CEMİL CEM AND THE ‘CEM’ HUMOUR MAGAZINE DURING THE REPUBLICAN PERIOD

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 36, 89 - 105, 19.10.2018

Yasin Kayış

Öz

Cemil Cem, one of the most notable names of the Turkish caricature, gained
reputation with his cartoons and his magazine Cem during The Second Constitutional Period
in the Ottoman Empire. His published Works in this period help him acquire titles such as
“the Master” and “the father of the Turkish caricature”. However the Artist entered a long
period of silence with the closure of his magazine in 1912, after 15 years in 1927, he started
re-circulating his cartoons. In 1927, he participated in the enthusiasm that the Republican
Regime brought with his republished magazine Cem. In this process he aimed at serving his
country and the new regime with his works. But his caricatures got a serious reaction and he
had to face with cases and even imprisonment. Therefore before long, he stopped publishing
his magazine in 1928. Four months after the Letter Revolution he tried his chance again. This
time his initiatives and works also supported by the Government. However he failed one
more time and in May 1929 he closed the magazine and abandoned the art of caricature. 

Anahtar Kelimeler

Cem, Houmor, Caricature, Ataturk

CUMHURİYET DÖNEMİNDE CEMİL CEM VE CEM MİZAH DERGİSİ

Öz

Türk karikatürünün öncü isimlerinden Cemil Cem, II. Meşrutiyet Dönemi’nde
çizdiği karikatürler ve yayımladığı Cem mizah dergisiyle ünlenmiş; bu dönemdeki eserleri
ona “Üstad” ve “Türk Karikatürünün Babası” sıfatlarını kazandırmıştır. Ancak Sanatçı,
1912 yılında Cem dergisinin kapanmasıyla birlikte uzun bir suskunluk devresine girmiş,
bu suskunluğunu bozması ise 1927 yılında gerçekleşmiştir. 1927’de Cem dergisini yeniden
yayımlayan Sanatçı, Cumhuriyet rejiminin getirdiği coşkuya katılmıştır. Bu süreçte ülkesine
ve yeni rejime karikatür sanatıyla hizmet etme niyetindedir. Ancak karikatürleri kısa sürede
tepki çekmiş, Cem davalarla ve hapis cezalarıyla karşı karşıya kalmıştır. 1928’de dergisinin
yayınını durduran Cem, yaklaşık dört ay sonra, Harf İnkılâbının ardından şansını yeniden
denemiş, bu girişimi Hükümet tarafından da desteklenmiştir. Ne var ki bu girişim de uzun
sürmez ve Cem dergisi 1929 yılının Mayıs ayında okuyucularına son kez veda etmiş, bundan
sonra Cemil Cem karikatür sanatıyla yollarını ayırmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Cem, Mizah, Karikatür, Atatürk

Kaynakça

• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Dosya: 8564, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 83.548.2.
• Dosya: 8564, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 83.548..1.
• Akbaba
• Akşam
• Cem
• Kelebek
• Milliyet
• Vakit
• Yeni Kalem
• Zümrüdüanka
• BALCIOĞLU, Semih, Memleketimden Karikatürcü Manzaraları, Can yay., 1. b., İstanbul, 2003.
• BAYRAK, M. Orhan, Türkiye’de Gazeteler ve Dergiler Sözlüğü (1831-1993), Küll yay., 1. b., İstanbul, 1994.
• ÇAPANOĞLU, Münir Süleyman, Basın Tarihimizde Mizah Dergileri, Garanti Matbaası, İstanbul, 1970.
• ÇEVİKER, Turgut, Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü, C. II (Meşrutiyet Dönemi 1908-1918), Adam yay., 1. b., İstanbul, 1988.
• ÇEVİKER, Turgut, Karikatürkiye-Karikatürlerle Cumhuriyet Tarihi (1923-2008), C. I (Tek Parti ve Demokrat Parti Dönemi 1923-1960), NTV yay., 1. b., İstanbul, 2010.
• HAİNZELMANN, Tobias, Osmanlı Karikatüründe Balkan Sorunu (1908-1914), Kitap Yayınevi, 1. b., 2004.
• KABACALI, Alpay, Türk Basınında Demokrasi, Kültür Bakanlığı yay., 1. b., Ankara, 1994.
• KOLOĞLU, Orhan, Türkiye Karikatür Tarihi, Bileşim yay., [1. b.], İstanbul, 2005.
• İNUĞUR, Nuri, Türk Basın Tarihi, Gazeteciler Cemiyeti yay, 1.b., İstanbul, 1992.
• SİPAHİOĞLU, Ahmet, Türk Grafik Mizahı (1923-1980), Dokuz Eylül yay., 1. b., İzmir, 1999.
• ŞEN, İsmail, Asi’den Gazi Atatürk’e (1919-1938)- Karikatürlerde Mustafa Kemal ve Milli Mücadele, Tanı yay., 1. baskı, Ankara, 2006.
• YÜCEBAŞ, Hilmi, Karikatür Üstatlarımız- Cem ve Ramiz, Nuri Dizerkonca Matbaası, [İstanbul], 1959.
• BALCIOĞLU, Semih, “Cumhuriyet Döneminde Cem neden çizmedi?”, Tarih ve Toplum, S. 39 (Mart 1987), s. 8.
• OKAY, Cüneyd, “Cumhuriyet Döneminde Cem”, Toplumsal Tarih, S. 50 (Şubat 1998), s.s. 49- 51.
• ÖNGÖREN, Ferit, “Cem Dergisinin İkinci Çıkışı”, Yeni A Dergisi, S. 26 (Mayıs 1974), s. 11.
• ÖNGÖREN, Ferit, “Türk Mizah ve Karikatürü”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, C. VVI, s.s. 1426- 1432.
• PEKŞEN, Yalçın , “Türk Mizahı”, Türk Mizahının Öncüleri, Fasikül-1, Milliyet Kültür Hizmeti, [b.y.y..], [b.t.y.], s. 7.
• TOROS, Taha, “Türk Karikatürünün Babası Cemil Cem”, Tarih ve Toplum, C. XIII, S. 77 (Mayıs 1990), s.s. 30-33.
• YAZICI, Nermin, “Yazılı Türk Mizahının Gelişim Sürecinde Batılı Anlamda İlk Mizah Dergisi: Cem”, TurkishStudies, 6/3 Summer 2011, s.s. 1299-1313.