Mütareke ve İşgal Yıllarında İzmir Milli Kütüphanesi

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 31, 157 - 175, 01.12.2015

Günver Güneş

Öz

1908 II. Meşrutiyetinin getirdiği aydınlanma ışığında İzmir de özel girişimle kurulan İzmir Milli kütüphanesi 1912 yılından beri İzmir ve çevresinin fikir ve kültür yaşamına hizmet vermektedir. Kütüphane, İzmir'in merkezi bir yerinde bulunduğu için, ister istemez şehirde yaşanan tüm olaylara tanık olmuştu. Kütüphane mütareke ve işgal sürecinde İzmir'in Türk halkını bir araya getiren, bir arada tutan bir sığınak, buluşma yeri ödevi görmüştür. Mütareke ve işgal yıllarında İttihat ve Terakki'ye olan yakınlığı isminin "Milli" olmasının yarattığı şüpheler nedeniyle işgal döneminde Yunanlıların baskısı sonucu yaşam savaşı veren İzmir Milli Kütüphane zaman zaman kuruluş amacının dışına çıkmış olsa bile kentin en önemli kültür kuramlarından biri olmayı başarmıştır. Kurtuluş Savaşının ilk direniş bildirisinin dağıtıldığı yerlerden biri İzmir Milli Kütüphane olmuştur. Sadece eğitim sahasında değil sosyal ve kültürel faaliyetlerinde hatta tüm olanaksızlıklarına rağmen sahne gösterilerinin de adeta merkezi olmuştur. Siyasetin dışında kalmaya çalışsa da İttihatçı kimliği hem mütareke hem de işgal yıllarında peşini bırakmamıştır.

Anahtar Kelimeler

İzmir Milli Kütüphane, İzmir, İttihat ve Terakki, Redd-i İlhak, Celal (Soygun) Bey

Izmir National Library During The Armistice And Occupation Periods

Öz

İzmir National Library which was founded by private enterprise in İzmir with the enlightment brought by Ilnd Constitutional Era of 1908, served the intellectual and cultural life of İzmir and its environ starting from 1912. Being located in a central position in İzmir, it necessarily witnessed all events that took place in the city. The Library fulfilled a task of being a stronghold and a meeting place that assembled and hold together the Turkish population of İzmir during the armistice and occupation periods. Eventhough occasionally deviated from the purpose of its foundation, İzmir National Library, which had to struggle for its survival against the pressure of the Greeks during the Occupation because of the suspicion resulting from its intimacy with the Committee of Union and Progress and its "National" name, succeded in being one of the most important cultural institutions of the City. İzmir Natioanl Library was one of the places in which the first resistance memorandum of the Independence War was distributed. It virtually became a center not only for the field of education but also for the social and cultural activities and even for stage performences despite all the nonabilities. Although it tried to stand aloof of politics its Unionist identity was never forgotten both in armistice and occupation periods