GÜNEY ARNAVUTLUK (KUZEY EPİR) MESELESİ, 1912-1914

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 42, 111 - 152, 07.07.2021

Gürhan Yellice

Öz

Bu çalışma 1912-1914 tarihleri arasında, Arnavutluk, Yunanistan ve Büyük
Güçler arasında yaşanan Güney Arnavutluk (Yunanistan açısından Kuzey Epir) krizini ele
almaktadır. Mesele, Birinci Balkan Savaşı sırasında Yunanistan’ın bölgeyi işgaliyle ortaya
çıkmış, barış görüşmelerinde çözüme kavuşturulamayınca Balkan Savaşları sonrasında
bölgede güçlükle oluşturulan statükoyu tehdit eden en önemli uluslararası krizlerden birine
dönüşmüştü. Meseleye ilişkin Büyük Güçler arasındaki bölünme ise Avrupa’daki gergin
barışı tehdit etmeye başlamıştı. Arnavutluk ve bu devleti destekleyen Üçlü İttifak işgal
edilen bölgenin Arnavutluk’a bırakılmasını savunurken, Üçlü İtilaf tarafından desteklenen
Yunanistan, çoğunluğunu Rumların oluşturduğunu iddia ettiği bölgenin topraklarına dâhil
edilmesi, aksi halde Avrupa’nın Alsas-Loren benzeri bir sorun ile karşılaşacağını iddia ederek
buna karşı çıkmıştı.
Yapılan görüşmeler ve pazarlıklar sonunda Büyük Güçler 1914 yılı şubat ayında
Güney Arnavutluk’un, Arnavutluk’un sınırlarına dâhil edilmesi, bunun karşılığında işgali
altında bulundurduğu Ege Adaları’nın Yunanistan’a bırakılması kararı almışsa da mesele
çözüme kavuşturulamamıştı. Osmanlı Devleti’nin Ege Adaları’ndan bazılarını Yunanistan’a
bırakmama ısrarı, Büyük Güçlerin bu konuda Osmanlı Devleti’ne gereken baskıyı yapmaya
yanaşmaması nedeniyle Yunanistan bölgeden çekilmek istememişti. Yunanistan’ın amacı
Adalar meselesinin lehte çözümlendiğinden emin olduktan bölgeyi tahliye etmekti.
Üçlü İttifak, bu yaklaşıma karşı çıkmış, özellikle İtalya işgalleri sonlandırmaması halinde
Yunanistan’ı savaşla tehdit etmişti. Kriz Arnavutluk ve Rumlar arasında imzalanan Korfu
(Kerkira) Protokolü ile sonlandırılmışsa da Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasından sonra
bölgedeki anarşi yeniden tırmanışa geçmiş, Büyük Güçlerin izniyle Yunanistan bölgeyi
yeniden işgal etmiş, böylece söz konusu protokol tümüyle uygulanamaz olmuştu.
İngilizce, Yunanca, Fransızca, Almanca ve Osmanlıca arşiv belgeleri ve gazetelere
dayanan çalışmanın amacı, Büyük Güçlerin Yunanistan’ın Güney Arnavutluk’taki işgallerini
sonlandırma, buna karşın Yunanistan’ın meseleyi Ege Adaları konusunda bir pazarlık unsuruna dönüştürme girişimlerini karşılaştırmalı olarak analiz etmek ve Yunanistan’ın
bu amacına ulaşmayı başarıp başaramadığı sorusuna yanıt bulmaktır. Çalışmanın hipotezi
Yunanistan’ın Güney Arnavutluk konusunda uygulamış olduğu stratejinin çözümsüzlük
üzerine kurgulandığı ve başarıyla sonuçlandırıldığı yönündedir. Mesele, Osmanlı Devleti’nin
Ege Adaları’nı geri alma mücadelesinde yaşadığı zorlukları ortaya koyması ve bölgesel bir
krizin nasıl Büyük Güçler arasında bir savaş nedeni olabilecek ölçüye ulaştığını göstermesi
bakımından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Güney Arnavutluk (Kuzey Epir), Arnavutluk, Osmanlı Devleti, Yunanistan, Büyük Güçler

