TÜRK ORDUSUNUN İZMİR’E GİRİŞ SÜRECİNİN TÜRK BASININDAKİ YANSIMALARI (26 Ağustos 1922-13 Eylül 1922)

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: Özel Sayı - İzmir’in Kurtuluşu ve 9 Eylül, 35 - 71, 30.09.2022

Gül Çakır

Öz

Türkiye’nin en önemli kentlerinden olan İzmir, 15 Mayıs 1919’da Yunanistan tarafından işgale uğramıştır. İzmir, Türk ordusunun Yunanlılara karşı yürüttüğü askeri mücadeleler sonunda 9 Eylül 1922 yılında işgalden kurtarılmıştır. Türk basını Milli Mücadele süresince gelişmeleri yakından takip etmiş ve cephedeki gelişmeleri halka aktararak önemli bir misyon yüklenmiştir. İzmir’in kurtuluşuna giden süreci dönemin gazeteleri iyi biçimde yansıtmışlardı. Büyük Taarruz’un başlangıcından 9 Eylül 1922’de İzmir’in işgalden kurtarılışına kadar geçen süreçte basın, yayınladığı haberlerle Türk halkının moral ve motivasyonunu arttırmıştır. Türk askerlerinin İzmir’e girişiyle beraber kentte yaşanan önemli gelişmeler dönemin gazetelerine yansımıştır. Türk gazeteleri, İzmir’in kurtarılışı ile beraber Milli Mücadele’nin mutlak zafere ulaştığını halka duyurmuştur.
Bu çalışmada özellikle Büyük Taarruzdan başlayarak, İzmir’in işgalden kurtarılışına giden süreçte Türk ordusunun faaliyetlerinin Türk basındaki yansımaları incelenecektir. Çalışmanın temel kaynağı 1922 yılına ait Türk gazeteleridir.

Anahtar Kelimeler

Türk Basını, İzmir’in işgali, Yunanistan, Türkiye, İzmir’in kurtuluşu

REFLECTIONS OF TURKISH ARMY’S ENTRANCE TO IZMIR IN THE TURKISH PRESS (26 August 1922-13 September 1922)

Öz

Izmir, one of the most important cities of the Turks, was occupied by Greece on May 15, 1919. Izmir was liberated from occupation on September 9, 1922, as a result of military struggles of the Turkish army against Greeks. Turkish press followed developments during the National Struggle closely, and assumed an important mission by conveying the details on the front to the public. The newspapers of the period reflected the process leading to liberation of Izmir in the best possible way. The press increased morale and motivation of Turkish people with the news they published from the beginning of Great Offensive to liberation of İzmir on September 9, 1922. With entry of Turkish soldiers to İzmir important developments in the city were reflected in the newspapers of this period. With liberation of Izmir, Turkish newspapers announced the public that the National Struggle had achieved an absolute victory.
In this study, reflections of the activities of Turkish army in the Turkish press will be examined, especially those in the era starting from Great Offensive and extending to liberation of Izmir from the occupation. The main source of this study is the Turkish newspapers of 1922.

