CUMHURİYET HALK FIRKASI’NIN MANAVGAT TEŞKİLATININ KURULMASI VE HALKEVİ’NİN İNŞAASI (1923-1951)

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 40, 201 - 226, 14.09.2020

Muhammet Güçlü

Öz

İzmir’in işgalinden sonra Antalya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Sivas Kongresi’nden
sonra ise 8 Ekim 1919 tarihinde Manavgat Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu. Halk Fırkası
Genel Başkan Vekili İsmet Paşa’nın 20 Kasım 1923 tarihli genelgesi ile Antalya Müdafaa-i
Hukuk Cemiyeti, Halk Fırkası’na dönüştüğü sırada Manavgat kazasında da aynı işlem
gerçekleştirilmiştir. Cumhuriyet Halk Fırkası’nın 1935 yılından itibaren Manavgat kazasında
kendisine ait yeni bir binası olduğu bilinmektedir. 29 Mayıs 1945 tarihinden itibaren Manavgat
kazasında Halkevi’nin yapılmakta olduğunu öğreniyoruz. 1946 yılının sonunda inşaatı
tamamlanan halkevini parti ve halkevi yönetimi birlikte kullanmıştır. Demokrat Parti’nin 8
Ağustos 1951 tarihinde çıkardığı kanun gereği Cumhuriyet Halk Partisi’nin malları ile Halkevi
ve Halkodası hazineye intikal etmiştir. Böylece Manavgat Halkevi binasının hazineye intikali
ile Parti’nin kazada herhangi bir mülkü kalmamıştır.
Bu çalışmamda Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivinde bulunan Cumhuriyet
Halk Partisi’nin faaliyetlerine ilişkin dosyanın ışığında Manavgat Kazası İdare Heyeti’nin
çalışmaları ile Halkevi’nin inşası üzerinde durulmuştur. Çalışma gazete, dergi, araştırma
eserler ve tanıklar ile desteklenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet Halk Fırkası, Manavgat, Halkevi, Antalya, Siyaset

FOUNDATION OF MANAVGAT ORGANISATION OF THE REPUBLICAN PEOPLE’S PARTY AND BUILDING OF COMMUNITY CENTER (1923-1951)

Öz

After the invasion of İzmir, Antalya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti was established, and
after the Sivas Congress, Manavgat Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti was established on October
8, 1919. Within the scope of the circular dated 20 November 1923 issued by İsmet Pasha, who
was the vice chairman of the People’s Party, Antalya Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti became the
Republican People’s Party and the same occurred in Manavgat district. It is known that the
Republican People’s Party had a new building of its own in Manavgat district since 1935. We
learn that as of 29 May 1945, a Community Center was built in Manavgat. At the end of 1946,
the construction of the center was completed, and the party and community administration
used it together. In accordance with the law passed by the Democratic Party on August 8,
1951, the Community Center, Public Hall and other properties of the Republican People’s
Party were transferred to the treasury. Thus, upon the Manavgat Public Hall’s transfer to the
treasury, there was no property of the Party in Manavgat district.
In this study, in the light of the document on the activities of the Republican
People’s Party in the Presidential Republican Archives, the work of the Manavgat Accident
Administrative Committee and the construction of the Community Center were emphasized.
The study is supported by newspapers, magazines, research works and witnesses.