SOUTHERN ALBANIA (NORTHERN EPIRUS) QUESTION, 1912-1914

Öz

This study deals with the Southern Albania (or Northern Epirus) crisis among
Albania, Greece and the Great Powers from 1912 to 1914. The issue emerged when Greece
occupied the region during the First Balkan War. Despite negotiations it remained unresolved,
divided the Great Powers and turned into one of the most important international crises
that threatened the “world peace” in the process leading up to the First World War. While
Austria-Hungary and Italy demanded that the region be ceded to Albania, Greece opposed
this proposal by arguing that a significant part of the inhabitants of the region were Greek.
According to Greece, Europe would face another Alsace-Loren issue if the territory ceded to
Albania. After negotiations, the Great Powers signed the Florence Convention and decided to
include Southern Albania within the borders of Albania.
In February 1914, ensuring the balance of power in Europe and the Balkans, the
Great Powers decided to include Southern Albania within the borders of Albania and to leave
the Aegean Islands to Greece. But the issue remained unresolved. Greece did not want to
withdraw from the region due to the insistence of the Ottoman Empire’ insistence not to
give up some of the Aegean Islands to Greece, and the Great Powers’ reluctance to put the
necessary pressure on the Ottoman Empire in this regard. The Greece’s goal was to evacuate
the region after making sure that the Aegean Islands Qeustion resolve in its favour. The Triple
Alliance, particularly Italy opposed this approach and threatened Greece with war. Although
the crisis was ended with the Corfu Protocol signed between Albania and the Greeks, the
anarchy in the region escalated again after the First World War. Greece reoccupied the region
with the permission of the Great Powers, thus the Corfu Protocol was completely inapplicable.
Based on the archival documents and newspapers in English, Greek, French, German
and Ottoman, the aim of the work is to analyze comparatively the attempts of the Great
Powers to terminate the Greek occupations in Southern Albania and the Greek attempts to
turn the issue into a bargaining chip on the Aegean Islands and find an answer whether Greece
succeeded in this policy or not. The hypothesis of the study is that the strategy implemented
by Greece on Southern Albania was built on a deadlock and was concluded successfully. The
issue is important because it reveals it reveals the difficulties experienced by the Ottoman
Empire in its struggle to take back the Aegean Islands, and demonstrates how a regional crisis
could become a cause of war between the Great Powers.

Anahtar Kelimeler

Southern Albania (Northern Epirus), Albania, Ottoman Empire, Greece, Great Powers

