Soğuk Savaş Dönemi Çekişmelerinden Bir Örnek: U-2 Uçak Krizi

Yıl 2014, Cilt: 14 Sayı: 28, 225 - 252, 01.06.2014

Nurettin Gülmez

Öz

Soğuk Savaş döneminde Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Sovyetler Birliği arasında silahlanma ve nükleer yarış başlamıştır. Sovyet Rusya’nın yayılmacı politikası ve buna karşılık ABD’nin attığı adımlar gerilimlerin artmasına neden olmuştur. 1 Mayıs 1960 tarihinde, Türkiye’deki Adana İncirlik hava üssünden kalkan Amerikan U-2 uçağının, Sovyet Rusya tarafından düşürülmesi ABD ve Sovyet Rusya’yı bir savaşın eşiğine getirmiştir. Olayın kamuoyuna yansımasıyla birlikte, Sovyet Rusya sert bir tutum takınmış, Türkiye’nin de içinde bulunduğu Batılı devletleri gerekirse bir dünya harbinin çıkabileceğini söyleyerek tehdit etmiştir. Bu çalışmada Türkiye, ABD ve İngiltere’deki ulusal gazetelerden de faydalanılarak olayın seyri ve çözümü adına atılan adımlar incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Soğuk Savaş, Doğu ve Batı blokları, U-2 uçağı, Sovyet Rusya, Kruşçev, Nükleer tesis, Hava üssü

The Cold War Era Polıcy Mıght An Instance: U-2 Aircraft Attack

Öz

Between the United States and the Soviet Union started the arms and nuclear race during the cold war. Soviet Russia’s expansionist policy and the United States’ alliances against this policy resulted in escalated tensions.On May 1, 1960, an American aircraft named U-2, which was departed from Adana İncirlik airbase in Turkey, shot by the Soviet Russia made the two countries to the brink of a war. When the U-2 incident was reflected in the public, the Soviet Russia maintained a tough stance and threatened the Western States including Turkey if necessary, as saying that the threat of a world war to come.In this study, the steps taken on behalf of the course of the incident and the solution have been studied by utilizing the national newspapers in Turkey, the United States and United Kingdom

Anahtar Kelimeler

The Cold War, The Eastern and Western blocks, U-2 aircraft, Soviet Russia, Khrushchev, nuclear facilities, air base

Kaynakça

• I. Gazeteler Akşam Cumhuriyet Hürriyet Milliyet New York Times Tercüman The Christian Science Monitor The Globe and Mail The Guardian The Sun The Washington Post Vatan Yeni Sabah Wall Street Journal II. Kitaplar AKALIN, Cüneyt, Soğuk Savaş ABD ve Türkiye - 1, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2003. ARMAOĞLU, Fahir, Belgelerle Türk - Amerikan Münasebetleri, Türk Tarih
• Kurumu Yayınları, Ankara, 1991. __________________, 20. Yüzyıl Siyasî T arihi, C.I (1914-1980), Türkiye İş Bankası
• Yayınları, Ankara, 1992. ATAÖV, Türkkaya; Amerika, NATO ve Türkiye, Aydınlık Yayınevi, Ankara, 1969. GADDIS, John Lewis; Soğuk Savaş - Pazarlıklar, Casuslar, Yalanlar, Gerçek, Yapı
• Kredi Yayınları, İstanbul, 2008. GÖNLÜBOL, Mehmet; ÜLMAN, A. Halûk; BİLGE, A. Suat; SEZER, Duygu,
• Olaylarla Türk Dış Politikası, c. I (1919-1973), Ankara Üniversitesi Siyasal
• Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1987. GÜRÜN, Kâmuran, Dış İlişkiler ve Türk Politikası, Ankara Üniversitesi Siyasal
• Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1983. HALE, William, Türk Dış Politikası 1774-2000, Arkeoloji ve Sanat Yayınları,
• İstanbul, 2003. HASANLI, Cemil; Tarafsızlıktan Soğuk Savaşa Doğru Türk - Sovyet İlişkileri (1939
• ), Bilgi Yayınevi, Ankara, 2011. KENNEDY, Paul, Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri, Türkiye İş Bankası Kültür
• Yayınları, Ankara, 1994. ORAN, Baskın, Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler,
• Yorumlar, C.I (1919-1980), İletişim, İstanbul, 2009. SANDER, Oral, Türk - Amerikan İlişkileri 1947-1964, Ankara Üniversitesi Siyasal
• Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1979. SOYSAL, İsmail, Türkiye’nin Dış Münasebetleriyle İlgili Başlıca Siyasî Antlaşmaları,
• Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1965. UÇAROL, Rifat, Siyasî Tarih (1789-1999), Filiz Kitabevi, İstanbul, 2000. USLU, Nasuh, Türk - Amerikan İlişkileri, 21. Yüzyıl Yayınları, Ankara, 2000. III. Makaleler AKTER, Ahmet, ERDOĞAN, Dilşen İnce; “İkinci Dünya Savaşı Sonrası Amerikan
• Askerî Yardımı: Truman Doktrini ve Marshall Planı”, Onuncu Askerî Tarih
• Sempozyumu Bildirileri, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt
• Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2006, s.436. SARINAY, Yusuf; “Türkiye’nin NATO’ya Girişi ve Türk Dış Politikasına Etkileri
• (1952-19902)”, Onuncu Askerî Tarih Sempozyumu Bildirileri, Genelkurmay
• Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2006, s.46-47.
• IV. İnternet Kaynakları http://en.wikipedia.org/wiki/File:Khrushchev_U2.gif, (3.6.2013). http://en.wikipedia.org/wiki/File:U2_GrandSlam.png, (3.6.2013). EKLER
• Resim 1: Tercüman, 9.5.1960, s.1.
• Rusya’da düşürülen U–2 Amerikan uçağının enkazı.
• Resim 2: Kruşçev, U-2 Uçağının enkazını kamuoyuna teşhir ederken.
• http://en.wikipedia.org/wiki/File:Khrushchev_U2.gif, (3.6.2013).