DEVLET - TOPLUM İLİŞKİLERİNİ KENTSEL MEKÂN ÜZERİNDEN OKUMAK: İZMİR KONAK MEYDANI (1922-1970)

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 33, 257 - 273, 13.01.2017

Sezen Karabulut

Öz

“Devlet-Toplum İlişkilerini Kentsel Mekân Üzerinden Okumak: Izmir Konak

Meydanı (1922-1970)” başlıklı çalışmanın amacı; 1922-1970 tarihleri arasında Konak

Meydanında devlet erkinin temsili için inşa edilen kamusal binaları tespit edip, bunlar

üzerinden devlet toplum ilişkilerini incelemektir. Bu bağlamda 1922 Izmir yangınından

başlayarak 1970 yangınına dek geçen süreç değerlendirilecektir.

Bu gelişmeleri izleyebilmek adına çalışmamız içerisinde yanıt aranacak sorular

şunlar olacaktır: 1922 yılı başlarında Konak Meydanı’ndaki kamusal yapıların hangileri

olduğu ve süreç içerisinde bunların geçirdiği değişimler, inşa edilen kamusal yapıların

neler olduğu ve bunların devlet erkini temsili görevi ile devlet-toplum ilişkilerindeki rolleri

ve bu yapılar içerisinde hangilerinin değişime uğradığı ve bu değişimin devletin geçirdiği

dönüşümle ilişkisi.

Anahtar Kelimeler

Devlet Toplum İlişkileri, Konak Meydanı, Izmir, Izmir Yangını, Sarıkışla

A STUDY OF STATE-SOCIETY RELATIONS THROUGH URBAN SPACE: IZMIR KONAK SQUARE (1922-1970)

Öz

The aim of this study, entitled “Analyzing the State-Society Relationships through

the Development of an Urban Space: Izmir Konak Square”, is to examine public buildings,

which were constructed in Konak Square from 1922 to 1970 to represent state power and

state- society relationship. In this context, the period from the beginning of the Great Fire of

Izmir in 1922 to the fire of 1970 in Izmir is to be examined.

The main questions of this study are to track all of these developments, what were

the public buildings in the Konak Square at the beginning of 1922 and the transformations

they underwent the process? What were the public buildings that were constructed, their

function in the representation of the state power, their roles in the state-society relationships?

Which of these buildings went through a change and what were the relationship between this

change and the transformation of the state.

Anahtar Kelimeler

State-Society Relationships, Konak Square, Izmir, Great Fire of Izmir, Sarı Kışla