Kaynakça

• Başkanlık Osmanlı Arşivi, (BOA), İstanbul, Türkiye.
• Dâhiliye Nezareti Emniyet-i Umumîye Müdüriyeti Üçüncü Şube (DH.EUM.3.ŞB)
• Istorikon Arxeion Ipourgiou Eksoterikon tis Ellados, Atina, Yunanistan
• AYE/1914- A5IG, 1914, Apohorisi Ellinikou Stratou ek Voreiou Epiru. Kiriksi Aftonomias tis Horas.
• AYE/1914- D/101/1, Arthra tou Tourkikou Tipou sholiazonta to Ipirotiko.
• British Documents on the Origins of the War (1898-1914), Vol. IX, The Balkan Wars, Part I: The Prelude; Tripoli War G.P Gooch, and Temperley, H. (eds), HMSO, London, 1933.
• British Documents on the Origins of the War (1898-1914), Vol. IX, The Balkan Wars, Part II: The Leage and Turkey, G.P Gooch, and Temperley, H. (eds), HMSO, London, 1934.
• British Documents on the Origins of the War (1898-1914), Vol. X Part I: The Near and Middle East on the Eve of War, G.P Gooch, and Temperley, H. (eds), HMSO, London, 1936.
• Die Grosse Politik der Europäischen Kabinette 1871-1914: Sammlung der Diplomatischen Akten des Auswärtigen Amtes, Ed. Johannes Lepsius, Albrecht Mendelssohn Bartholdy, Friedrich Thimme, Band 36/2: Die Liquidierung der Balkankriege, 1913-1914 (Zweite Hälfte), Deutsche Verlagsgesellschaft fi’ir Politik und Geschichte, Berlin, 1926.
• Documents Diplomatiques: Les Affaires Balkaniques, 1912-1914, Ministere des Affaires Etrangeres, Tome III (Du Traite de Bucarest (10 Aout 1913 au 1 Aout 1914), Paris, 1922.
• Avlonyalı Ekrem Bey, Osmanlı Arnavutluk’undan Anılar (1885-1912), Çev: Atilla Dirim, 1. Baskı, İletişim Yayınları, İstanbul, 2006.
• Bosworth, Richard, Italy and the Approach of the First World War, St Martin Press, United States, 1983.
• Constantine Anastasi Chekrezi, Albania: Past and Present, The MacMillan Company, New York, 1919.
• Capps, Edward, Greece, Albania and Northern Epirus, Argonaut, Chicago, 1963.
• Constantine Anastasi Chekrezi, Albania: Past and Present, The MacMillan Company, New York, 1919.
• Cassavetes, Nicholas J. The Question of Northern Epirus at the Peace Conference, Oxford University Press, New York, 1919.
• Castellan, Georges, Histoire de l’Albanie et des Albanais, Editions Armeline, 2002.
• Çelik, Bilgin, İttihatçılar ve Arnavutlar II. Meşrutiyet Döneminde Arnavut Ulusçuluğu ve Arnavutluk Sorunu, Büke Kitapları, İstanbul, 2004.
• Grey, Edward, Twenty-Five Years, 1892-1916, (2 Cilt), Frederick A. Stokes Company, New York, 1925.
• Iokeim G. Iokeim, Ioannis Metaksas, I Anadiki poreia tou apo ti stratiotiki sti politiki drasi (1871-1922), Met. Katia Shiza-Lomari, Ekdoseis Papadima, Athina, 2005.
• Kadri, Hüseyin Kazım, Balkanlar’dan Hicaza İmparatorluğun Tasfiyesi, Pınar Yayınları, İstanbul, 1992.
• Kerofilas, Kostas, Eleftherios Venizelos: His Life and Work, (Çev. Betrice Bartstow), John Murray, London, 1915.
• Kostas Kostis, Ta Kakomathimena paidia tis Istorias: I Dıamorfosi tou Neoellinikou Kratous 18os-21os Aionas, Ekdoseis Pataki, Athina, 2015.
• Mazower, Mark, The Balkans: A Short History, A Modern Library Chronicles Book, New York, 2000.
• Nicholaos J. Cassavetes, The Question of Northern Epirus at the Peace Conference, Oxford University Press, 1919.
• The Kaiser’s Memoirs: Wilhelm II, Emperor of Germany 1888-1918, Harper & Brothers, New York and London, 1922.
• The Memoirs of Ismail Kemal Bey, Edi. Sommerville Story, London, Constable and Company Ltd, London, 1920.
• Price, W. H. Crawfurd, The Balkan Cockpit: The Political and Military Story of the Balkan Wars in Macedonia, T. Werner Laure LTD, London, Tarih Yok.
• Prince Lichnowsky, Heading for Abyss: Reminiscences, Payson&Clarke Ltd, New York, 1928.
