1960’LI YILLARDA İSLAMCILIĞIN ZİHİN HARİTASI: “MİLLİ OLANI” REVİZE ETME ÇABASI

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 42, 397 - 433, 07.07.2021

Güven Gürkan Öztan

Öz

Türkiye’de İslamcılık, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinden itibaren
farklı aşamalardan geçmiştir. Devleti kurtarma reçetelerinden biri olarak ortaya çıkan
İslamcılık, tek parti döneminde siyasal alandan çekilmek durumunda kalmıştır. Demokrat
Parti’nin iktidara gelmesini takip eden süreçte İslamcı aktörler kendilerini daha çok kültürel
meseleler üzerinden ifade etmiş, politik etki kapasiteleri ise sınırlı kalmıştır. Buna karşın
ideolojik kristalleşmenin yaşandığı 1960’lı yıllar İslamcılık için politik ve kültürel manada bir
dönüm noktası olmuştur.
Bu çalışma, 1960’ların İslamcı süreli yayınlarındaki temel sosyo-politik tartışmaları
tematik olarak inceliyor. Dönemin İslamcılığının kendini sağ siyasi yelpazenin içinde
tanımladığı ve bu yelpazenin içindeki ittifaklar silsilesine dayanmak kaydıyla “milli olanı”
İslami motifleri önceleyerek yeniden inşa etmeyi hedeflediğini iddia ediyor. Öncelikle
İslamcılığının sağ siyaset ile kurduğu ilişkinin seyrine odaklanılıyor. İkinci olarak uluslararası
gelişmeler ışığında, İslamcılığın ümmet vurgusunun, ulusu aşan bir aidiyet formu olarak
içselleştirilmesinden ziyade jeostratejik-pragmatik bir düzlemde öne çıktığı ileri sürülüyor. Bir
diğer alt başlıkta, dönemin öne çıkan temalarından biri olan kalkınmanın İslamcı dergilerdeki
yansımaları inceleniyor; “manevi kalkınma” temasının ortaya çıkış serüveninden söz ediliyor.
Son olarak İslamcı yazarların solun kültürel hegemonya kurma çabasına cevap vermek için
edebiyat ve sanat alanlarını kapsayacak şekilde geliştirdikleri önerileri irdeleniyor.

Anahtar Kelimeler

İslamcılık, Manevi Kalkınma, Sağ Siyaset, Ümmetçilik, Kültürel Hegemonya

THE MENTAL MAP OF ISLAMISM IN THE 1960s: THE ATTEMPT TO REVISE “WHAT IS NATIONAL”

Öz

After its emergence as an ideological prescription to salvage a state in crisis, Islamism
in Turkey has gone through various stages since the last decades of the Ottoman Empire.
During the single-party period, it had to withdraw from the political sphere. Following the
coming of the Democrat Party to power, Islamist actors expressed themselves mostly through
cultural issues while their capacity of political impact remained limited. It was, however, the
ideological crystallization in the 1960s that became the political and cultural turning point for
Islamism in Turkey.
This study thematically examines the major socio-political discussions published
in Islamist journals throughout the 1960s. Islamism of that period defined itself within the
right-wing political spectrum and, by remaining within the range of that spectrum, aimed
to reconstruct “what is national” along with the priorities of Islamic motives. This research
particularly focuses on the trajectory of Islamism’s alliances with the right-wing politics.
Another argument is that the emphasis of Islamism on “ummah” stems from a geostrategicpragmatic
plane rather than being the result of the internalization of an extra-national form
of belonging. In addition, this work also analyzes “development” as one of the prominent
concepts of that era and the course in which the term of “spiritual development” emerged.
Lastly, this study looks at the prescriptions, which involve the fields of literature and art, of
Islamist authors in their endeavor to respond the left’s efforts to build cultural hegemony.

