ALMAN FRANZ FREDERİK SCHMİDT-DUMONT’UN HAYATI VE TÜRKİYE FAALİYETLERİ (1882-1952)

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 43, 741 - 757, 17.12.2021

Resul Alkan

Öz

Çalışma, ağırlıklı olarak Alman Dışişleri Bakanlığı arşivinden ve makalenin
konusunu oluşturan Franz Frederik Schmidt-Dumont’un aile arşivinden istifade edilerek
kaleme alınmıştır. İlk olarak Birinci Dünya Savaşı’nın arefesinde, 1913 yılında Türkiye’ye
gelerek faaliyetlerde bulunan Schmidt-Dumont, Birinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye’de
görev alan Alman Büyükelçisi Rudolf Nadolny aracılığıyla ülkesinin Türkiye’deki propaganda
aracı olan Türkische Post gazetesinin genel yayın yönetmenliği ile Alman resmi haber ajansı
Deutsches Nachrichtenbüro Türkiye temsilciliğini yapmıştır. Franz von Papen’in aracılığı
ve Nazi Propaganda Bakanı Joseph Goebbels’in onayıyla 1934-1942 yılları arasında daha
sonra Almanya’nın Ankara’da bulunan Büyükelçiliği’nde Basın Ataşesi göreviyle Alman
propagandasının Türkiye ve Orta Doğu’daki önemli aktörü olmuştur. Schmidt-Dumont’un
Türk makamlarına bildirilen çalışma alanı her ne kadar basın ve kültürel alanları kapsıyor
alsa da resmi görev alanının dışına çıkarak politik bakımdan önemli içeriğe sahip haber ve
istihbarat bilgilerinin toparlanmasına çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Franz Frederik Schmidt-Dumont, Türkiye, Alman Propagandası, Franz von Papen, Birinci ve İkinci Dünya Savaşı

THE LIFE OF GERMAN FRANZ FREDERİK SCHMİDT-DUMONT’S AND HİS ACTIVITIES IN TURKEY (1882-1952)

Öz

The study was mainly carried out by the German Ministry of Foreign Affairs archives
by taking advantage of Franz Frederik Schmidt-Dumont’s -who is the topic of this article- family
archive. In the First World War’s eve, Schmidt-Dumont came to Turkey first-time in the years
1913-18 and was involved in the activities. Through German Ambassador Rudolf Nadolny who
assigned in Turkey after the First World War, Dumont worked as chief editor for Türkische
Post propagandistic newspaper of his country in Turkey and also represented German official
news agency Deutsches Nachrichtenbüro in Turkey. Through Franz von Papen which will be
the Ankara ambassador of Germany and with the approval of the Joseph Goebbels who was the
minister of propaganda, Schmidt-Dumont has been a media attaché in German embassy. He
has been also an important factor in German propaganda in Turkey and the Middle East. The
Germans claim that his duties were about just for media and culture; however, he often tried to
collect some important news and intelligence information about politics.

Anahtar Kelimeler

Franz Frederik Schmidt-Dumont, Turkey, German Propaganda, Franz von Papen, The First and Second World War

Kaynakça

• Franz Fredrik Schmidt-Dumont Aile Arşivi Hamburg
• H.W. Feustel’in Luise Schmidt-Dumont’a yazdığı mektup, 24 Mayıs 1951.
• ‘‘Gehört die Türkei zu Europa’’, 19 Mayıs 1944.
• ‘‘Vertrieb der Türkischen Post im İran’’, 25 Temmuz 1941.
• Geheimes Staatsarchiv Preussischer Kulturbesitz Berlin
• VI. HA, Nl Becker, C. H., Nr. 3944, 5. Şubat 1903- 16.Ağustos 1932.
• Politisches Archiv des Auswärtigen Amtes Berlin (PAAA)
• PAAA, P 1080529, Alman Büyükelçiliği’nden Berlin’e yollanan 3 Kasım 1937 tarihli yazı.
• PAAA, R 78578, ‘‘Deutschland-Fahrt’’ 22.4-8.5.1935.
• PAAA, R 120776, ‘‘Besuch türkischer Pressevertreter’’ 14.07.1935.
• ALKAN, Resul, Die Türkische Post. Eine deutsche Propagandazeitung in der Türkei 1926–1944, Litverlag, Münster, 2019.
• DERİNGİL, Selim, Denge Oyunu. İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2011.
• GLASNECK, Johannes Türkiye’de Faşist Alman Propagandası, Çev. Ârif Gelen, Onur Yayınları, Ankara, 1983.
• MÖCKELMANN, Reiner, Franz von Papen. Hitlers ewiger Vasall, Philipp von Zabern Verlag, Darmstadt, 2016.
• PEKESEN, Berna, Zwischen Sympathie und Eigennutz. NS-Propaganda und die türkische Presse im Zweiten Weltkrieg, Litverlag, Münster, 2014.
• SEYDİ, Süleyman, Zor yıllar! 1939-1945: 2. Dünya Savaşı’nda Türkiye’de İngilizAlman Propaganda ve İstihbarat Savaşı, Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 2006.
• SCHMİDT-DUMONT, Franz Frederik, von Altona nach Ankara. Ein hanseatisches Leben im Vorderen Orient (1882-1952), Haz. Helmut Mejcher ve Marianne Schmidt-Dumont, Litverlag, Münster, 2010.
• LİNDER, Camilla Dawletschin, „Ade Cospoli, ich will aber nicht denken, dass es ein Abschied für immer ist.“ Eine Hamburger Familie im Osmanischen Reich zur Zeit des Ersten Weltkrieges, Osmanen in Hamburg – eine Beziehungsgeschichte zur Zeit des Ersten Weltkrieges, Haz. Yavuz Köse, Hamburg, 2016, ss. 173-186.