GREECE AND THE FIRST WORLD WAR: FROM GALLIPOLI TO NATIONAL SCHISM

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 32, 205 - 242, 26.08.2016

Gürhan Yellice

Öz

This work aims at examining the discussions between President Venizelos and King
Constantine during the Gallipoli Campaign which constitues one of the most active period
of the Greek domestic politics. Greece could enter the Great War, following three years of
intensive and turbulent process.The main reason for this “detention” was the disagreement
between Venizelos who followed a policy to participate the war with the Allies and Constantine
who insisted on Greece’s neutrality. Owing to this Greece failed to adopt a “national” policy.
Following the outbreak of the war Venizelos endeavored to enter the war on the
side of the Allies. According to Venizelos the war would result with definite victory of the
Allies and choosing this path will not merely protect Greece from the Ottoman and Bulgarian
“threat” but also Greece will get the opportunity to double its land, achieve Megali İdea, “the
great and national dream” and create “Greater Greece”. However the King Constantine, who
also desired the same goal, believed that the war would end with Germany’s victory and
opposed this policy. According to Constantine Greece had to stay neutral for the sake of its
“national security and interests”. The quarrel between the two became clearer at the end of
1914 and reached its climax at the beginning of 1915 when the Allies invited Greece to be
part of the Gallipoli Campaign. Despite all his attempts, in this process, Venizelos failed to
convince the King to enter the war. Thereupon, Greek politics and the public opinion divided
and a process called “national schism” began.
This work aims at examining and discussing this period, which is also considered
one of the most significant factors of the “Asia Minor Disaster”, through the disagreements
between Venizelos and Constantine. Besides, because the main elements of the discussions
was the Ottoman Empire, it is also of importance in terms of Turkey. Aiming at dealing
with the thesis of the parties with all its dimensions this work also reveals how Greece was
prepared the process of 1919-1922.

Anahtar Kelimeler

First World War, Greece, Venizelos, King Constantine, Gallipoli Campaign, Megali Idea, National Schism

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE YUNANİSTAN: ÇANAKKALE’DEN MİLLİ BÖLÜNMEYE

Öz

Bu çalışma Yunan iç siyasetinin en hareketli dönemlerinden birini, Çanakkale Savaşı
sırasında Başbakan Venizelos ile Kral Konstantin arasında yaşanan savaşa dâhil olup olmama
tartışmalarını ele almayı ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Yunanistan, 1914 yazında patlak
veren Birinci Dünya Savaşı’na 1917’de tam üç yıllık yoğun ve çalkantılı bir süreç sonunda dâhil
olmuştu. Bu “gecikmenin” temel nedeni, Venizelos’un savaşta İtilaf Devletleri’nin yanında
yer alma girişimlerine karşılık Konstantin’in tarafsızlık politikasını tercih etmesiydi. Bu iki
önemli aktör arasındaki anlaşmazlık, “milli” bir politika oluşturulmasına engel olmuştu.
Savaşın başlamasından hemen sonra Venizelos, Yunanistan’ı İtilaf Devletleri
safında savaşa dahil etmek için yoğun bir çaba sarf etmeye başladı. Savaşı kesin olarak İtilaf
Devletleri’nin kazanacağına inanan Venizelos’a göre bu durum; ülkeyi Balkan Savaşları
sonrasında uzlaşmazlık halinde olduğu Bulgaristan ve Osmanlı “tehdidine” karşı korumakla
kalmayacak aynı zamanda Yunanistan Kıbrıs ve Küçük Asya’yı alarak topraklarını iki katına
çıkarma, “büyük ve milli hayal” Megali İdea’yı gerçekleştirerek “Büyük Yunanistan”ı kurma
fırsatı yakalayacaktı. Bu hedef konusunda Venizelos’la aynı görüşleri paylaşan Konstantin,
savaşı Almanya’nın kazanacağına inanıyor ve “milli güvenliği ve çıkarları” için Yunanistan’ın
tarafsız kesinlikle tarafsız kalması gerektiğini savunuyordu. İki taraf arasındaki görüş ayrılığı
1914 yılı sonunda iyice belirginleşecek ve 1915 yılı başında İngiltere ve Fransa’nın Çanakkale’ye
yapmayı planladıkları çıkarma harekâtı öncesinde Yunanistan’ı savaşa katılmaya davet
ettikleri sırada doruk noktasına ulaşacaktı. Bu süreçte tüm girişimlerine rağmen Venizelos
Kral’ı savaşa katılma konusunda ikna etmeyi başaramayacak, bunun üzerine Yunan siyaseti
ile kamuoyu adeta ikiye bölünecek ve Yunanistan’da “milli bölünme” olarak adlandırılacak
bir süreç başlayacaktı.
Bu çalışmanın amacı, temelleri Çanakkale harekâtı sırasında atılan ve Yunanistan’ın
1922 yılında yaşamış olduğu “Küçük Asya Felaketi”nin en önemli unsurlarından birisi
olarak değerlendirilen söz konusu bu süreci, Kral ve Venizelos arasında yaşanan tartışmalar
üzerinden incelemek ve tarafların argümanlarını tartışmaktır. Ayrıca tartışmaların ana
unsurunun Osmanlı Devleti olması, Türkiye açısından da yaşanan süreci önemli ve değerli
kılmaktadır. Tarafların tezlerini tüm boyutlarıyla ele almayı amaçlayan bu çalışma ayrıca
1919-1922 sürecine Yunanistan’ın nasıl hazırlandığını da ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Savaşı, Yunanistan, Venizelos, Kral Konstantin, Çanakkale Harekâtı, Megali İdea, Milli Bölünme