Anahtar Kelimeler

Islamism, Spiritual Development, Right-wing Politics, Ummahism, Cultural Hegemony

Kaynakça

• BORA, Tanıl, Türk Sağının Üç Hali, Birikim Yayınları, İstanbul, 2003.
• BURSA, Zeynep, Türkiye Solunda Kalkınma Düşüncesi: 1920’lerden 1970’lere, Versus, İstanbul, 2011.
• ÇINAR, Menderes, Siyasal Bir Sorun Olarak İslamcılık, Dipnot Yayınları, Ankara, 2005.
• ELİGÜR, Banu, The Moblization of Political Islam in Turkey, New York: Cambridge University Press, 2010.
• FİNDLEY, Carter V., Turkey, Islam, Nationalism and Modernity: A History (1789- 2007), Yale University Press, New Haven&London, 2010.
• GRAMSCİ, Antonio, Hapishane Defterleri: Felsefe ve Politika Sorunları: Seçmeler, çev. Adnan Cemgil, Belge, İstanbul, 2014.
• JENKİNS, Gareth, Political Islam in Turkey, Palgrave Macmillan, New York, 2008.
• KRAMER, Heinz, A Changing Turkey: The Challenge to Europe and the United States, Brookings Institution Press, Washington D.C, 2000.
• ŞAYLAN, Gencay, Türkiye’de İslamcı Siyaset, Verso Yayıncılık, Ankara, 1992.
• AGTAŞ, Özkan, “Ortanın Solu: İsmet İnönü’den Bülent Ecevit’e”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Sol, (Ed. M. Gültekingil) C.8, İletişim Yayınları, İstanbul, 2007, s. 194-261.
• AKKAYA, Fazlı, “Köy Enstitülerinin Hasretini Çekenler”, Sebilürreşad, C.15, S.355, Haziran, 1964, s. 72.
• ALP, Ali Rıza, “Ayasofya Camii İbadete Açılmalıdır”, Sebilürreşad, C.15, S.354, Mayıs 1964, s. 54-55.
• ARAL, Namık Zeki, “Müslümanlık ve Sosyalizm”, İslam, C.8, S.88, Ocak 1965, s. 105-106.
• ARSLAN, Sabri, “Sakın Söyleme”, Hilâl, C.3, S.34, Aralık 1962, s. 16.
• ATABEY, İbrahim, “Moda Denilen Canavar”, İslam’ın İlk Emri Oku, C.6, S.63, 1967, s. 5.
• ATASOY, M. Cahit, “Milli Musiki: Türk Musikisi”, Diriliş, C.3, S.3, Aralık 1969, s. 47-49.
• ATILGAN, Gökhan, “Sosyalist Milliyetçilik Söylemi (Türkiye, 1961- 1968): Temeller, Ayrılıklar”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 64 (3), 2009, s. 1-25.
• ATILGAN, Gökhan, “Sanayi Kapitalizminin Şafağında”, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasi Hayat, (Ed. G. Atılgan, C. Saraçoğlu, A. Uslu), Yordam Kitap, İstanbul, 2015, s. 501-656.
• ATİLHAN, Cevat Rıfat, “İslam Düşmanlığı, Sebepler, Mesulleri”, Sebilürreşad, C.13, S.316, Ocak 1961, s. 250-251.
• ATİLHAN, Cevat Rıfat, “Tehlikeli Hareketler”, Hilâl, C.2, S. 23, Ocak 1962, s. 3.
