SİYASAL İKNA YETENEĞİ VE STRATEJİLERİ AÇISINDAN ADNAN MENDERES’İN SON DÖNEM BATI ANADOLU GEZİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 43, 849 - 882, 17.12.2021

Tülay Aydın

Öz

Etkili bir ikna gücü ve aşkın bir liderlik yeteneğinin bir araya gelmesiyle kitleleri
peşinden sürükleyen bir söylemin oluşturulabileceği fikrinden yola çıkan bu çalışmada
Menderes’in iktidarının son yıllarında çıktığı yurt gezileri ele alınmaktadır. Çalışma bu
gezilerde uygulanan halkla yakın temas, dili kullanma becerileri, maziyi ele alma, politik
gelişmeleri manipüle etme gibi konular çerçevesinde Menderes’in liderlik ve ikna yeteneğini
irdelemeyi hedeflemektedir. Bu kapsamda çalışma, uzun vadeli sonuçlarına bakılmaksızın bu
gezilerin genel atmosferinin halk-Menderes ilişkilerini ve Menderes’in halkı ikna yeteneğinin
de siyasetin dilini gerçek anlamıyla etkilediği fikrindedir. Çalışma, Menderes’in gezilerini
ele alan yerel ve ulusal basın, araştırma eserler, arşiv belgeleri ve anılar dikkate alınarak
incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Adnan Menderes, İkna, Yurt Gezisi, Retorik, Halk

ADNAN MENDERES’S POLITICAL PERSUASION SKILLS AND STRATEGIES DURING HIS LAST NATIONWIDE TRIPS

Öz

This study, suggesting that effective persuasion strategies and transcendent
leadership can create a discourse that drags the masses, discussed Menderes’ nationwide trips
during the last years of his rule. It aimed to explore Menderes’ leadership and persuasion
skills considering his certain practices in those trips, such as close contact with the public,
rhetorical skills, referring to the past, and manipulating political events. It is assumed that
the general ambiance in those trips, regardless of the long-term outcomes, affected the
relationship between Menderes and the public, and his persuasion skills also influenced the
language of politics. The researchers scrutinized the local and national press, research papers,
archive documents, and memoirs about Menderes’ trips.