Kaynakça

• “4 Katlı Otopark Devlet Hastanesi Karşısındaki Sahada Yapılacak”, Yeni Asır (1966) 23 July.
• “Çirkinleşen Izmir”, Yeni Asır (1970), 29 September.
• “Dünkü Girit Mitingi”, Köylü (1910), 14 May.
• “Gazi Heykeli Bugün Saat (18)de Açılıyor”, Anadolu (1932) 27 July.
• “Girit Meselesi ve Miting”, Ahenk (1909), 8 January.
• “Izmir Vilayet Konağı Yandı”, Yeni Asır (1970), 1 August.
• “Izmir’de İş Hayatı Geniş Çapta Felce Uğradı”, Demokrat Izmir (1970), 2 August.
• “Izmir’in İmar Planı Raporu”, Yeni Asır (1955) 4 March.
• “Kışlanın Yıkılmasına Merasimle Başlanacak”, Yeni Asır (1955) 4 May.
• “Sarıkışla’nın Tahliyesine Hazırlık”, Yeni Asır (1955) 30 January.
• “Şehir Meclisinin Fevkalade Toplantısı”, Yeni Asır (1951) 18 July.
• “Yangının Zararı 40 Milyona Yakın”, Yeni Asır (1970), 3 August.
• AKSOY, Y. (1986) Bir Kent, Bir İnsan: Izmir’in Son Yüzyılı, S. Ferit Eczacıbaşı’nın Yaşamı ve Anıları, Eczacıbaşı Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Anadolu (1933) 22 September.
• ARITAN, Ö. (2008) “Modernleşme ve Cumhuriyetin Kamusal Mekân Modelleri”, Mimarlık, 342, 49-56.
• “Izmir Şehri Milletlerarası İmar Planı Müsabakası Jüri Raporu”, Arkitekt Aylık Mimarlık, Şehircilik ve Belediyecilik Dergisi (1952) 20 (5-8), 119-146.
• “Izmir Konak Sitesi Proje Müsabakası”, Arkitekt Aylık Mimarlık, Şehircilik ve Belediyecilik Dergisi (1956) 25, 57-65.
• “Izmir Konak Sitesi Mimari Proje Yarışma Sonucu”, Arkitekt Aylık Mimarlık, Şehircilik ve Belediyecilik Dergisi (1966) 35, 40-47.
• AŞKAN, R.ve HOTAN, H. (1955) “Izmir Şehir Tiyatrosu Projesi”, Arkitekt, 24.
• BARAN, T. A. (2003) Bir Kentin Yeniden Yapılanması: Izmir 1923-1938, Arma Yayınları, İstanbul.
• BATUR, A. Cumhuriyet Döneminde Türk Mimarlığı, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, İletişim Yayınları, İstanbul, (5) 1380-1413.
• BEYRU, R. (2011) 19. Yüzyılda Izmir Kenti, Literatür Yayınları, İstanbul.
• BİLSEL, C. (2009) “Izmir’de Cumhuriyet Dönemi Planlaması (1923-1965): 20. Yüzyıl Kentsel Mirası”, Ege Mimarlık, October, 12-17.
• ÇETİNKAYA, D. (2003) 1908 Devrimi ve Meydan Adlarının Değişimi, Toplumsal Tarih, 120 (December), 34-37.
• Demokrat Izmir (1956) 26 January.
• Demokrat Izmir (1970) 2 August.
• EYÜCE, Ö. (2000) Meydanlar, Ege Mimarlık, 34 (2), 11.
• GENCEL, Z. (2000) “Geleneksel Türk Kentinde Meydan Kavramı”, Ege Mimarlık, 34 (2). Hizmet (1931) 16 August.
• Izmir Municipal Council Minutes (1936) 01 April.
• Izmir Municipal Council Minutes (1955) 06 June.
• İttihad (1909) “Girit İçin Nümayiş”, 8 January
• KARABULUT, U. (2014), Izmir Kentinde Siyasi Protesto Kültürü (1908-1912), Yeditepe Yayınları, İstanbul.
• KIRLI, C. (1999/2000) “Kahvehaneler ve Hafiyeler: 19. Yüzyıl Ortalarında Osmanlı’da Sosyal Kontrol”, Toplum ve Bilim, 83 (Winter) 58-79. Köylu (1909), “Dünkü Miting”, 14 May.
• NEBİOĞLU, Z. (1956) “Izmir Nereye Gidiyor?”, Demokrat Izmir, 26 January.
• POLAT, S. (2013) Kamusal Dış Mekânlarda Mimari Kimliği Değerlendirmek İçin Bir Yöntem Önerisi: Bursa Cumhuriyet Alanı Örneği, Bursa.
• REFET, K. (1931) “Izmir’in İmarı Hakkında”, Mimar 1 (7), 228-230.
• Resmi Gazete (1954) 09 March.
• TANYELİ, U. (1992) “Çağdaş Izmir’in Mimarlık Serüveni”, Üç Izmir, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 327-338.
• TİBET, D. (2005), 19.yüzyıldan Günümüz Dönemine Izmir’de Yaşanan Sosyal, Ekonomik Değişimler Çerçevesinde Konak Meydanı’nın Geçirdiği Evrelerin İncelenmesi, Gazi Üniversitesi Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• UZUN, İ. (2007) “Kamu İdari Yapıları Mimarisi”, Izmir Kent Ansiklopedisi, Architecture, Vol. I, Izmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı, Izmir, 342-352.
• Wikipedia, “Selamlik” [http://en.wikipedia.org/wiki/Selamlik] Erişim Tarihi (25.01.2016).
• YILMAZ, F. (2003) Tarihsel Süreç İçinde Konak Meydanı, Izmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı, Izmir.
• ZENGEL, R. (2007) “Dönüştürülmüş Bir Meydan: Konak Meydanına Analitik Bir Yaklaşım”, Mimarlık, 334, 40-43.