• AVAR, Ahmet, “Rus Emperyalizmi”, Hilâl, C.2, S.20, Ekim 1961, s. 22-23.
• AYTEKİN, Kerim, “Üniversite Hakkımız”, Tohum, C.3, S.34, Kasım 1968, s. 22-23.
• BALTACI, Cahit, “Kalkınma Köyden Başlamalıdır”, İslam Medeniyeti, C.2, S.1, Eylül 1967, s. 34-35.
• BALYAN, Mehmet Emin, “Gençliğe Hitap”, Hilâl, C.3, S.31, Eylül 1962, s. 11.
• BALYAN, Mehmet Emin, “Müslüman Kardeş Vazife Başına!”, Hilâl, C.4, S.39, Mayıs 1963, s. 10.
• BAŞGİL, Ali Fuat, “Demokrasi Maneviyatçıdır”, Hilâl, C.4, S.41, Temmuz 1963, s. 1 ve 16-17.
• BAYEZİD, Ahmet, “Sosyalizm Merdiveni”, Hilâl, C.4, S.47, Temmuz 1964, s. 5.
• BÜYÜKKÖRÜKÇÜ, Tahir, “Çileli Bir Dünyada Yaşıyoruz”, Hakses, Yıl: 4, S.41, Mayıs 1968, s. 3 ve 21.
• CAN, Akif, “İslamın Emrinde Sinema”, Tohum, C.3, S.32, Ekim 1967, s. 26-27.
• ÇAKMAKLI, Yücel, “1963-1964 Film Mevsimi”, Tohum, C.1, S.2, Kasım 1963, s. 31.
• ÇAKMAKLI, Yücel, “Milli Sinema İhtiyacı”, Tohum, C.1, S.11, Ağustos 1964, s. 3.
• ÇETİNSAYA, Gökhan, “İslamcılıktaki Milliyetçilik”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık, (Ed. T. Bora ve M. Gültekingil) C.6, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005, s. 420-451.
• ÇINARYERLİ, Hasan, “İslam’ın Millet Görüşü”, Diriliş, C.2, S.4, Temmuz 1966, s. 15-20.
• ÇİĞDEM, Ahmet, “İslamcılık ve Türkiye Üzerine Bazı Notlar”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık, (Ed. T. Bora ve M. Gültekingil) C.6, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005, s. 26-33.
• ÇOBAN, Funda, “İslamcılığın Fikri Taşıyıcısı Olarak Türkiye Siyasi Hayatında Necip Fazıl”, Mülkiye Dergisi, 39 (3), 2015, s. 59-87.
• DEĞİRMENCİ, Yusuf, “Komünizm Psikososyal Bir Hastalıktır”, Hakses, Yıl: 4, S.45, Eylül 1968, s. 19.
• DEMİRCİ, Etem, “Komünizm”, Tohum, C.1, S.5, Şubat 1964, s. 25-26.
• DEMİRDAĞ, Yusuf, “İmanlıların Komünistlere Karşı Savaşı” Hilâl, C.3, S.34, Aralık 1962, s. 10-11.
• DEMİRDAĞ, Yusuf, “Tarih Boyunca İmanlı-İmansız Mücadelesi”, Hilâl, C.3, S.30, Ağustos 1962, s. 4 ve 16.b
• DİKEÇLİGİL, Hüsnü, “Sana Yakışmıyor Milletim”, Hilâl, C.3, S.30, Ağustos 1962, s. 5 ve 14.
• DİKEÇLİGİL, Hüsnü, “Uyanıyor Toprağımız ve Toprağımızın Çocukları”, Hilâl, C.3, S.31, Eylül 1962b, s. 8.
• Diriliş, “İslâm Birliği”, C.2, S.1, Mart 1966, s. 49-50.
• Diriliş, “Ayasofyanın Anlamı”, C.2, S.1, Mart 1966, s. 29-31.
• Diriliş, “İstanbul’un Hakkı”, C.2, S.4, Temmuz 1966, s. 41-44.
