Öz
II. Dünya Savaşının sona ermesinin ardından tek partili yönetim sistemleri değer kaybetmiştir. Hızla çok partili demokratik sistemler kurulmaya başlamıştır. Oluşan bu yenidünya düzeninde demokrasi ve hürriyet kavramları ön plana çıkmıştır. Türkiye’de bundan tam yetmiş yıl önce 7 Haziran 1945 tarihinde dört milletvekili meclis grubu başkanlığına bir önerge verdiler. Önergede demokratik usullerin daha geniş bir şekilde uygulanması isteniyordu. Önergenin altında dört milletvekilinin imzası olduğu için tarihe “Dörtlü Takrir” olarak geçmiştir. Takrir parti grup başkanlığında 12 Haziran 1945 tarihinde reddedilmiştir. Ancak takrir sahipleri fikirlerini basın aracılığıyla kamuoyuna duyurmaya başlamışlardır. Özellikle Fuat Köprülü ve Adnan Menderes’in Vatan Gazetesinde çıkan yazıları bu süreçte çok önemli bir yer tutmaktadır. Parti divanı milletvekillerinin basında çıkan yazılarının parti ve hükümet programına aykırı olduğu gerekçesiyle partiden ihraç edilmesine karar vermiştir. Ardından partiden istifa ve ihraç haberleri art arda gelmeye başlamıştır. Dörtlü takrir Türk siyasi tarihimizde önemli dönüm noktalarından biridir. Türkiye’nin çok partili siyasal yaşama geçmesinde adeta bir meşale görevi görmüştür. Çünkü 6 Ocak 1946 tarihinde kurulan Demokrat Partinin kurucularını dörtlü takrir bir araya getirmiştir. Bu çalışmada Dörtlü Takrir tüm yönleriyle incelendikten sonra milletvekillerinin basında çıkan yazıları ve partiden tasfiye süreçleri değerlendirilecektir
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- I.Arşiv Kaynakları Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 490..1.0.0, Yer 572.2277..3.
- II. Resmi Yayınlar TBMM Tutanak Dergisi D.7,C.20. (5 Kasım 1945)
- III. Süreli Yayınlar Akşam, Cumhuriyet, Milliyet, Tan, Tanin, Ulus, Ülkü, Vakit, Vatan, Önce Vatan. IV. Kitaplar AĞAOĞLU, Samet, Demokrat Partinin Doğuş ve Yükseliş Sebepleri Bir Soru. b.y.y. AKIN, Fehmi, Türkiye’de Çok Partili Dizgeye Geçiş Sürecinde Demokrat Parti- CHP
- İlişkileri (1946-1947), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
- Doktora Tezi, Ankara 2004. AYDEMİR, Şevket Süreyya, Menderes’in Dramı(1889-1960), İstanbul 1969. BAYAR, Celal, Başvekilim Adnan Menderes, der. İsmet Bozdağ, Truva Yayınları, İstanbul 2010. BAYRI, Hakan, Demokrat Parti Döneminde İktidar- Muhalefet İlişkileri 1950-1960),
- Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1998.
- BOZDAĞ, İsmet, Menderes Menderes, Emre Yayınları, İstanbul 1997.
- DEMİR, Şerif, Türk Siyasi Tarihinde Adnan Menderes, Paraf Yayınları, İstanbul 2010.
- DEMİREL, Ahmet, Tek Parti İktidarı Türkiye’de Seçimler ve Siyaset (1923-1946),
The Quartet Motion in Turkısh Political Life As The Document Of Democratization in The 70th Year Of Issue
Öz
After the end of World War II, one- party management systems have lost their value. A multi-party democratic systems have strated to be set up quickly. In the new world consepts of democracy and freedom came out. In our country, four deputies put a motion to the presidency exactly seventy years ago on seventh of June in 1945. Democratic prosedures were required to be applied more broadly in motion. Four deputies have signiture under motion because of this it was passed as quad declaration to the history. Motion was rejected on June 12, 1945 by party group chair. But the owners of motion has began to announce their ideas to public via press. Especially the articles of Fuat Köprülü and Adnan Menderes in newspaper Vatan has a very important place on this process. Party court has decided to expel the deputies from the party on the grounds that their articles were written against the party program. The news of resignation and expulsion from the party have came repeatedly. Quarted Motion is one of the important milestones in Turkish political history. As it was a torch in the Turkey’s multi party system procession. Because Quarted Motion has brought together the founders of Democratic Party which was founded on January 6, 1946.In this study, after all aspects of quad motion were examined articles of deputies and their refinement from the part will be evaluated
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- I.Arşiv Kaynakları Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 490..1.0.0, Yer 572.2277..3.
- II. Resmi Yayınlar TBMM Tutanak Dergisi D.7,C.20. (5 Kasım 1945)
- III. Süreli Yayınlar Akşam, Cumhuriyet, Milliyet, Tan, Tanin, Ulus, Ülkü, Vakit, Vatan, Önce Vatan. IV. Kitaplar AĞAOĞLU, Samet, Demokrat Partinin Doğuş ve Yükseliş Sebepleri Bir Soru. b.y.y. AKIN, Fehmi, Türkiye’de Çok Partili Dizgeye Geçiş Sürecinde Demokrat Parti- CHP
- İlişkileri (1946-1947), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,
- Doktora Tezi, Ankara 2004. AYDEMİR, Şevket Süreyya, Menderes’in Dramı(1889-1960), İstanbul 1969. BAYAR, Celal, Başvekilim Adnan Menderes, der. İsmet Bozdağ, Truva Yayınları, İstanbul 2010. BAYRI, Hakan, Demokrat Parti Döneminde İktidar- Muhalefet İlişkileri 1950-1960),
- Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1998.
- BOZDAĞ, İsmet, Menderes Menderes, Emre Yayınları, İstanbul 1997.
- DEMİR, Şerif, Türk Siyasi Tarihinde Adnan Menderes, Paraf Yayınları, İstanbul 2010.
- DEMİREL, Ahmet, Tek Parti İktidarı Türkiye’de Seçimler ve Siyaset (1923-1946),
Ayrıntılar
| Diğer ID | JA69DP73NP |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Haziran 2015 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Haziran 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 15 Sayı: 30 |