Anahtar Kelimeler

Turkish Press, occupation of Izmir, Greece, Turkey, liberation of Izmir

Kaynakça

• TBMM Zabıt Ceridesi, 28 Ağustos 1922, D.I, C.22, 92. İçtima
• TBMM Zabıt Ceridesi, 2 Eylül 1922, D.I, C.22, 95. İçtima
• Akyüz, Yahya, Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu 1919-1922, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1988.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, 1920-1927, C.II, Milli Eğitim Bakanlığı Yay., İstanbul, 2001.
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., C.I, Ankara, 1991.
• ELMACI, M. Emin, Kurtuluşun Lideri ve Gazetecisi, Mustafa Kemal Atatürk ve Yunus Nadi, Cumhuriyet Kitapları, İleri Basım Mat., İstanbul, 2021.
• ERİKAN, Celâl, Kurtuluş Savaşı Tarihi, haz. Rıdvan Akın, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2008.
• ERTAN, Temuçin Faik, Necdet Aysal, Alper Bakacak, Hasan Dinçer, Kadri Unat, Başlangıcından Günümüze Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Ed. Temuçin Faik Ertan, Siyasal Kitabevi, Ankara,2011.
• GÖRGÜLÜ, İsmet Büyük Taarruz, Genel Kurmay Basımevi, Ankara, 1992.
• KARAYAMAN, Mehmet, Uşak’ta Kuvâ-yı Milliye, Atatürk Araştırma Merkezi Yay., Ankara, 2021.
• NİŞ, Kemal, Türk İstiklâl Harbi Büyük Taarruz,1-31 Ağustos 1922, C.II, 6. Kısım, 2. Kitap, Genel Kurmay Basımevi, Ankara, 1968.
• NİŞ, Kemal, SÖKER, Reşat, Türk İstiklâl Harbi II. Cilt, Batı Cephesi 6. Kısım, Kitap 3, Büyük Taarruz’da Takip Harekâtı, (31 Ağustos – 18 Eylül 1922, Genel Kurmay Yay., Ankara 1969.
• ÖZALP, Kâzım, Millî Mücadele 1919-1922, C.I-II, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara, 2020.
• SELEK, Sabahattin, Anadolu İhtilâli, Burçak Yayınevi, İstanbul, 1968.
• Türk İstiklâl Harbi I Mondros Mütarekesi ve Tatbikatı, Genel Kurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yay., Genel Kurmay Basımevi, 1999, Ankara.
• TÜRKGELDİ, Ali Fuat, Görüp İşittiklerim, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara,1949.
• UMAR, Bilge, İzmir’de Yunanlıların Son Günleri, Bilgi Yayınevi, Ankara, 1974.
• ARIKAN, Zeki, “İşgal Dönemi İzmir Basını”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.5, S.13, 1988, ss.150-153.
• BOZKURT, Abdurrahman, “Yunanistan’ın İstanbul’u İşgal Planı (1922)” Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, S.18, 2010, s.133-150.
• ÇELEBİ, Mevlüt, “Millî Mücadele’de İtalyan İşgalleri”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.IX, S.26, Mart 1993, s.395-416.
• ÇUKUROVA, Bülent, “15 Mayıs 1919 İzmir’de Yunan Mezalimi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, C.III, S.8, 1987, s. 461-472.
• DEMİRHAN, Hasan, “Yunanistan’ın İzmir’i İşgalinde İngiltere’nin Rolü”, Gaziantep Ünv. Sosyal Bilimler Dergisi, 2019, C.18, S.4, s. 1532.
• ELMACI, M. Emin, “İzmir Halkının Yazdıklarıyla İzmir’de Yunan İşgali ve Mezalimi”, Kuva-yı Milliye’nin 90. Yılında İzmir ve Batı Anadolu Uluslararası Sempozyum Bildirileri Kitabı 6-8 Eylül 2009, Mediform mat., İzmir, 2010,s.72-91.
• GÖKDEMİR, Oktay, “İzmir’e Doğru Gazetesi, Mustafa Necati ve Vasıf Çınar”, İzmir’e Doğru, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı Dizisi:64, Mono Matbaası, 2010.s.7.
• GÜNEŞ, Günver, “İzmir’in İşgali ve Aydın’daki Yankıları”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 2007, S.9, ss.23-55.
• KARA, Nilgün Nurhan, “İşgal Altındaki İstanbul Basınında İzmir’in Kurtuluşu”, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, 17/35, s.121-136.
• MEHMETEFENDİOĞULU, Ahmet, İNCEBURUN, Nazlı, “İşgal Dönemi’nde İzmir ve Çevresinde Gerçekleşen Asayiş Olayları (1919-1922)”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.43, 2021,s.701-703.
• YAVUZ, Resul, “Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan Sevr Barış Antlaşması’na Giden Süreçte Türk Diplomasisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir 2016.