Kaynakça

• British Documents on the Origins of the War 1898-1914, ed. G.P. Gooch and H. Temperley, London 1936.
• Ta Keimena tou Eleftheriou Venizelou, Tomos II, Leshi Filelefteron, Athina, 1982.
• Guardian
• New York Times
• ALASTOS, Doros, Venizelos, Patriot, Statesman, Revolutionary, Percy Lund Humphries, London, 1942.
• ALBRECTH-CARRİE, Rene, Diplomatic History of Europe since the Congress of Vienna, Harper&Brothers, New York, 1958.
• AKSAKAL, MUSTAFA, The Ottoman Road to War in 1914: The Ottoman Empire and the First World War, Cambridge University Press, Cambridge, 2008.
• ADAMOF, E.E., Çarlık Belgelerinde Anadolu’nun Paylaşılması, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2001.
• ANDERSON S. Matthew, Doğu Sorunu 1774-1923, Uluslar arası İlişkiler Üzerine bir İnceleme, Çev. İdil Eser, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2001.
• Barbis N. Kostas, Ethnikos Dichasmos, Aitia-Enoxoi, Synepeıes, Ekdoseis Erodios, Defteri Ekdosi, Thessaloniki, 2007.
• CASSAR H. George, Lloyd George at War, 1916-1918, Athem Press, London, 2009. CAMPBELL John and SHERRAD Philip, Modern Greece, Frederick A. Praeger, New York, 1969.
• CLEWS T. Graham, Churchill’s Dilemma: The Real Story Behind the Origins of the 1915 Dardanelles Campaign, Abc-Clio, 2010.
• CHONDROKOUKIS, Dimitrios N., Praxikopimata kai epanastaseis: apo ton Othona mechri simera: mia vathia anatomia, mia sfairiki analysi pou anadeiknyei ta gegonota “pros apofygin” kai ta gegonota “pros mimisin”, Ekdoseis Pleias , Athina, 1976.
• TSAPARAS, Stefanos, I Politiki Igesia kai oi Xenoi sti Neoteri Istoria tis Elladas, 1821- 1920, Ekdoseis Livani, Athina, 1988.
• DAKİN, DOUGLAS, İ Epopoisi tis Elladas, 1770-1923, Metafrasi:A Ksanthopoulos, Morfotiko Idrima Ethnikis Trapezis Athina, 2012.
• DÜNDAR, FUAT, Modern Türkiye’nin Şifresi: İttihat ve Terakki’nin Etnisite Mühendisliği (1913-1918), İletişim Yay., 2008.
• DRIAULT, Edouard, Ellada kai A’ Pagkosmios Polemos: apo to Kinima ton Neotourkon, 1908 mechri ti Synthiki tis Lozannis, 1923, Ekdoseis Pelasgos, Athina, 1999.
• ENEPEKIDIS, K. Polixronis, I doxa kai o dichasmos, Apo ta mystika archeia Viennis, Verolinou kai Vernis 1908-1918, Ekdoseis Zacharopoulos, Athina, 1992.
• ETHNIKO IDRYMA “ELEFTHERIOS VENIZELOS”, Eleftherios Venizelos: Diamorfosi tis Politikis Skepsi tou, Idelogikes afetires kai epirroes, İdrima tis Voulis ton Ellinon, Athina, 2014.
• ERDEM, NİLÜFER, Yunan Tarihçiliğinin Gözüyle Anadolu Harekatı (1919-1923), Derlem Yay., İstanbul, 2010.
• FERRO, MARC, The Great War 1914-1918, Çev. Nicole Stone, Routledge, London, 1973.
• GEORGE, D. Lloyd, The Truth about the Peace Treaties, Vol. II, Victor Gollancz Ltd, London, 1938.
• GEORGE, D. Lloyd, War Memoirs, Vol.1, Nicholson&Watson, London, 1933.
• GYALISTRAS, Sergios, Ethnikoi agones 1909-1959, Meleti istoriki- stratiotiki, Ekdoseis Estia, Athina, 1963.
• GIBBONS, Herbert, Venizelos, Mia Viografia 1864 - 1920, Metafrasi: Michalis Katsimitsis, Ekdoseis Evrasia, Athina, 2008.