• René Puaux, Distihismeni Voreios Ipeiros (Odiporiko 1913-Apeleftherosi-Autonomia), Met. A. Ah. Lazarou, Ekdoseis Troxalia, Athina, 1990.
• Richard F. Hamilton- Holger H. Herwing, Decisions for War, 1914-1917, Cambridge University Press, Cambridge, 2004.
• Schurman, Jacob Gould, The Balkan Wars 1912-1913, The Floating Press, New Zealand, 2008.
• Skendi, Stavro, The Albanian National Awakening 1878-1912, Princeton University Press, Princeton, 1967.
• Aydın, Mithat, “Arnavutluk’un Osmanlı Devleti’nden Kopuşu Sorunu (1912- 1913)”, Belgi Dergisi, C.2, S.17, Kış 2019/I, s. 1094-112.
• Birecikli, İhsan Burak, “Prens Wied: 1914 Yılında Arnavutluk Prensliği”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C.9, S.42, Şubat 2016, s.518-529.
• Cassavates, N.J. “A Wrong Settlement Endangering the Peace of Balkans”, Advocate of Peace through Justice, December, 1921, Vol. 83, No. 12 (December, 1921), s. 426-428.
• C. H. G. “Greek Claims in Southern Albania”, The World Today, Vol. 2, No. 10 (Oct., 1946), s.488-494.
• Diamantopoulos, Cimon P., “Greece’s National Aims. Their Historical and Ethnological Background”, The Annals of the American Academy of Political and Social Science, Mar., 1944, Vol. 232, A Challenge to Peacemakers (Mar., 1944), s.110-115.
• Dillon, Emile Joseph, “The Albanian Tangle, Fortnightly Review, London, New Series, DLXXI (1 July 1914), s.1-28.
• Giouli Kokkori, “Pos eide o Tipos tis Epohis to Vorioipirotiko Zitima” ston Sillogiko Tomo I, Aftonomia tis Voreiou Ipirou 1914, Eleftherotipia, Athina, 2011.
• Giorgos Koukourakis, “The confrontation between Venizelos and Cretan representatives (1911-1912)”, Chaniotika Nea, 1 Dec. 2009.
• Ediz, İsmail, “İtalya’nın Oniki Ada’yı İşgali ve Güney Arnavutluk Sorunu (1912- 1918)”, Akademik İncelemeler Dergisi, Cilt/Volume: 11, Sayı/Issue: 1, Yıl/ Year: 2016, s.35-59.
• Katsiadakis, Helen, “The Balkan Wars Experience: Understanding the Enemy”, in War in the Balkans: Conflict and Diplomacy before World War I, (Ed. James Pettifer and Tom Buchanan), IB Tauris, London&New York, 2016, s.233-234.
• Kondis, Basil “The Northern Epirus Question during the First World War”, Balkan Studies, 30 (1989), s.334.
• Leon, George B. “Greece and the Albanian Question at the Outbreak of the First World War”, Balkan Studies, 11/1, 1970, s.61-80.
• Maden, Fahri, “Arnavutluk’un Bağımsızlık Süreci (1877-1913)”, Avrasya Etüdleri, 38/2011-1, s.155-196.
• Papafloratos, Ioannis S. “The Italian Policy in Epirus (1861-1918)”, Balkan Studies 50 (2015), s.159-175.
• Skendi, Stavro, “Beginnings of Albanian Nationalist and Autonomous Trends: The Albanian League, 1878-1881”, The American Slavic and East European Review, Apr., 1953, Vol. 12, No. 2 (Apr.,1953), s. 219-232.
• Woods, Charles, “Albania and Albanians”, The Geographical Review, V.5, No.4, April 1918, s.257-273.
• Christina Pitouli-Kitsou, Oi Ellinoalvakikes Sheseis kai To Voreioipeirotiko Zitima Kata tin Periodo 1907-1914, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atina Üniversitesi, 1997, s.85-191.
• James N. Tallon, The Failure of Ottomanism: The Albanian Rebellions of 1909-1912, Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of Chicago, Chicago, 2012, s.80-126.
• Kondis, Basil, Greece and Albania: 1908-1914, Doktora Tezi, New York Universitesi, New York, 1975.
• Uejd Dedaj, Bağımsızlık Sonrası Arnavutluk, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2018, 60-82.
• William Albert Renzi, In the Shadow of the Sword: Italy’s Neutrality and Entrance into the Great War, 1914-1915, Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of Maryland, 1968.