II. Dünya Savaşı Sonrası Uluslararası Ekonomiye Eklemlenme Sürecinde Türkiye’nin Deniz Ticareti ve Liman Politikası (1945-1960)

Yıl 2015, Cilt: 15 Sayı: 31, 333 - 357, 01.12.2015

İbrahim Bozkurt İbrahim Halil Aytar

Öz

II.Dünya Savaşı sonrasında dünya haritası yeniden şekillenmiş, nüfuz ve etki bölgeleri el değiştirmiş, yeni bir paylaşıma gidilmiştir. Aynı yıllar, Türkiye'nin de iç ve dış siyasette birtakım değişikliklere gittiği süreci tanımlar. 1945'ten sonra çok partili siyasal yaşama geçilmiştir. Bu dönemde ön plana çıkan muhalefet partisi Demokrat Parti'dir. Tek partili yıllarda "Milli Şef" dönemi uygulamalarının eleştirisini temel politika olarak belirleyen parti, kısa sürede toplumda var olan yönetimden memnun olmayan kesimlerin büyük desteğini alarak 14 Mayıs 1950 tarihinde iktidarı Cumhuriyet Halk Partisi'nden devr almıştır. Demokrat Parti iktidarı döneminde liberal bir ekonomi uygulanması planlanmıştır. Hükümet, yaptığı bazı kanuni düzenlemeler ve girişimler ile özel sektörü desteklemeye isteklidir. Ayrıca ülkenin zenginlik kaynaklarının hızlı bir şekilde üretime açılabilmesi veya uluslararası sermaye dolaşımına dâhil edilebilmesi için "Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu " çıkarılmış, Marshall Planı kapsamında alınan kredi ve yardımlarla ekonominin kalkınması amaçlanmıştır. 1940'lı yılların ikinci yarısından itibaren Cumhuriyet Halk Partisi'nin ve on yıllık iktidarı döneminde Demokrat Parti'nin önemli çalışma alanlarından birini, denizcilik ve liman inşaatları oluşturmaktadır. Bu dönemde dışarıdan sağlanan krediler ve hükümet bütçesiyle, Türkiye'de var olan limanların büyük kısmı yeniden inşa edilerek veya iyileştirilerek ülkedeki limanların kapasitesi arttırılmış; böylece uluslararası sermayeye eklemlenme süreci hızlanmıştır. Ayrıca gerek devletin gerekse özel sektörün elindeki deniz ticaret filolarındaki gemilerin sayısı artırılarak Türkiye kıyılarındaki deniz ticareti faaliyetlerinin de artışı sağlanmıştır. 1945-1960 yılları arasında denizcilik sektöründe atılan her adım; deniz ticareti hukukundaki değişiklikler, limanların modernizasyonu yönündeki çalışmalar, Türkiye'de deniz ulaşımının ve ticaretinin gelişmesine katkı sağlamıştır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, Türkiye'deki liman ve deniz ticareti faaliyetleri gelişiminin, uluslararası ekonominin küresel anlamda yayılması süreci içinde okunması çabasıdır.

Anahtar Kelimeler

Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi, Deniz Ticareti, Liman, Marshall Planı

The Turkish Maritime Trade And Port Policy In Its Process Of Unification With The International Economy After The World War II (1945-1960)

Öz

Aftermath of the Second World War, the world map has been reshaped, influence zones have changed hands, and has been gone to a new share The same years define the process that Turkey also went to some changes in domestic and foreign politics. After 1945, there was a transition to a multi-party political life. In this cycle, the prominent opposition party was Democratic Party. In the years of single-party period, the party, which defined the criticism of the practice of 'The National Chief' era as its basic policy, took over the government from the Republican People's Party on May the 14th, 1950 by getting a great support of people who were not satisfied with the existent government in a short time. The Democratic Party followed a liberal economic policy during the time it was in power. The government was willing to support the private sector by some legal regulations and initiatives. In addition, 'The Foreign Investment Promotion Law' was issued in order to open the country's wealth sources to production rapidly or to include them in the international capital flow; it was intended to have an economic growth owing to the foreign loans and help received under the Marshall Plan. Beginning from the second half of the 1940's, maritime and port constructions made one of the important frameworks of the Republican People's Party and the Democratic Party during its ten- year of ruling period. In this period, the capacity of ports in the country was increased by reconstructing or restoring most of the available ports in Turkey thanks to the loans obtained from the exterritorials and the government budget; thus the process of articulation in the international capital was accelerated. Furthermore, the increment in the maritime commerce activities on the coasts of Turkey was provided through increasing the number of ships in the marchant marine fleet owned by both the state and the private sector. Every step taken in the maritime sector between the years 1945-1960; changes in the maritime law, studies on the modernization of ports has contributed to the development of marine transportation and maritime trade in Turkey. In this context, the aim of this study is the effort to be able to read the development of Turkey's port and and maritime activities in the process of international economics' expansion globally.

Anahtar Kelimeler

Democrat Party, Republican Public's Party, Marine trade, Port, Marshall Plan