• GREY, Edward, Twenty Years 1892-1916, Frederik A. Stock, New York, 1925.
• GRİGORİADİS, FOIVOS, Dixasmos-Mikra Asia, Istoria Mias Eikosaetias 1909-1920, Ekdoseis Kerdinos, Athina, 1971.
• HAYTA, Necdet, 1911’den Günümüze Ege Adaları Sorunu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2015.
• HERİNG, GUNNAR, Ta Politika Kommata Stin Ellada, 1881-1936, Metafrasi: Thodoros Paraskeipoulous, Morfotiko Idrima Ethnikis Trapezis, Athina, 2012.
• HOWARD, N. Harry, The Partition of Turkey, A Diplomatic History, 1913-1923, University of Oklahoma Press, 1931.
• Ekdotikos Oikos Kyromanos, Istoria Tou Ethniki Dixasmou, Kata Tin Arthografia Tou Eleftheriou Venizelou kai tou Ioannou Metaxa, Ekdotikos Oikos Kyromanos, Tetarti Ekdoseis, Thessaloniki, 2010.
• KARAGİANNİS, Alexander, Greece’s Quest for Empire at the Paris Peace Conference, 1919-1920: The Diplomacy of Illusions, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Indiana University, 1981.
• KERİMOĞLU, H. Taner, İttihat Terakki ve Rumlar, Libra Kitapçılık ve Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• KITSIKIS, Dimitris, Sygkritiki Istoria Ellados kai Tourkias ston 20o aiona, Ekdoseis Vivliopoleion tis Estias, Athina, 1998.
• LEON, B. George, Greece and the Great Powers 1914-1917, Institute for Balkan Studies-143, 1974.
• LOULOS, Kostas, I germaniki politiki stin Ellada 1896-1914, Ekdoseis MORFOTIKO INSTITOUTO ATE, Athina, 1990.
• MALAINOS, Epaneinondas Io., Tis kata S. Markezinin viografias tou El. Venizelou Symplirosis kai Elenchos, Ekdoseis Idiotiki, Athinai, 1965.
• MOMBAUER, ANNİKA, The Origins of the First World War: Controversies and Consensus, Pearson Education Limited, London, 2002.
• METAXAS, Ioannis, I. Metaxas to Prosopiko tou Imerologio, Tomos II, B, Athina, 1960.
• MAUROGODATOS, T. Giorgos, 1915 O Etnikos Dixasmos, Ekdoseis Pataki, Athina, 2015.
• PAPAKOSMAS, Viktor, O Stratos stin Politiki zoi tis Ellados, To praxikopima tou 1909 kai oi epiptoseis tou mechri simera, metafrasi: Alexandras Fiada, Ekdoseis Vivliopoleion tis Estias, Athina, 1981.
• PUAUX, RENÉ, Etsi Efige O Venizelos, Metafrasi: Dina Nika, Ekdoseis Istoritis, Athina, 1994.
• PETRIDIS, Pavlos, Synchroni Elliniki Politiki Istoria, 1862-1917: Apo tin en Athinais V synelefsi stin ekthronisi tou Konstantinou Glyxmpourgk, Tomos II, Ekdoseis Gkovosti, Athina, 1999.
• POURNARAS, DİMİTRİS, Eleutherios Venizelos, H Zoi kai to ergon tou, Tomos A, Ekdoseis Eleutheros, Athina, 1975.
• RENOUVIN, Pierre, Birinci Dünya Savaşı ve Türkiye, 1914-1918, Çev. Örgen Uğurlu, Örgün Kitabevi, İstanbul, 2004.
• RİZAS, Sotiris, To Telos ths Megalis İdeas, O Venizelismos, O AntiVenizelismos kai İ Mikra Asia, Ekdoseis Kastanioti, Athina, 2015.
• ROMAIOS, Giorgos, I Peripeteia tou Koinovouleftismou stin Ellada, 1897-1915, Tomos I, Ekdoseis Pataki, Athina 2011.
• ROSSI, Melisa, The Armchair Diplomat on Europe, Penguin Books, London, 2005.
• SMİTH, L. Michael, Ionian Vision, Greece in Asia Minor, 1919-1922, Allen Lane, London, 1973.
