TÜRK KAMUOYUNDA BÜYÜK KANTO DEPREMİ (1923)

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 45, 595 - 621, 31.01.2023

Pınar Tuna

Öz

Japonya’da 1 Eylül 1923 tarihinde öğle saatlerinde 7.9 şiddetinde Büyük Kanto
depremi yaşanmıştır. Depremin merkez üssü Tokyo’nun yaklaşık kırk mil güneygüneybatısındadır.
20. yüzyılda Japonya’yı vuran en yıkıcı doğal afet olan bu depremle birlikte
tsunami de gerçekleşmiş ve büyük bir yangın çıkmıştır. Böylece depremin verdiği zarar daha
da artmıştır. Büyük Kanto depreminin ardından birçok ülkeyle birlikte Kızılhaç da Japonya’ya
yardımda bulunmuştur. Deprem Türk kamuoyunda da büyük bir etki uyandırmıştır. Konu
TBMM gündemine taşındığı gibi Türk hükûmeti Japonya’ya taziyede bulunmuş ve Kızılay da
üzüntülerini iletmiştir. Türk basınındaki çeşitli yazarlar deprem nedeniyle üzüntülerini dile
getirmiş ve Japonların gösterdiği çabayı takdir etmişlerdir. Bunun yanı sıra basında deprem
üzerinden Japonya’yı eleştiren siyasi yazılara da yer verilmiştir. Bu çalışmanın amacı Büyük
Kanto depremini, tarihsel araştırma yöntemi kullanarak Türk kamuoyundaki yansımalarıyla
değerlendirmektir. Bu çerçevede ağırlıklı olarak birinci el kaynaklar kullanılmıştır. Türk
tarih yazımına daha önce konu olmamış bu çalışmada, depremin sadece yol açtığı sosyal ve
ekonomik sonuçlara değil Japonya’nın uluslararası siyasi konumuna olası etkilerine de işaret
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Japonya, Kanto, Türkiye, Tokyo, Yokohama

GREAT KANTO EARTHQUAKE IN THE TURKISH PUBLIC (1923)

Öz

On September 1, 1923, at noon, the Great Kanto earthquake with a magnitude of 7.9
occurred in Japan. The epicenter of the earthquake is about forty miles south-southwest of
Tokyo. With this earthquake, which was the most destructive natural disaster to hit Japan
in the 20th century, the tsunami also took place and a great fire broke out. Thus, the damage
caused by the earthquake increased even more. After the Great Kanto earthquake, the Red
Cross, along with many other countries, provided aid to Japan. The earthquake had a great
impact on the Turkish public as well. As the issue was brought to the agenda of the Turkish
Grand National Assembly, the Turkish government expressed condolences to Japan and
the Red Crescent expressed its sorrow. Various writers in the Turkish press expressed their
regret over the earthquake and appreciated the effort of the Japanese. Furthermore, political
articles criticizing Japan over the earthquake were also included in the press. The aim of this
study is to evaluate the Great Kanto earthquake with its reflections in Turkish public by using
historical research method. In this context, mainly primary sources were used. In this study,
which has not been the subject of Turkish historiography before, not only the social and
economic consequences of the earthquake but also its possible effects on Japan’s international
political position are pointed out.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Japan, Turkey, Kanto, Tokyo, Yokohama

Kaynakça

• Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA), Hariciye Nezareti İstanbul Murahhaslığı (HR.İM)
• T.B.M.M. Zabıt Ceridesi
• Müşterek Gazete (Akşam Nüshası)
• Müşterek Gazete (Sabah Nüshası)
• Türkiye Hilâl-i Ahmer Mecmûası
• BORLAND, Janet, “Stories of ideal Japanese subjects from the great Kantō earthquake of 1923”, Japanese Studies, Vol.25, No.1, 2005, ss. 21-34.
• SCHENCKING, J. Charles, “The Great Kantō Earthquake of 1923 and the Japanese Nation: Responding to an Urban Calamity of an Unprecedented Nature”, Education About Asia, Vol.12, No.2, (Fall 2007), ss. 20-25.
• https://www.britannica.com/event/Tokyo-Yokohama-earthquake-of-1923, (Erişim: 30.12.2021).
• http://www.greatkantoearthquake.com/, (Erişim: 30.12.2021).