TÜRK DÜŞÜNCE HAYATINDA MEDİHA ESENEL (BERKES) VE 1948 DTCF TASFİYELERİ İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 30, 251 - 293, 01.06.2015

Gökhan Ak

Öz

Bu çalışmanın amacı, Niyazi Berkes’in ilk eşi, bir Cumhuriyet entelektüeli ve 1940’lı yıllarda Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde (DTCF) akademisyen olarak görev yapmış olan Mediha Esenel (Berkes)’in akademik ve entelektüel yaşamını, 1948 DTCF Tasfiyeleri ile olan ilişkisi bağlamında analiz etmektir. Esasen Mediha Esenel (Berkes), 1940’lı yılların ikinci yarısında DTCF’de yaşanan, Niyazi Berkes, Behice Boran, Pertev Naili Boratav ve Azra Erhat gibi öğretim üyelerinin DTCF’deki kürsülerinden uzaklaştırılarak öğretim görevlerinin sonlanmasına neden olan akademik tasfiyeler öncesinde, çeşitli gerekçelerle fakültesini bırakmaya zorlanmış ilk akademisyendir. Nitekim bu bırakışın, 1948 DTCF Tasfiyeleri ile doğrudan ilişkili olsa da, gerek tasfiye olayları genelinde, gerekse Mediha Esenel (Berkes) özelinde genelde gözden kaçırılan bir nokta olduğunu söylemek mümkündür. Bu nedenle, çalışmada, Mediha Esenel (Berkes)’in akademik yaşamıyla ilgili arşiv belgelerinden de yararlanarak, onun 1948 tasfiyelerine giden yolda yaşadıklarını, dönemin sosyo-politik tarihsel gelişmeleri üzerinden okumak ve akademik-entelektüel kimliğine ışık tutmak temel hedefler olarak belirlenmiştir

Anahtar Kelimeler

Mediha Esenel (Berkes), Niyazi Berkes, 1940’lı Yıllar, Dil ve TarihCoğrafya Fakültesi, Akademik Tasfiyeler, Yurt ve Dünya Dergisi

An Analysis On The Relation Between Mediha Esenel (Berkes) And 1948 FLHG Liquidations in The Turkish Intellectual Life

Öz

The aim of this paper is to examine the academic and intellectual life of Mediha Esenel (Berkes) who was Niyazi Berkes’ first spouse, an intellectual of the Republic and worked as an academician in the Faculty of Language, History and Geography (FLHG) in the 1940s, in line with its relations regarding the 1948 academic liqidations in the FLHG. Mediha Esenel (Berkes) is essentially the first academician who exposed to the academic liquidation before 1948 FLHG liquidations, that caused the finalizations of the academic lifes of Niyazi Berkes, Behice Boran, Pertev Naili Boratav and Azra Erhat in the FLHG in the second part of 1940s, took place. However this issue was mostly overlooked while it was directly related with the 1948 FLHG liqidations. Thus, by making use of archives documents related with the academic life of Mediha Esenel (Berkes), examining the events she exercised on the road to the 1948 liquidations in line with the socio-political historical developments of those years and highlighting her academicintellectual identity are determined as the main goals of this work

Anahtar Kelimeler

Mediha Esenel (Berkes), Niyazi Berkes, Years of 1940s, The Faculty of Language, History and Geography, Academic Liquidations, Yurt ve Dünya

Kaynakça

• A.Ü. DTCF Personel Arşivi, Mediha Berkes Kişisel Dosyası (Dosya No: 144)