ACCORDING TO ARCHIVE RECORD OF GRAND NATIONAL ASSEMBLY OF TURKEY ANTALYA DEPUTIES AND ASSEMBLY ACTIVITIES ON ATATÜRK PERIOD (1920-1938)

Yıl 2018, Cilt: 18 Sayı: 36, 193 - 217, 19.10.2018

Ümmügülsüm Candeğer

Öz

Local history studies carry an important mission because they are the source of
national history studies. For this reason, the merits of local history studies in the conduct of
academic research at the national level are indisputable fact. A regional and national study
has been conducted with this study.
This study, which was created with the help of archival resources, is a biographical
study in which the parliamentary activities of Atatürk period of Antalya province. The
biographies of the deputies were created by using official records and autobiography, which
are among the archive resources of the Assembly. The Parliament activities of the deputies
were reached by reviewing the Parliamentary Minutes. At the same time, National Library
catalogs were searched for the works given by the deputies and the works written about
them. The study was prepared by document review method.
As a result, Antalya has seen represented by 28 deputies in Parliament on
Atatürk period. Members of Parliament, Mehmet Rasih Kaplan 5 periods were found in
the parliamentary mandate. Ahmed Cemal Tunca 3 period, Ahmed Saki Bey 2 period and
Hasan Sıtkı Bey 2 period have done in Parliament. As a matter of fact, the biographies and
parliamentary studies of 19 different persons who were in charge of the Antalya Deputy were
examined.

Anahtar Kelimeler

Turkish Grand National Assembly on Atatürk Period, Antalya Deputies, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Mehmet Rasih Kaplan

TBMM ARŞİV KAYITLARINA GÖRE ATATÜRK DÖNEMİ ANTALYA MİLLETVEKİLLERİ VE TBMM FAALİYETLERİ (1920–1938)

Öz

Yerel tarih çalışmaları ulusal tarih çalışmalarına kaynak oluşturması nedeniyle önemli
bir misyonu üzerinde taşımaktadır. Bu nedenle ulusal düzeyde akademik araştırmaların
yapılmasında yerel tarih çalışmalarının yararlıkları yadsınamaz bir gerçektir. Bu çalışma ile
bölgesel ve ulusal bir çalışma yapılmaya çalışılmıştır.
Arşiv kaynaklarının da yardımıyla oluşturulan bu çalışma Antalya ilinin
Milletvekillerinin Atatürk dönemindeki Meclis faaliyetlerinin derli toplu ortaya konulmaya
çalışıldığı biyografik bir çalışmadır. Milletvekillerinin Atatürk dönemindeki faaliyetleri
ve biyografileri ele alınmıştır. Milletvekillerinin biyografilerine Meclis arşiv kaynakları
arasında yer alan sicil kayıtları ve tercüme-i hâl varakaları, Meclis faaliyetlerine ise TBMM
Zabıt Cerideleri taranarak ulaşılmıştır. Aynı zamanda Milletvekillerinin verdiği eserler ile
hakkında yazılan eserler için Milli Kütüphane katalogları taranmıştır. Çalışma doküman
inceleme yöntemiyle ortaya çıkarılmıştır.
Sonuç olarak Atatürk döneminde TBMM’de Antalya’yı 28 milletvekilinin temsil
ettiği görülmüştür. Milletvekillerinden Mehmet Rasih Kaplan 5 dönem, Ahmet Cemal Tunca
3 dönem, Ahmet Saki Bey 2 dönem, Hasan Sıtkı Bey 2 dönem milletvekilliği yapmışlardır.
Bu haliyle söz konusu dönemde Antalya Milletvekilliği görevinde bulunan 19 farklı kişinin
biyografisi ve meclis çalışmaları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Dönemi TBMM, Antalya Milletvekilleri, Hamdullah Suphi Tanrıöver, Mehmet Rasih Kaplan