• DURAN, Burhanettin, “Cumhuriyet Dönemi İslamcılığı: İdeolojik Konumları, Dönüşümü ve Evreleri”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık, (Ed. T. Bora ve M. Gültekingil) C.6, İletişim Yayınları, İstanbul, 2005, s. 129-155.
• EYGİ, Mehmet Şevki, “Uyanan Afrika’da İslamiyet”, Sebilürreşad, C.13, S.317, Şubat 1961, s. 266-267.
• ERTAN, Veli, “Müslüman Devletler: Endonezya Cumhuriyetleri Birliği”, Hilâl, C.2, S.24, Şubat 1962, s. 12-13.
• GÖKTAŞ, Yaşar Sabri, “Sinema II”, Hakses, Yıl: 4, S.38, Şubat 1968, s. 7-9.
• GÜL, Kemal Vehbi, “Vatan Kalkınmasında Din Adamına Düşenler”, İslam’ın İlk Emri Oku, C.2, S.22, Ocak 1963, s. 17-18 ve 25.
• GÜLER, Halis, “Rus Katliamı ve Türk Milleti”, Hilal, C.2, S.16, Ocak 1961, s. 17.
• GÜRCAN, Metin, “Seventh Son of the East: Sezai Karakoç an His Doctrine of Revival”, Turkish Studies, 16: 1, April 2015, s. 1-19.
• GÜZEL, Ragıp, “Gerici Kim?”, Hakses, Yıl: 5, S.55, Temmuz 1969, s. 15.
• Hakses, “Uyanık Olalım”, Yıl: 2, S.20, Ağustos 1966, s. 12, 13.
• HAMİDULLAH, Muhammed, “İslam’da İktisat: Faizsiz Bankacılık Kooperatifleri”, Hilâl, C.3, S.25, Mart 1962, s. 3 ve 24.
• HAN, Inamullah, “Müslüman Nijerya’da Krizler”, Diriliş, C.2, S.5, Ağustos 1966, s. 47-50.
• HEKİMOĞLU, Yücel, “Sinema Silahtır”, İslam Medeniyeti, C.1, S.1, Ağustos 1967, s. 38-39.
• HIZAL, Ahmet Hazer, “Kuzey Kafkasya’da Toptan İmha, Tehcir ve Katliam Genocide”, Hilâl, C.2, S.19, Eylül 1961, s. 21-22.
• Hilâl, “Şefik İnan’a Cevap”, C.3, S.32, Ekim 1962, s. 17-18.
• Hilâl, “Müslüman Türklere Karşı Komünizm Mezaliminin Bir Yenisi”, C.3, S.30, Ağustos 1962, s. 9.
• Hilâl, “Bildiri”, C.4, S.41, Temmuz 1963, s. 17.
• Hilâl, “Dünya İslam Kongresi”, C.4, S.38, Nisan 1963, s. 10.
• Hilâl, “T.R.T İdaresi”, C.5, S.51, Nisan 1965, s. 19 ve 33.
• Hilâl, “Bir Ziyaretin Ardından”, C.6, S.62, Eylül 1966, s. 2-4.
• Hilâl, “Okullarda Din Dersi”, C.6, S 72, Temmuz 1967, s. 16-17.
• Hilâl, “Bizden Olanlara: Avrupa ve Biz”, C.8, S.86, Ekim 1968, s. 29-31.
• Hilâl, “Batı Dünyasının Gençliği Ne İstiyor?”, C.7, S.82, Haziran 1968, s. 2-3.
• İFFET, Afife, “Demokrasi ve Din”, Tohum, C.1, S.3, Aralık 1963, s. 24-25.
• İKİZ, M. Lütfi, “Sosyalizm Modası ve Komünizm Vebası”, Hilâl, C.3, S.31, Eylül 1962, s. 9.
• İKİZ, M. Lütfi, “Cezayir Mücahitlerine”, Hilâl, C.3, S.29, Temmuz 1962, s. 12 ve 16.
