ACCEPTANCE OF THE SURNAME LAW IN TÜRKİYE, 1926 ITALIA SURNAME REGULATION AND COMPARISON IN THE CONTEXT OF PRACTICES

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 48, 151 - 177, 31.07.2024

Enes Öz Haşim Erdoğan

https://doi.org/10.18244/cttad.1434906

Öz

In the newly established Republic of Turkey, many social and legal reform movements were carried out in the process of constructing a national identity. The Surname Law, adopted in 1934, was considered one of the most important steps taken in this direction. Before the Surname Law was adopted in Turkey, the 1926 Italian surname regulation, which constitutes another part of the study, was carried out. With the law implemented during the reign of Benito Mussolini, a law was enacted and implemented for citizens living in certain parts of the Kingdom of Italy. In this context, in this study, the regulations on surnames in both countries that have emerged in recent times are discussed, including their comparisons. Thus, the developments within the framework of surnames in Turkey are discussed together with another example made on this subject in the world.
During the study, the official records of both countries were scanned, and in addition to the official documents in Turkey, especially the Official Gazette of the Kingdom of Italy was accessed and used. In addition, the audit works written about surname regulations in both countries were examined and added to the study.
In the context of the Turkish Surname Law of 1934 and the Italian surname regulation of 1926, it has been determined that there are minor similarities in terms of the content and applications of the laws made for the surname in the two countries. In addition, it has been seen that the Surname Law applied in Turkey has the purpose of gaining a national identity, and in the regulation of the surname in Italy, the conversion of names into Italian has been brought to the fore.

Anahtar Kelimeler

Italy, Surname Law, Surname Regulation, Türkiye, Titles and Nicknames

TÜRKİYE’DE SOYADI KANUNU’NUN KABULÜ, 1926 İTALYA SOYADI DÜZENLEMESİ VE UYGULAMALAR BAĞLAMINDA KIYASLANMASI

Öz

Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nde milli kimlik inşası sürecinde sosyal ve hukuksal boyutta birçok inkılap hareketi gerçekleştirilmiştir. 1934’te kabul edilen Soyadı Kanunu da bu yönde atılan en önemli adımlardan biri olarak kabul edilmiştir. Türkiye’de Soyadı Kanunu henüz kabul edilmeden önce, çalışmanın bir diğer kısmını oluşturan 1926 İtalya soyadı düzenlemesi gerçekleştirilmiştir. Benito Mussolini döneminde hayata geçirilen yasa ile İtalya Krallığı’nın belirli kesimlerinde yaşayan vatandaşlara yönelik bir yasa çıkarılmış ve uygulanmıştır. Bu bağlamda çalışmada, yakın dönemlerde otaya çıkan her iki ülkedeki soyadı üzerine düzenlemeler, kıyaslamaları da konuya dahil edilerek ele alınmıştır. Böylece Türkiye’deki soyadı çerçevesindeki gelişmeler, dünyada bu konuda yapılan bir başka örneği ile birlikte işlenmiştir.
Çalışma gerçekleştirilirken her iki ülkeye ait resmi kayıtlar taranmış, Türkiye’deki resmî belgelerin yanı sıra özellikle İtalya Krallığı Resmî Gazetesi’ne de ulaşılarak yararlanılmıştır. Ayrıca her iki ülkedeki soyadı düzenlemeleri ile ilgili yazılan tetkik eserler incelenerek çalışmaya eklenmiştir.
1934 Türkiye Soyadı Kanunu ile 1926 İtalya soyadı düzenlemesi bağlamında işlenen konumuzda, iki ülkedeki soyadı özelinde yapılan yasaların içeriği ve uygulamaları noktasında minör benzerliklerin olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanında Türkiye’de uygulanan Soyadı Kanunu’nun milli bir kimlik kazandırma amacı taşıdığı, İtalya’daki soyadı düzenlemesinde ise adların İtalyancaya dönüştürülmesinin ön plana çıkarıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İtalya, Soyadı Kanunu, Soyadı Nizamnamesi, Türkiye, Unvanlar ve Lakaplar

