TÜRKİYE’DE DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİ’NİN İLK YANSIMALARI 1946 GENEL SEÇİMLERİ VE CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 30, 221 - 249, 01.06.2015

Ahmet Gülen

Öz

Türkiye’de 1945 yılında başlayan çok partili hayat, 1946 yılında oldukça hızlı bir gelişme göstermiştir. Başta Demokrat Parti olmak üzere farklı siyasi eğilimlerden çeşitli partilerin kurulmasıyla birlikte tek parti döneminden kalan düzenlemelerin tasfiyesi gündeme gelmiştir. 1946 yılında iktidardaki Cumhuriyet Halk Partisi ile muhalefetin en güçlü partisi konumundaki Demokrat Parti arasında en temel tartışmalardan birisi Cumhurbaşkanlığı makamıyla Parti Genel Başkanlığı makamının birbirinden ayrılması konusu olmuştur. Demokrat Partililer, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün aynı zamanda iktidar partisinin de başında bulunmasını demokratik gelişme bakımından mahzurlu bulmuşlar ve İnönü’nün partisinden ayrılmasını gündeme getirmişlerdir. İki parti arasında tarafsızlık konusundaki tartışmalar 1946 Cumhurbaşkanlığı seçiminin de temel noktalarından birisini oluşturmuştur. Bu makalede Türkiye’de demokrasiye yeniden geçiş sürecinde kamuoyunda Cumhurbaşkanı’nın tarafsızlığı üzerine yapılan tartışmalar, siyasi partilerin konuyla ilgili görüşleri ve 1946 Cumhurbaşkanlığı seçimleri ve sonrasındaki gelişmeler ele alınarak çok partili dönemin ilk önemli polemik konusu incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

1946 Cumhurbaşkanlığı Seçimi, İsmet İnönü, Fevzi Çakmak, Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti

First Reflections Of Democratization Process in Turkey: General Elections And 1946 Presidential Election

Öz

The multi-party life in Turkey which started in 1945, has showed a very rapid improvement in 1946. Beginning with Democratic Party and the establishment of other various parties of different political tendencies, liquidation of the single-party era regulation has come into question. In 1946 one of the most basic discussion between the ruling party CHP and the most powerful opposition party the Democratic Party, was the separation of president’s office and the office of the Party leader. Democratic Party members found President İsmet İnönü, being the president and the head of the ruling party at the same time is objectionable in terms of democratic development and have brought resignation of Inonu from his party to the agenda. The debate of impartiality between the two parties constituted one of the fundamental points of the presidential elections in 1946. In this article, the public debates over the President’s impartiality in the process of transition from new democracy in Turkey, the views of the political parties of the subject and the 1946 presidential election and the subsequent developments by taking multiparty era’s first major polemic subject is examined

Anahtar Kelimeler

1946 Presidential Election, Ismet Inonu, Fevzi Cakmak, The Republican People Party, Democratic Party