Anahtar Kelimeler

Republican People’s Party, Manavgat, Community Center, Antalya, Politics

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 490.01.1661.782.1, s. 1-125.
• Dahiliye Vekaleti Vilayetler İdaresi Umum Müdürlüğü, Antalya Coğrafyası, 1932 adlı rapor.
• Dahiliye Vekaleti, Vilayetler İdaresi Umum Müdürlüğü, 18. 2. 1938 Tarihli Antalya Vilayeti Raporu.
• AKER, M. Şefik, 57nci Tümen ve Aydın Milli Mücadelesi (1918-1920), Yay. Haz. Ahmet Tetik, Ayşe Seven, Mahmut Yüksel Canbaz, Ankara, 2006.
• Antalya 1932, Haz. Muhammet Güçlü, İzmir, 2018, Er Yayıncılık.
• ATATÜRK, Kemal, Nutuk (1919-1927), Yay. Haz. Zeynep Korkmaz, Ankara, 2004.
• Atatürk’ün Eskişehir-İzmit Konuşmaları 1923, Yay. Haz. Arı İnan, Ankara, 1982, TTK. Yayını.
• Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, C. 4, Ankara, 1991, Atatürk Araştırma Merkezi yayını.
• ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentleri’nin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, 2. bs., Ankara, 1997.
• ÇİMRİN, Hüseyin, Bir Zamanlar Antalya-tarih, Gözlem ve Anılar, Antalya, 2002.
• DENİZ, Muzaffer, “1931’de Kapatılan Antalya Türk Ocağı ve Mal Varlığının Akıbeti” , Türk Yurdu, S. 282, Şubat 2011.
• ERŞAN, Mesut –YETİM, Fahri, “Alanya Halkevi ve Alanya Kültür Tarihindeki Yeri”, Alanya XII. Tarih ve Kültür Semineri (4-6 Mayıs 2012), Ed. Faruk Nafiz Koçak, Konya, 2012.
• ERTEN, Süleyman Fikri, Milli Mücadelede Antalya, Antalya, 1996.
• Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmet Zılli, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Transkripsiyon-Dizin, Haz. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Robert Dankoff, 9. Kitap, İstanbul, 2005.
• GÜÇLÜ, Muhammet, 1864-1950 Yılları Arasında Serik (İdari, Ekonomik, Sosyal), Antalya, 2000.
• GÜÇLÜ, Muhammet, Dr. H. Burhanettin Onat ve Hayatı (1894-1976), Antalya, 2004.
• GÜÇLÜ, Muhammet, XX. Yüzyılın İlk Yarısında Antalya, Antalya, 1997.
• GÜÇLÜ, Muhammet, “Müstakil Teke (Antalya) Sancağı’nın Kurulması ve İdari Düzenlemeye İlişkin Bir Belge”, Adalya, No. II, 1997.
• GÜÇLÜ, Muhammet, Antalya Türk Ocağı’nın Kurulması ve Faaliyetleri “, Tuncer Baykara Armağanı, Haz. Mehmet Öz, Ankara, 2011.
• İĞDEMİR, Uluğ, Sivas Kongresi Tutanakları, Ankara, 1986, 2. bs.
• KONYALI, İ. Hakkı, YILDIZ, Ali, Abideleri ve Kitabeleri ile Manavgat Tarihi, Der. ve Yay. Haz. Ali Yıldız, Manavgat Ticaret ve Sanayi Odası Yayını, Antalya, 2010.
• MAYAK, Faysal, “Adnan Menderes’in Teftiş Raporuna Göre Cumhuriyet Halk Partisi Antalya Örgütünün Çalışmaları (1935)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S. 6/15, Güz 2007.
• MAYAK, Faysal, Cumhuriyet Halk Partisi Antalya Teşkilatının Faaliyetleri (1931- 1951), İstanbul, 2015.
• Piri Reis, Kitab-ı Bahriye, Ed. Ertuğrul Zekai Ökte, C. 4, Ankara, 1988, s. 383/a.
• TORUN, Esma, II. Dünya Savaşı Sonrası Türkiye’de Kültürel Değişimler, İç ve Dış Etkenler (1945-1960), Antalya, 2006.
• UÇUK, Cahit, Bir İmparatorluk Çökerken-Anılar, İstanbul, 1999, 8. bs.
• UYAR, Hakkı, Tek Parti Dönemi ve Cumhuriyet Halk Partisi, İstanbul, 1999.
• YÖRÜK, Saim, “Manavgat Kazasının Yeniden Teşkili”, Tarih Okulu Dergisi, S. XXXIX, Nisan 2019.
• ZEYREK, Şerafettin, Halkevleri ve Halkodaları, Ankara, 2006.
• ZOBU, Vasfi Rıza, O Günden Bu Güne Anılar, İstanbul, 1977.
• Eczacı Mahmut Öz, Manavgat, 1960, Görüşme Tarihi: 17. 7. 2019.
• Mehmet Parlak, Niğit, 1966, İşletmeci, Görüşme Tarihi: 17. 7. 2019.