Kaynakça

• T. C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA)
• Gazzetta Ufficiale del Regno D’Italia
• Senato Della Repubblica, Disegno di Legge, Atti Parlamentari, Comunicato Alla Presidenza Il, 6 Mayıs 1988.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi, Soyadı Nizamnamesi, Kanunun Tarihi: 21 Haziran 1934, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?Mevzuat No=21759&MevzuatTur=2&MevzuatTertip=3 (Erişim: 09.03.2024).
• TBMM Zabıt Ceridesi
• AKMAN, Eyüp, “Osmanlı Nüfus Defterlerindeki Sülale Adlarının Soyadı Kanunuyla Aldığı Şekiller Üzerine Bir Dil İncelemesi (Kastamonu Örneği)”, 7. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu, Fırat Üniversitesi/ Elâzığ 16-18 Ekim 2014, C.I, Elazığ, 2015, ss. 71-76.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1914-1990 C.I, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1993.
• ATALAY, Besim, Türk Büyükleri ve Türk Adları, Haz. Gürol PEHLİVAN, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2021.
• ÇELEBİ, Mevlüt, Milli Mücadele Döneminde Türk-İtalyan İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara, 2002.
• D’ALESSIO, Vanni, “Dall’Impero d’Austria al Regno d’Italia. Lingua, Stato e Nazionalizzazione in Istria”, Una storia Balcania Fascismo, Comunismo e Nazionalismo Nella Jugoslavia del Novecento, Yöneten: G. Corni, Ombre Corte Yayınevi, Verona, 2008, ss. 30-71.
• ERDOĞAN, Haşim, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Süryaniler, Kimlik Yayınları, Kayseri, 2021.
• Scritti Politici di Benito Mossolini, Giriş ve Düzenleme: Enzo Santarelli, Feltrinelli Yayınevi, Milano, 1979.
• TROILO, Silvio, Il Diritto al Nome Degli Appartenenti Alle Minoranze Linguistiche Nell’ottica Della Sovranità Dei Valor, Studi in Onore di Gaetano Silvestri, Giappichelli Yayınevi, Torino, 2016.
• TÜRKÖZ, Meltem, “Bu soyadı alınmamış ise…” Ulus İnşası ve Soyadları, İletişim Yayınları, İstanbul, 2023.
• ARSLAN, Demo Ahmet, “Modern Türkiye’de Ulusal Kimliğin İnşasında Soyadı Kanunu’nun Rolü”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, S.3, Ankara, 2006, ss. 155-172.
• ATABAY, Mithat, “Soyadı Kanunu ve Bu Konuda Yapılan Tartışmalar”, Tarih Dergisi, S.42, İstanbul, 2005, ss. 231-248.
• CANNISTRARO, Philip V., “Mussolini’s Cultural Revolution: Fascist or Nationalist?”, Journal of Contemporary History, C.III, S.4, London, 1972, ss. 115-139.
• ÇELİKÇİ, Abdül Samet ve KAKIŞIM, Can, “İtalyan Faşizmi ve Tarihsel Gelişimi”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.I, S.2, Muş, 2013, ss. 83-99.
• DOKUYAN, Sabit, “Soyadı Kanunu ve Kanunun Uygulanma Süreci”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C.XXXI, S.1, İzmir, 2016, ss. 129-166.
• ERDEM, Demirhan Fahri ve ERDEM, Çiğdem, “İtalya’da Faşizmin Yükselişi ve Antonio Gramsci’nin Faşizm Karşıtı Strateji ve Taktikleri”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.XVIII, S.1, Ankara, 2016, ss. 103-127.
• MOROĞLU, Nazan, “Kadının Kimlik Sorunu Kadının Soyadı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.99, Ankara, 2012, ss. 245-268.
• ÖZÜÇETİN, Yaşar ve YILDIZ, Sıddık, “Mussolini İtalya’sının 1936 Yılına Kadar Sahip Olduğu Dış Politikası ve Bu Bağlamda Muhtelif Türk Büyükelçilikleri Tarafından Gönderilen Yazılarda Ortaya Konulan İzlenim ve İntibalar”, The Journal of Academic Social Science Studies, S.68, Elazığ, 2018, ss. 257-277.
• PEHLİVAN, Gürol, “Besim Atalay’ın Türk Büyükleri veya Türk Adları İsimli Eserinin Soyadı Kanunu Uygulamasındaki Rolü”, Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, C.VII, S.1, İzmir, 2021, ss. 183-202.
• TASSO, Miro, “Fascismo e Cognomi Nelle Regioni Mistilingue del Confine Settentrionale Italiano”, Quaderni, C.XXXIII, S.1, Venezia, 2022, ss. 310- 335.
• TÜRKÖZ, Meltem, “Surname Narratives and the State-Society Boundary: Memories of Turkey’s Family Name Law of 1934”, Middle Eastern Studies, C.XLIII, S.6, 2007, ss. 893-908.
• ÇELEBİ, Mevlüt, “Benito Amilcare Andrea Mussolini (1883-1945)”, Atatürk Ansiklopedisi, Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı, Elektronik Materyal, https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/benito-amilcareandrea-mussolini-1883-1945/ (Erişim: 05.01.2024).
• https://doinghistoryinpublic.org/2018/07/03/a-tale-of-two-cultures-ahistorians- guide-to-bolzano/ (Erişim: 29.12.2023).
• https://www.britannica.com/place/Istria (Erişim: 29.12.2023).
• https://www.britannica.com/place/Trento-Italy (Erişim: 17.01.2024).
• https://www.britannica.com/place/Trieste-Italy (Erişim: 29.12.2023).
• https://www.treccani.it/enciclopedia/zara/ (Erişim: 17.01.2024).