Kaynakça

• TBMM Arşivi, Ahmet Cemal Tunca Dosyası, 3. Dönem, Sicil No: 655, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Ahmet Saki Bey Dosyası, 2. Dönem, Sicil No: 449, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Ali Haydar Bey Dosyası, 4. Dönem, Sicil No: 774, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Ali Vefa Seyhanlı Dosyası, 1. Dönem, Sicil No: 24, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Celal Mengilibörü Dosyası, 5. Dönem, Sicil No: 874, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Cezmi Erçin Dosyası, 5. Dönem, Sicil No: 983, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Halil İbrahim Özkaya Dosyası, 1. Dönem, Sicil No: ?, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Hamdullah Suphi Tanrıöver Dosyası, 1. Dönem, Sicil No:26, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Hasan Sıtkı Bey Dosyası, 2. Dönem, Sicil No: 450, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Hasan Sürenkök Dosyası, 1. Dönem, Sicil No: 27, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, İbrahim Nazif Nabel Dosyası, 4. Dönem, Sicil No: 773, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Mahmut Murad Bey Dosyası, 2. Dönem, Sicil No: 451, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Mehmet Numan Aksoy Dosyası, 4. Dönem, Sicil No: 775, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Mustafa Ebrişim Dosyası, 1. Dönem, Sicil No: 28, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Rasih Kaplan Dosyası, 1. Dönem, Sicil No:29, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Süleyman Şevket Demircioğlu Dosyası, 3. Dönem, Sicil No: 656, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Tayfur Ata Sökmen Dosyası, 5. Dönem, Sicil No: 875, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Tevfik Arıcan Dosyası, 5. Dönem, Sicil No: 876, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Arşivi, Türkan Örs Dosyası, 5. Dönem, Sicil No: 877, Tercüme-i Hâl.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C.6, (Birleşim:117, Oturum: 1, 20.02.1920) Ankara, 1943.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 4, (Birleşim 73, Oturum:2, 29.09.1920), Ankara, 1981, Kanun No: 28.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C.6, (Birleşim 102, Oturum:1, 25.11.1920), Ankara, 1943, Kanun No: 100.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 2, (Birleşim: 20, Oturum: 1, 24.5.1920), Ankara, 1981.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 5, (Birleşim: 91, Oturum: 1, 27.10.1920), Ankara, 1981.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 6, (Birleşim 111, Oturum:1, 09.12.1336[1920]), Ankara, 1943.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 6, (Birleşim 118, Oturum:1, 21.12.1336[1920]), Ankara, 1943.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 11, (Birleşim 47, Oturum:1, 7.7.1337[1921]), Ankara, 1958.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 9, (Birleşim: 1, Oturum: 2, 1.3.1921), Ankara, 1954.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 20, (Birleşim: 58, Oturum: 1, 19.6.1922), Ankara, 1959.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 23, (Birleşim: 102, Oturum: 1, 14.9.1922), Ankara, 1960.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 24, (Birleşim: 138, Oturum: 2, 15.11.1922), Ankara, 1960.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 25, (Birleşim: 146, Oturum: 2, 27.11.1922), Ankara, 1960.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 27, (Birleşim: 190, Oturum: 5, 10.2.1923), Ankara, 1960.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 2, (Birleşim: 28, Oturum: 2, 29.9.1923), Ankara, Tarihsiz.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 2, (Birleşim: 32, Oturum: 1, 6.10.1923), Ankara, Tarihsiz.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 10, (Birleşim: 2, Oturum: 1, 5.11.1924), Ankara, 1973.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 11, (Birleşim: 25, Oturum: 1, 22.12.1924), Ankara, 1975.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 7, (Birleşim: 4, Oturum: 1, 5.3.1925), Ankara, 1970.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 8, (Birleşim: 23, Oturum: 1, 29.3.1925), Ankara, 1975.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 1, (Birleşim: 9, Oturum: 1, 21.11.1927), Ankara, 1927.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 3, (Birleşim: 54, Oturum: 1, 29.3.1928), Ankara, 1928.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 3, (Birleşim: 60, Oturum: 1, 12.4.1928), Ankara, 1928.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 6, (Birleşim: 14, Oturum: 3, 15.12.1928), Ankara, 1928.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 1, (Birleşim: 3, Oturum: 1, 14.5.1931), Ankara, 1931.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 3, (Birleşim: 22, Oturum: 2, 5.7.1931), Ankara, 1931.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 8, (Birleşim: 43, Oturum: 1, 5.5.1932), Ankara, 1932.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 8, (Birleşim: 51, Oturum: 1, 23.5.1932), Ankara, 1932.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 11, (Birleşim: 68, Oturum: 1, 26. 5. 1936), Ankara, 1936.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 12, (Birleşim: 73, Oturum: 1, 3. 6. 1936), Ankara, 1936.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 18, (Birleşim: 88, Oturum: 2, 12. 5. 1937), Ankara, 1937.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 19, (Birleşim: 75, Oturum: 2, 12.6.1937), Ankara, 1937.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 24, (Birleşim: 35, Oturum: 1, 14.6.1937), Ankara, 1937.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 27, (Birleşim: 19, Oturum: 76, 14. 9. 1937), Ankara, 1937.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 27, (Birleşim: 14, Oturum: 1, 14.11. 1938), Ankara, 1939.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 24, (Birleşim: 35, Oturum: 8, 16.3.1942), Ankara, 1942.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 30, (Birleşim: 26, Oturum: 7, 12.1.1943), Ankara, 1943.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 10, (Birleşim: 45, Oturum: 1, 20.2.1948), Ankara, 1948.
• TBMM Zabıt Ceridesi, C. 19, (Birleşim: 94, Oturum: 3, 27.5.1949), Ankara, 1949.
• ÇELTİKÇİ, Orhan, İtalyan İşgalinde Antalya (1919–1921), Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Antalya, 2014.
• ÇOKER, Fahri Türk Parlamento Tarihi (1919-1923), C.III., Ankara, 1980.
• GÖNÜLLÜ, Ali Rıza, Demokrat Parti Döneminde Antalya (1950–1960), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2008.
• KOCATÜRK, Utkan (Haz.), Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Atatürk Araştırma Merk. Yay., Ankara, 1999.
• SARIGÜZEL, Nedim, Birinci ve İkinci Dönem Türkiye Büyük Millet Meclisinde Antalya Milletvekilleri (Biyografi ve Faaliyetleri), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya, 2009.
• SÖKMEN, Tayfur, Hatay’ın Kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar, Ankara, 1978.
• TBMM Albümü 1920–2010, (Editörler: Sema Yıldırım, Behçet Kemal Zeynel), TBMM Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2010.
• TURAN, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul, 1993.
• http://www.antalya.gov.tr/icerik/13/168/antalya.html, Erişim Tarihi: 15.11.2015.
• http://www.basbakanlik.gov.tr/Forms/_Global/_Government/pg_Cabinets. aspx, Erişim Tarihi, 22.01.2015, st. 15.00.
• http://www.meb.gov.tr/meb/index3.html, Erişim Tarihi: 13.01.2015, st. 23:35.
• TBMM Arşivi, https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/mazbatalar.sonuc, Erişim Tarihi: 21.06.2018.
• http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1047, Erişim Tarihi: 15.11.2015.
• ÖZMEN, Nizamettin, Dünden Bugüne Antalya Milletvekilleri, http://nizamettinozmen.com/?p=12968, Erişim Tarihi, 11.01.2015, st. 11.00.