Anahtar Kelimeler

Adnan Menderes, Persuasion, Nationwide Trip, Rhetoric, Public

Kaynakça

• AĞAOĞLU, Samet, Marmara’da Bir Ada, Baha Matbaası, 1972.
• ANIK, Cengiz, Siyasal İkna, Haz. Ercan Şen, Vadi Yayınları, İstanbul, 2000.
• ARİSTOTELES, Retorik, Çev. Mehmet H. Doğan, Yapı Kredi Yayınları, 2004.
• AYDEMİR, Şevket Süreyya, Menderes’in Dramı 1899-1960, Remzi Kitabevi, 1999.
• AYHAN, Ahmet (2007). Propaganda Nedir? İstanbul: Literatürk Yayınları.
• BALCI, Ali, Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler, Pegem Akademi, Ankara, 2010.
• BAYAR, Celal, Celal Bayar Anlatıyor: Başvekilim Adnan Menderes, Der: İsmet Bozdağ, Tercüman Aile ve Kültür Kitaplığı Yayınları, İstanbul, 1986.
• BEKTAŞ, Arsev, Kamuoyu, İletişim ve Demokrasi, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 1996.
• BOZDAĞ, İsmet, Celal Bayar Bir Darbenin Anatomisi 27 Mayıs İhtilali, Emre Yayınları, İstanbul, 1991.
• DİLİPAK, Abdurrahman, Menderes Dönemi, Beyan Yayınları, İstanbul, 1990.
• EROĞUL, Cem, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, Yordam Kitap, İstanbul, 2013.
• FREUD, Sigmund, Kitle Psikolojisi, Bozak Yayınları, İstanbul, 1975.
• KAPANİ, Münci, Politika Bilimine Giriş, Bilgi Yayınevi, Ankara, 2003.
• KAYAALP, İsa, İletişim ve Dil, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1998.
• KISAKÜREK, Necip Fazıl, Benim Gözümde Menderes, Büyük Doğu Yayınları, İstanbul, 1998.
• LACLAU, Ernesto, Popülist Akıl Üzerine, Epos Yayınları, Ankara, 2007.
• LE BON, G. (1997). Kitleler Psikolojisi, Hayat Yayınları.
• MEYER, Michel, Retorik, Dost Kitabevi, Ankara, 2009.
• MİLBURN, A. Michael, Sosyal Psikolojik Açıdan Kamuoyu ve Siyaset, Haz. Ali Dönmez, İmge Kitabevi, Ankara, 1998.
• MÜLLER, Jan-Werner, Popülizm Nedir?, Çev. Onur Yıldız, İletişim Yayınları.
• NEUMANN, Elisabeth Noalle Kamuoyu Suskunluk Sarmalının Keşfi, Dost Kitabevi, Ankara, 1998.
• NİRENBERG, Jesse S., İkna Etme Sanatı, Çev. Cavidan Seyitcemaloğlu, Say Yayınları, İstanbul, 1994.
• ÖYMEN, Altan, ..Ve İhtilal, Doğan Kitap, İstanbul, 2013.
• SARITAŞ, Tuğrul, Arka Bahçede Neler Oldu? Adnan Menderes, Kültür Ajans Yayınları, Ankara, 2013.
• SAROL, Mükerrem, Bilinmeyen Menderes I, İnkılap Yayınları, İstanbul, 2014.
• SAROL, Mükerrem, Bilinmeyen Menderes II, Kervan Kitapçılık, İstanbul, 1983.
• SÜKAN, Faruk, Başbakan Adnan Menderes’in Meclis Konuşmaları TBMM 1950- 1960, Kültür Ofset Limited Şirketi, Ankara, 1991.
• TUNA, Taşkın, Adnan Menderes’in Günlüğü Siyasete Karışan Kan, Şule Yayınları, İstanbul, 2005.
• ÇELEBİ, Onur, ’14 Temmuz 1958 Irak Darbesinin Türk İç Politikasına Yansımaları’, Turkish Studies, Volume 12/31, ss. 41-60.
• DOĞANER, Yasemin, ‘Vatan Cephesi’, Türkiye’nin 1950’li Yılları, Haz. Mete Kaan Kaynar, İletişim Yayınları, İstanbul, 2019, ss. 177-193.
• IŞIK, Caner, ‘Halk Tahayyülünde Adnan Menderes’, Türk Tarihinde Adnan Menderes, Cilt 1, Adnan Menderes Üniversitesi Yayını: 39, Aydın, 2012, ss. 175-200.
• İNAN, Süleyman, ‘Adnan Menderes’in Mizacı Üzerine’, Türkiye Günlüğü, Sayı 107, Yaz 2011, ss. 57-68.
• İŞLER, Esra Keloğlu, ‘Demokrat Partinin Halkla İlişkileri Üzerine Bir İnceleme’, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı: 24, Kış-Bahar 2007, ss. 111-128.
• KENTEL, Ferhat “Demokrasi, Kamuoyu ve Siyasal İletişime Dair”, Birikim, Sayı: 30, Ekim 1991, ss. 1-8.
• KOCA, Selçuk, ‘Atatürk’ü Koruma Kanunu’, Türkiye’nin 1950’li Yılları, Haz. Mete Kaan Kaynar, İletişim Yayınları, İstanbul, 2019, ss. 321-331.
• KOÇAK, Abdullah “Siyasal Davranış ve Kamuoyu”, Selçuk İletişim, 2 (3), 2002, ss. 96-103.
• KOLOĞLU, Orhan, ‘İslam’da ve Türkiye’de Kamuoyu’, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3.5 (2012), 85-92.
• ÖZER, M. Akif, “Siyasal İletişimin Etkinliğinde Algılama Yönetiminin Rolü”, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, Cilt: 3, Yıl: 3, Sayı: 7, 2014, ss. 166-197.
• SAYARI, Sabri, ‘Adnan Menderes’, Türkiye’de Liderler ve Demokrasi, Ed. Metin Heper-Sabri Sayarı, Çev. Zuhal Bilgin, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2008, ss. 77-101.
• TEKİN, Mustafa, ‘Adnan Menderes’in Halkla Bağının Metafiziği’, Türk Tarihinde Adnan Menderes, Cilt 1, Adnan Menderes Üniversitesi Yayını: 39, Aydın, 2012.
• VURAL, A. Murat “Basın, Kamuoyu ve Üniversite”, Kurgu Dergisi, Sayı: 17, 2000, ss. 112-121.
• YILDIRIM, Emek, ‘Sovyetler Birliği’nde Propaganda ve Proleter Hegemonik İdeolojinin Kurulumu Üzerine’, Doğu Batı Düşünce Dergisi Kitle ve İktidar, Yıl: 17, Sayı: 69, Mayıs-Haziran- Temmuz 2014, ss. 271-293.
• BAŞARIR, Murat, Siyasal İletişim Sürecinde Lider Üslubunun Seçmen Davranışındaki Rolü Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, 2015.
• ULUTAŞ, Ejder, Toplumsal Bir Tip: Kanaat Önderi, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2015.