış Politikasındaki Gelişmeler Ekseninde Sir Winston Churchill’in 1959 Yılı Gayr-I Resmi Türkiye Ziyareti Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2013, Cilt: 13 Sayı: 26, 223 - 248, 01.06.2013

Sedef Bulut

Öz

II. Dünya Savaşı’ndaki politikalarıyla efsaneleşen İngiliz devlet adamı Sir Winston Churchill, 1955 yılında başbakanlığı Anthony Eden’e bırakmış, ancak hayatının sonuna dek İngiliz politikasıyla yakından ilgilenmiştir. Emeklilik yıllarında dahi her hareketi yakından takip edilen Churchill, ziyaret ettiği ülkelerde büyük ilgi ile karşılanmıştır. Bu süreçte Sovyet tehdidi, Orta Doğu gibi meseleler dünya gündemini yoğun bir şekilde meşgul ederken, Kıbrıs Meselesi de Türk-Yunan-İngiliz ilişkilerinde belirleyici rol oynamıştır. Bu makalede W. Churchill’in 1959 yılı yaz aylarında önce Yunanistan ve Yunan adalarına yapılan ancak ani bir kararla Türkiye’ye yönelen gayr-ı resmi ziyareti, İngiliz arşiv belgeleri, basın ve ilgili kaynaklar çerçevesinde Kıbrıs anlaşmazlığı ekseninde değerlendirilmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs Meselesi, W.Churchill, Bağdat Paktı, ziyaret, Türkiye

An Evaluation of Sir Winston Churchill’s Unofficial Visit to Turkey In 1959 Within the Context of Developments In Turkish Foreing Policy

Öz

Sir Winston Churchill, a statesman who became legendary with his policies during the World War II, left premiership to Anthony Eden in 1955 but took a close interest in British politics for the rest of his life. Churchill, who followed every action closely even during his retirement span, was welcome with great interest in the countries he visited. In this period, while the issues like Soviet threat and Middle East was keeping the global agenda busy, Cyprus Question played an influential role in Turkish-Greek-British relationships. In this article, W. Churchill’s unofficial visit to Turkey which was initially headed towards Greece and Greek islands and then suddenly headed to Turkey in the summer months of 1959 were evaluated within the context of Cyprus Question on the basis of British archive documents, media and relevant sources

Anahtar Kelimeler

Cyprus Question, W. Churchill, Baghdad Pact, visit, Turkey

Kaynakça

• AHMAD, Feroz ve Bedia Tugay, Türkiye’de Çok Partili Politikanın Açıklamalı Kronolojisi 1945-1971,İstanbul,1976.
• ARMAOĞLU Fahir, Kıbrıs Meselesi(1954-1959),Ankara,1963.
• BAĞCI Hüseyin, Demokrat Parti Dönemi Türk Dış Politikası, Ankara,1990. BALİ Rıfat N.(Derleyen), 6-7 Eylül 1955 Olayları, Tanıklar-Hatıralar, İstanbul,2010.
• BULUT Sedef,” Sovyet Tehdidine Karşı Güvenlik Arayışları: I. Ve II. Menderes Hükümetlerinin (1950-1954) Nato Üyeliği ve Balkan Politikası”, Atatürk Yolu Dergisi, S.41, Kasım 2007.
• ÇİMEN Ali, Tarihi Değiştiren Konuşmalar, İstanbul, 2008. DEĞERLİ Esra Sarıkoyuncu, “Demokrat Parti Döneminde Türkiye’nin Kıbrıs Politikası (1950-1960)”, Gazi Akademik Bakış, C.6,S.11, Kış/2012.
• DEMİRER Mehmet Arif, “6/7 Eylül Olaylarını Yunan Derin Devleti Planladı”,Derin Tarih, S.6,Eylül,2012.
• ERHAN Çağrı(edt.)vd., Yaşayan Lozan(kolektif eser),Ankara,2003. FIRAT Melek, 1960-1971 Arası Türk Dış Politikası ve Kıbrıs Sorunu, Ankara,1997.
• GİLBERT Martin, Churchill Bir Yaşam(çev.Süha Sertabiboğlu), İstanbul,2011.
• GÖKTEPE Cihat, “Demokrat Parti Dönemi İç ve Dış Siyasi Gelişmeler, Osmanlı’dan İki binli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi,2.baskı, Ankara,2010. GÜLEN Ahmet, “İnönü Hükümetlerinin Kıbrıs Politikası”, Atatürk Yolu Dergisi, C.13,S:50,Güz 2012.
• GÖNLÜBOL Mehmet vd., Olaylarla Türk Dış Politikası (Hazırlayan Suat Bilge),8. baskı Ankara, 1993.GÜREL Şükrü Sina, Tarihsel Boyut İçinde TürkYunan İlişkileri(1821-1993),Ankara,1993.
• GÜVEN Dilek, Cumhuriyet Dönemi Azınlık Politikaları ve Stratejileri Bağlamında 6-7 Eylül Olayları, İstanbul,2006.
• HALE William, Türk Dış Politikası 1774-2000, (çev. Petek Demir), İstanbul, 2003. JENKINS Roy, Churchill, London,2002.
• KESER Ulvi, “Kıbrıs Sorunu Bağlamında Türkiye’de 6/7 Eylül 1955 Olaylarına Kesitsel Bir Bakış”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi (Journal Of Modern Turkish History Studies XII/25) (2012-Güz/Autumn). KUNERALP Zeki, Sadece Diplomat, İstanbul,1999.
• LARRABE F. Stephen - Ian O. Lesser(çev. Mustafa Yıldırım),Türk Dış Politikası, İstanbul,2002.
• O’MALLEY Brendan, Ian Craig, Kıbrıs Komplosu, İstanbul,2012.
• ORAN Baskın (ed.),Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, (kolektif eser), c.I,15.bsk. İstanbul,2009.
• ÖZTOPRAK İzzet, “İkinci Dünya Savaşı Döneminde Adana Görüşmelerinin Askeri Yönü, Altıncı Askeri Tarih Semineri Bildirileri- I İkinci Dünya Harbi ve Türkiye, Ankara,1998.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 4 Mart 1959.
• TUNCER Hüner, Kıbrıs Sarmalı Nasıl Bir Çözüm,2.bsk. İstanbul,2012.
• TURGUT Hulisi, Yassıada’da Yaptırılmayan Savunmalar,3.bsk. İstanbul,2007.
• YELLİCE Gürhan, İngiltere’nin Kıbrıs Politikası(1950-1960), İzmir, 2011.
• Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi.
• WEİSBAND, Edward, 2.Dünya Savaşında İnönü’nün Dış Politikası, İstanbul,1974.
• WRİGLY Chris, Churchill, London,2006.