MAY 19th YOUTH AND SPORTS DAY’S CELEBRATIONS IN DEMOCRATIC PARTY PERIOD ON THE PRESS

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 38, 243 - 265, 23.08.2019

Saniye Çetinkaya Doğan Duman

Öz

May 19th, the day is when Atatürk set food on Samsun in order to commence national struggle, has been celebrating as a national holiday which is called as “May 19th Commemoration of Atatürk Youth and Sports Day” nowadays. Beforehand celebrating by calling this name, this national holiday celebrated different names such as “Gymnast Festival”, “Gymnastics Conviviality”, “Ghazi Day” and “Atatürk Day” quite while. Those celebrations has underlied May 19th Youth and Sports Day. Transforming fanatical patriotism into ascending values in some European countries of the nineteen thirties has also effected Turkey then National Holidays were started to celebrated more zestily. Within this period Celebrations of May 19th was converted into official holiday by a law which was enacted on 20 June 1930 and then was accepted as national holidays.
This Holiday which was celebrated enthusiastically during Single-party system’s period, also kept going on celebrating in Democratical Party period in similar vein. However the economical shortages which started to occure in last years of the DP (i.e. Democratical Party) led to mount political and social unrestes. Incidentes that went through, reflected even the celebrations of May 19th, after that previous zests of holiday atmosphere have been started to lose because of holiday programmes which have been prepared imprecisely in every passing year. In this study, implications of celebrating May19th Youth and Sports Day in the period of Democratical Party on the press will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

The Celebrations of May 19th, Democratical Party, Press

BASINDA DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİ 19 MAYIS GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI KUTLAMALARI

Öz

Atatürk’ün milli mücadeleyi başlatmak amacıyla Samsun’a ayak bastığı gün olan 19 Mayıs, günümüzde “Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı” adı ile ulusal bir bayram olarak kutlanmaktadır. Bu isimle kutlanmadan önce ise uzun bir süre “İdman Bayramı”, “Jimnastik Şenlikleri”, “Gazi Günü” ve “Atatürk Günü” gibi değişik adlarla kutlanmıştır. Bu kutlamalar, 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı’nın temelini oluşturmuştur. 19 Mayıs, ulusal düzeyde ilk kez 1935 yılında kutlanmıştır. 1930’lar Avrupa’sında bazı ülkelerde aşırı milliyetçiliğin yükselen bir değere dönüşmesi, Türkiye’yi de etkilemiş, ulusal bayramlar daha büyük coşkuyla kutlanmaya başlamıştır. Bu süreçte 19 Mayıs kutlamaları da 20 Haziran 1938 tarihinde çıkarılan bir kanunla resmi bayrama dönüştürülmüş ve milli bayramlar arasına girmiştir.
Tek parti döneminde coşkuyla kutlanan bu bayram, Demokrat Parti iktidarının ilk yıllarında da benzer şekilde kutlanmaya devam etmiştir. Fakat DP’nin son yıllarında yaşanmaya başlayan ekonomik sıkıntılar, siyasal ve toplumsal huzursuzluğun artmasına yol açmıştır. Yaşananlar 19 Mayıs kutlamalarına da yansımış, her geçen yıl daha da özensiz hazırlanan bayram programları ile eski bayram coşkusu yitirilmeye başlanmıştır. Araştırmada Demokrat Parti dönemindeki 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı kutlamalarının basındaki yansımaları değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