• STREİT, George, Imerologion-Arxeion, Tomos A’, Athina, 1964.
• THEODOULOU, A. Christos, I Ellada kai i Antant, metafrasi: Valia Akasiadou, Ethniko Idryma Erevnon kai Meleton “Eleftherios K. Venizelos”, Ekdoseis Pataki, Athina, 2011.
• TSİROS, NİKOLAOS, Kratos, Exousia, Koinovouleftiko Systima se Krisi, Kata tin Periodo 1914-1920, Ekdoseis Papazisi, Athina, 2013.
• VEREMIS, Thanos, O Stratos stin Elliniki Politiki, Apo tin Anexartisia eos ti Dimokratia, Metafrasi: Papathanasopoulou Silia, Ekdotiki Kourier, Athina, 2000.
• VENIZELOS, Eleftherios, Politikai Ypothikai, Anthologitheisai apo ta Keimena Aftou, Tomos II, Athina, 1969.
• VENIZELOS, Eleftherios, Ta Keimena tou Eleftheriou Venizelou, Tomos II, Leshi Filelefteron, Athina, 1982.
• VENTIRIS, Giorgios, I Ellas tou 1910-1920, Istoriki Meleti, Tomos I, Ekdoseis Ikaros, Athina 1970.
• WOODHOUSE, C.M., The Story of Modern Greeece, Faber and Faber, London, 1968, s.194
• SELIGMAN, Vincent, Ο Thriamvos tou Venizelou, Metafrasi: Nika Ntina, Ekdoseis Eirmos, Athina, 1990.
• BATTLE J., William, “Greece at the Peace Table”, The Classical Journal, Vol.16, No.1 (Oct.1920).
• CARRİÉ, Albrecht René -,” Italian Foreign Policy, 1914-1922”, The Journal of Modern History, Vol.20, No.4, (Dec.1948), pp.329-339.
• ERDEM, NİLÜFER, “Megali idea’nin Anadolu’daki destekçilerinden Doktor Apostolos N. Psaltoff’un 1912-1922 Dönemindeki Etkinlikleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.13, S.27, İzmir, 2013, s.63-77
• GEROLYMATOS, Andre, “Lloyd George and Eleftherios Venizelos 1912-1917”, Journal of Hellenic Diaspora, Vol. XV, No.3&4, 1988.
• KALOUDIS, George, “Greece and the Road to World War I: To What End”, International Journal on World Peace, Vol. XXXI, No.4, December 2014.
• KONDİS, Basil, “The Problem of the Agean Islands on the eve of World War I and Great Britain”, in Greece and Great Britain During World War I, The Institute for Balkan Studies, First Symposium, Thessaloniki, 1985.
• MELAS, Constantine, “Venizelist and Constantinist Rejimes in Greece”, Advocate of Peace through Justice, Vol.84, No.5 (May 1922), pp.178-180.
• PAPADIMITRIOU, Despoina, O Ethnikismos sto Venizeliko kai Antivenizeliko Typo kai i Esoteriki diamachi1914-1917, Symposio gia ton Eleftherio Venizelo, Etairia ellinikou logotechnikou kai istorikou archeiou, Mouseio Benaki, Athina, 1988.
• ROBBINS, Keith “British Diplomacy and Bulgaria, 1914-1915”, The Slavonic and East European Review, Vol.49, No.117. London, 1971.
• SMITH, Llewellyn Michael, “Venizelos’ Diplomacy, 1910-1923: From Balkan Alliance to Greek-Turkish Settlement”, in Eleftherios Venizelos, The Trials of Statesmanship, Ed. Paschalis M. Kitromilidis, Institute for Neohellenic Research National Hellenic Research Foundation, Edinburg University Press, England, 2008.
• Nurten Çetin, “1914 Osmanlı-Yunan Nüfus Mübadelesi Girişimi”, Selçuk üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 24, Konya, 2010, ss.151-165;