• İlahi Işık, “Sağcı Solcu”, C.4, S.79, Ocak 1970, s. 6-7.
• İNAN, Mehmet Akif, “Milliyetçilik – I”, Hilâl, C.3, S.33, Kasım 1962, s. 1.
• İNAN, Mehmet Akif, “Köy Gerçekleri”, Hilâl, C.3, S.35, Ocak 1963, s. 15.
• İPEKÇİ, Abdi, “İşbirliği Evet, Ama…”, Milliyet, 1 Eylül 1966, s. 1.
• KALPAKLIOĞLU, H. Cavid, “Kıbrıs Fırıldağı”, Tohum, C.1, S.6, Mart 1964, s. 4-5.
• KANBEK, Ahmet, “Komünisti Teşhiste Ölçü”, Hilâl, C.6, S.69, Nisan 1967, s. 4-5.
• KARABACAK, Ahmet B., “Garip Bir Milliyetçilik Anlayışı”, Tohum, C.2, S.14, Kasım 1964, s. 22-24.
• KARABACAK, Ahmet B., “Edebiyatta Yolumuz”, Tohum, C.2, S.17, Şubat 1965, s. 11-12.
• KARAKOÇ, Sezai, “Sitemizde Eşitlik”, Tohum, C.1, S.10, Temmuz 1964, s. 3.
• KARAKOÇ Sezai, “Sağ ve Sol II”, Diriliş, C.2, S.3, Haziran 1966, s. 8-10.
• KARAKOÇ, Sezai, “Devlet Kaygısı”, Diriliş, C.2, S.7, Ekim 1966, s. 7-10.
• KARAKOÇ, Sezai, “Dış Politikamız”, Diriliş, C.2, S.8, Kasım 1966, s. 6-11.
• KARAKOÇ, Sezai, “Devrimler ve Edebiyatımız”, Diriliş, C.2, S.5, Ağustos 1966, s. 8-10.
• KARAKOÇ, Sezai, “Ayasofya, Ne Kadar Sabırlısın!”, İslam Medeniyeti, C.1, S.10, Mayıs 1968, s. 36.
• KARAMAN, M. Naim, “İslam’ın Mücadelesi Yapılmalı!” Hilâl, C.5, S.51, Nisan 1965, s. 8.
• KAZDAL, İsmail, “Komünizm Kapıya Dayandı”, Hilâl, C.5, S.54, Ağustos 1965, s. 3-4.
• KAZDAL, İsmail, “Sağ ve Sağcı”, Hilâl, C.5, S.58, Haziran 1966, s. 6-7.
• KAZDAL, İsmail “Gençlik Nedir?”, Hilâl, C.8, S.85, Eylül 1968, s. 2-3.
• [KERESTECİOĞLU], Cem Semahaddin, “Milli Uyanıklık”, Tohum, C.2, S.21, Haziran 1965, s. 26-27.
• [KERESTECİOĞLU], Cem Semahaddin, “Soysuz Dergilere Göre…”, Hilâl, C.5, S.54, Ağustos 1965, s. 12.
• [KERESTECİOĞLU], Cem Semahaddin, “Komünizme Karşı Maneviyat ve Milliyet”, Hakses, Yıl: 2, S.17, Mayıs 1966, s. 8-9.
• [KERESTECİOĞLU], Cem Semahaddin, “İslam’da Gaye Birliği”, Hakses, Yıl: 3, S.32, Ağustos 1967, s. 7-8.
• KOCAOĞLU, Sami, “Dünya Gençliğindeki Bunalım ve Din”, Hakses, Yıl: 4, S.43, Temmuz 1968, s. 18-19.
• KOÇ, Zübeyir, “Biz Hâlâ Uyuyoruz”, Hakses, Yıl: 4, S.45, Eylül 1968, s. 21.
• KOLOĞLU, İhsan, “Sinema ve Cemiyet”, İslam Medeniyeti, C.2, S.16, Kasım 1968, s. 43-44.
• KUŞÇU, Kemal, “Demokrasi ve İlericilik-Gericilik”, Sebilürreşad, C.14, S.327, Ekim 1961, s. 28-29.
• KUŞÇU, Kemal, “Müşahadeler-Mülâhazalar: Adlarımız, Soyadlarımız”, Hilâl, C.2, S.20, Ekim 1961, s. 11.