19 Mayıs kutlamaları, Demokrat Parti, Basın

Kaynakça

• Akşam
• Cumhuriyet
• Milliyet
• Ulus
• Yeni İstanbul
• Yeni Sabah
• Zafer
• Ahmad, Feroz Demokrasi Sürecinde Türkiye (1945-1980), (Çev.: Ahmet Fethi), Hil Yayınları, İstanbul, 1992.
• Ahmad, Feroz Modern Türkiye’nin Oluşumu, (Çev.: Yavuz Alogan), 2. Baskı, Sarmal Yayınevi, İstanbul, 1995.
• Akbayrak, Hasan, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Milli Bayramlar”, Tarih ve Toplum, Cilt:8, Sayı:43, İstanbul, 1987, ss.31-38.
• Akbulut, Dursun Ali, “Samsun’un Gazi Günü Ya da 19 Mayıs Bayramı”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt: XI, Sayı: 33, Kasım 1995, ss.771-779.
• Akşin, Sina, Kısa Türkiye Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 22. Basım, İstanbul, 2017.
• Bolat, Bengü Salman, Milli Bayram Olgusu ve Türkiye’de Kutlanan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923-1960), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2012.
• Can, İslam, “Türk Ulusal Kimliğinin İnşasında Milli Eğitim İdeolojisinin Rolü”, Sosyoloji Divanı, Ocak-Haziran 2013, ss.123-147.
• Çavdar, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1839-1950), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 1995.
• Doğaner, Yasemin, “Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Kutlamaları”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 9, Ankara 2007, ss.119-143.
• Duman, Doğan, “27 Mayıs Hükümet Darbesi ve Dönemi Akademisyenlerinin Darbe Karşısındaki Tutumları”, The Journal of Academic Social Science Studies, Sayı: 73, Kış 2018, ss.299-314.
• İleri, Turgut, “Amasya’da İlk 19 Mayıs Bayramı Kutlamaları”, Turkish Studies, Volume: 13/16, Summer 2018, ss.113-126.
• İnan, Süleyman, “19 Mayıs Gününün Bayramlaşması”, Bilgi ve Bellek, İstanbul Bilgi Üniversitesi Türk Devrim Tarihi Çalışmaları Dergisi, 2, (3), ss.45-66.
• Koca, Salim, “Eski Türklerde Bayram ve Festivaller”, Türkler, Cilt: 3, Bölüm: 16, Ankara, 2002.
• Özdağ, Ümit, Menderes Döneminde Ordu-Siyaset İlişkileri ve 27 Mayıs İhtilali, 2. Basım, Boyut Kitapları, İstanbul 2004.
• Öztürkmen, Arzu, “Milli Bayramlar: Şekli ve Hatırası-I”, Toplumsal Tarih, Cilt: 5, Sayı: 28, Nisan 1996, ss.29-35.
• Sel, Burcu, Sözer, M. Akif, “Cumhuriyet Dönemi (1928-1948) Yurt Bilgisi Ders Kitaplarında Çocukluğun Politik Yapılanmasına İlişkin Bir Araştırma”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education) 33(2), ss.293-315.
• Turgut, Serdar, Demokrat Parti Döneminde Türkiye Ekonomisi (Ekonomik Kalkınma Süreçleri Üzerine Bir Deneme), Ankara, 1991.
• Türkmenoglu, Dilsad, “Tek Parti Döneminde Ulus İnşa Politikalarının Eğitim Boyutu”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Kış 2007, 5(1), ss.159-172.
• Uzun, Hakan, “Milletin İradesiyle Oluşan Bir Bayram: Atatürk’ü Anma 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı ve Atatürk Dönemi’nde Kutlanışı”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 24, Kış 2010, ss.100-125.
• Zürcher, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul 1995.
• Aslan, Demo Ahmet, Cumhuriyet’in Törensel Meşruiyeti: Ulus Devlet İnşa Sürecinde Milli Bayramlar (1923-1938), Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara, 2011.
• Demirci, Hikmet, Türk Kültüründe Bayram Anlayışı ve Türk Dünyasında Bayramlar, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri, 2008.
• Haytoğlu, Ercan, Milli Kalkınma Partisi ve Siyasi Hayatı, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, İzmir, 1990.
• Arıkan, Nuraydın, “Eski Türkiye ve Milli Bayramlar”, mekam.org/mekam/eski-turkiye-ve-milli-bayramlar, (Son erişim tarihi: 8 Ocak 2019)