• MEDENÎ, Halil, “İslami Feza Çağı”, Hilâl, C.7, S.80, Mart 1968, s. 3.
• METINER, Zeki, “Aşırı Sağ ve Sol Cereyanlar”, Hakses, Yıl: 1, S.6, Haziran 1965, s. 16-17.
• Milliyet, “TRT Konusunda Bakan ile CHP’liler Tartıştı”, 18 Ocak 1966, s. 7.
• MUHIBBIGIL, Mehmed, “İslam Birliği”, Hilâl, C.5, S.56, Mart 1966, s. 18-20.
• NOMER, Kemaleddin, “Gericilikle Mücadele ve Arkası”, Hilâl, C.4, S.46, Mayıs 1964, s. 3 ve 5.
• NOMER, Kemaleddin, “Kıbrıs ve Patrikhanenin Faaliyetleri”, Tohum, C.1, S.5, Şubat 1964, s. 7-9.
• OSMANZADE, “Tiyatro”, Hilâl, C.7, S.84, Ağustos 1968, s. 13-14.
• ÖZARSLAN, Sadık, “Köyümüz ve Köylümüz”, Tohum, C.1, S.6, Mart 1964, s. 11-12.
• ÖZCAN, Salih, “Pakistan Notları”, Hilâl, C.4, S.39, Mayıs 1963, s. 12-15.
• ÖZCAN, Salih, “İslam Alemi ve Türkiye”, Hilâl, C.5, S.56, Mart 1966, s. 7.
• ÖZDENÖREN, Rasim, “Romanın Çıkmazı”, Diriliş, C.2, S.8, Kasım 1966, s. 38-41.
• ÖZEKMEKÇİ, M. İnanç, “Türk Sağında Ayasofya İmgesi”, Türk Sağı: Mitler, Fetişler, Düşman İmgeleri (Ed. İ. Kerestecioğlu ve G. G. Öztan) İletişim Yayınları, İstanbul, 2012, s. 283-306.
• ÖZGEDIK, Orhan, “İrtica”, Hilâl, C.3, S.25, Mart 1962, s. 4.
• ÖZKAFA, Süleyman, “İmam Hatip Okulları Etrafında Koparılan Yaygara: Komünistlerin İlk Hedefleri”, İslam’ın İlk Emri Oku, C.3, S.35, 1964, s. 12-13.
• ÖZTÜRK, Kamil, “Az Gelişmiş Ülkelerin Krizi”, Diriliş, C.2, S.2, Nisan 1966, 16-18.
• PAKDIL, Nuri, “Ankara Yazıları”, Diriliş, C.2, S.6, Eylül 1966, s. 25-30.
• PAPATYA, Nail, “Birlik Olalım Fakat Nasıl?”, C.6, S.71, Haziran 1967, s. 7.
• SAĞIRLI, Ekrem, “Köy Problemleri ve Hal Çareleri”, Hakses, Yıl: 5, S.50- 51, Şubat-Mart 1969, s. 14-15.
• Sebilürreşad, “İlahi Kanunlar Şaşmıyor”, C.13, S.310, Haziran 1960, s. 146-153.
• Sebilürreşad, “Maarif Vekâletinin Haksız Bir Kararı”, C.14, S.328, Ekim 1961, s. 46.
• Sebilürreşad, “Memleketi İçin[d]en Yıkacak Komünist Talimatı”, C.14, S.337, Haziran 1962, s. 190-191.
• Sebilürreşad, “İslam Birliği”, C.15, S.357, Temmuz 1964, s. 108.
• SELIM, İsmet, “İnsanlık Aleminin Baş Belası: Komünizm”, Hakses, Yıl: 2, S.20, Ağustos 1966, s. 17-18.
• SELIM, İsmet, “Neslimizi Kurtaralım”, Hakses, Yıl: 5, S.49, Ocak 1969, s. 12-13.
• SERİN, Rahmi, “İslam – Kadro – Sermaye”, Hakses, Yıl: 4, S.45, Eylül 1968, ss. 5-7.
• SIDDIKI, Naim, “Komünizmle Nasıl Mücadele Edilir -1”, Hilâl, C.2, S.19, Eylül 1961, s. 23-24.
• SOLAK, Saffet, “Din ve Milliyet”, Tohum, C.1, S.5, Şubat 1964, s. 13-15.
• TABAK, Kemal, “Türkiye’de Köy Problemleri”, Hakses, Yıl: 4, S.39, Mart 1968, s. 16.
• TAMER, Necati, “Düşmanımızı Tanıyalım, O’na Savaş Açalım”, Hilâl, C.2, S.24, Şubat 1962, s. 10.
• TAMER, Necati, “Milletler Niçin Geri Kalır ve Nasıl İlerler Hilâl, C.3, S.26, Nisan 1962, s. 9.
• TAŞKIN, Yüksel, “Türkiye’de Sağcılık”, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Dönemler ve Zihniyetler, (Ed. T. Bora ve M. Gültekingil) C.9, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009, s. 451-472.
• TOPÇU, Nurettin, “Manevi Kalkınma”, İslam’ın İlk Emri Oku, C.7, S.67, Temmuz 1967, s. 14.
• TUNCALP, Enver, “Sağcı ve Solcuların Kur’an’da Yeri”, İslam, C.6, S.63, Aralık 1962, s. 85.
• TURAN, Osman, “Din Öğretimi ve Maarif Vekili”, Hilâl, C.4, S.41, Temmuz 1963, s. 1 ve 4.
• TURAN, Osman, “Türk Dil Kurumuna Toplu Bir Bakış”, Hilâl, C.5, S.53, Temmuz 1965, s. 2-3 ve 30-31.
• TURAN, Osman, “Türk Dili’nin Müdafaası”, İslam Medeniyeti, C.1, S.1, Eylül 1967, s. 36-38.
• TURGUT, M., “Anadolu Köylüsü”, Tohum, C.1, S.2, Kasım 1963, s. 15-16.
• TÜRK, Resul, “Türkiye’de Siyasal İslam’ın Örgütlenme Faaliyetleri”, Akademik Hassasiyetler Dergisi, C.2, S.3, 2015, s. 99-131.
• UÇAR, Hüseyin, “Köylü Kalkınmak İstiyor”, Tohum, C.2, S.13, Ekim 1964, s. 19-21.
• UTKU, Turhan, “Köy Kalkınması ve Lider [I]”, Hakses, Yıl: 3, S.33, Eylül 1967, s. 9-11.
• UTKU, Turhan, “Köy Kalkınması ve Lider [II]”, Hakses, Yıl: 3, S.33, Ekim 1967, s. 14-15.
• UYGUR, Ali, “Köy Enstitülerinin İç Yüzü”, Hilâl, C.4, S.40, Haziran 1963, s. 13-14.
• ÜLGER, Cevat, “Osmanlı Mimarlığı ve Abstre Anlayış”, Diriliş, C.3, S.3, Aralık 1969, s. 40-46.
• YALÇINTAŞ, Nevzat, “Garba ve Garplılaşmamıza Bir Bakış”, İslam Düşüncesi, C.1, S.1, Mart 1967, s. 27-30.
• YAZGAN, Mustafa, “Manevi Kalkınmamız ve Diyanet İşleri”, Hakses, Yıl: 5, S.50-51, Şubat-Mart 1969, s. 1-2.
• YETIK, Zübeyir, “Batılılaşmak”, Hilâl, C.4, S.48, Aralık 1964, s. 20-21.
• YÜZENDAĞ, Ahmet, “Toplum Kalkınması ve Din Adamlarımız” İslam Medeniyeti, Yıl: 2, S.21, Temmuz 1969, s. 17-18.
• ZAFIR, Halil, “Hakikat Işığında Meseleler”, Hilâl, C.7, S.83, Temmuz 1968, s. 10-12.
• ZENGIN, Bahri, “Aldatmalar”, Hilâl, C.5, S.50, Mart 1965, s. 25.
• ZORLUTUNA, Halide Nusret, “Dini Eğitim”, Hilâl, C.3, S. 26, Nisan 1962, s. 17.