ANTALYA MINTIKASI MAARİF EMİNLİĞİ VE MAARİF EMİNLERİ (1926-1931)

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 49, 775 - 806, 31.12.2024

Muhammet Güçlü

https://doi.org/10.18244/cttad.1531973

Öz

Antalya Mıntıkası Maarif Eminliği, Maarif Eminleri Talimatnamesi gereği 1926-1931 yılları arasında faaliyet göstermiştir. Çalışmada Antalya Mıntıkası Maarif Eminliği ile Antalya’da görev yapan maarif eminlerinin kısa hayat hikayeleri ve eminlik dönemlerinde yaptıkları faaliyetler üzerinde durulmuştur. Ülke genelinde önce altıncı sonra dokuzuncu sırada yer alan Antalya Mıntıkası Maarif Eminliği’nde muallim, gazeteci, Edirne Maarif Müdürü İsmail Habib Bey (Sevük) ile Ankara eski Maarif Müdürü ve Bakanlık Birinci Sınıf Umum Müfettişi Ali Rıza Bey (Esen) görev yapmıştır. İsmail Habib Bey’in görev süresi bir yıl kadar sürmüştür. Bu sırada eğitim-öğretim işlerinin yanında mıntıkada bulunan Burdur ve Isparta vilayetlerinde inceleme yaptığı görülmektedir. Görevine tam ısınamadan 14 Haziran 1927 tarihinde Ragıb Nureddin’in yerine Adana Maarif Eminliği’ne atanmıştır. Maarif Eminliği kaldırılana kadar 1927-1931 yılları arasında Adana Maarif Emini olarak görev yapmıştır. Ali Rıza Bey’in Antalya Mıntıkası Maarif Eminliği döneminde eğitim işlerinin yanında Antalya surlarının Belediye tarafından yıkılması ile mıntıkada bulunan eski eserlerin tespiti ve korunması hakkında çalışmalar yapılmıştır. 1930 yılı Ekim ayında yapılan olaylı Antalya Belediye seçimleri üzerine Antalya’ya bir günlük inceleme ziyaretinde bulunan Gazi Mustafa Kemal Paşa, 11 Şubat 1931 tarihinde Taşucu’ndan Başvekil İsmet Paşa’ya çektiği telgrafında Antalya Maarif Emini Ali Rıza Bey’in siyasi işlere bulaştığını ve görevden alınması gerektiğini belirtmiştir. Bu durumda Ali Rıza Bey 1927-1931 yılları arasında Antalya Maarif Emini olarak görev yapmıştır.

Anahtar Kelimeler

Maarif Eminliği, Mustafa Necati Bey, Antalya Maarif Eminliği, Eğitim, Cumhuriyet Dönemi

MAARİF EMİNLİĞİ OF ANTALYA REGION AND MAARİF EMİNLERİ (1926-1931)

Öz

Antalya Maarif Eminliği (Educational Administration of Antalya) was engaged between 1926 and 1931 by force of Regulations of Maarif Eminleri. In this study, Antalya Maarif Eminliği and the life stories of Maarif Eminleri (Administrator of Education) working in Antalya and how they carried out the activities during their period of responsibility are emphasized. Edirne Education Director İsmail Habib Bey (Sevük) was a teacher, journalist, and Ankara former Education Director and First-Class General Inspector of the Ministry Ali Rıza Bey (Esen) worked in the Maarif Eminliği of Antalya Region, ranked first in the sixth and then in the ninth place throughout the country. İsmail Habib Bey worked for about a year. Meanwhile, in addition to his education and training activities he has made some investigations in the provinces of Burdur and Isparta, which are in the same district. Before he got used to his duty, he was appointed to Maarif Eminliği of Antalya to replace Ragıb Nureddin on 14 June 1927. Until the Maarif Eminliks were abolished, he served as Adana Maarif Emini between 1927 and 1931. During Ali Rıza Bey's duty, besides his educational works, studies were carried out on the demolition of the Antalya walls by the municipality, identification, and preservation of ancient monuments in the district. Gazi Mustafa Kemal Pasha, who paid a one-day inspection visit to Antalya following the eventful Antalya Municipal elections held in October 1930, sent a telegram from Taşucu to Prime Minister İsmet Pasha on 11 February 1931 and stated that Ali Rıza Bey, Maarif Emini of Antalya, was involved in political affairs and should be dismissed. Ali Rıza Bey served as Antalya Maarif Emini between 1927-1931.

Anahtar Kelimeler

Maarif Eminlik, Mustafa Necati Bey, Antalya Maarif Eminlik, Education, Republican Period

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi
• Adıson, Mazlum Emin. Antalya’nın Kara Günleri, yay. haz. Galip Alçıtepe. Konya: Çizgi Kitabevi, 2012.
• Aksoy, Yaşar. Bir Kent Bir İnsan. İstanbul: 1986.
• Başar, Ahmet Hamdi. Atatürk’le Üç Ay ve 1930’dan Sonra Türkiye. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını, 1981.
• Can, Sadık. “Cumhuriyet Döneminde Adana’da Eğitim (1923-1950).” Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, 2006.
• Deniz, Muzaffer. “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Antalya Şehrinde Eğitim (1923-1950).” Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, 2004.
• Dörtlük, Kayhan. “Trajik Bir Yok Ediliş Öyküsü; Melteme Kurban Giden Surlar.”, TAÇ Vakfı’nın 25 Yılı Anı Kitabı-Türkiye’de Risk Altındaki Doğal ve Kültürel Miras, ed. Haluk Sezgin. İstanbul: Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı, 2001
• Eski, Mustafa. Cumhuriyet Döneminde Bir Devlet Adamı Mustafa Necati. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 1999.
• Gezer, Gülnaz. Cumhuriyet’in İlk Kız Okulu Ankara Kız Lisesi (1923-1977). Ankara: Palme Yayınevi, 2022.
• Gezer, Zeki. “İsmail Habib Sevük’ün Hayatı ve Eserleri.” Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2001.
• Gökdemir, Oktay. yay. haz., İzmir’e Doğru. İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Kitaplığı, 2010.
• İz, Mahir. Yılların İzi. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2022.
• Naskali, Emine Gürsoy. yay. haz. Celal Bayar Arşivinden Serbest Fırka Anıları. İstanbul: Doğan Kitap, 2015.
• Sevük, İsmail Habib. Atatürk’le Beraber, yay. haz. Lütfü Tınç. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2008.
• Sevük, İsmail Habib. O Zamanlar. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1981
• Sevük, İsmail Habib. Yurttan Yazılar. Ankara: TC. Kültür Bakanlığı, 2002.
• Süleyman Fikri. Antalya Livası Tarihi. İstanbul: 1338-1340.
• Tüfekçi, Gürbüz. yay. haz., Atatürk Seyahat Notları (1930-1931). İstanbul: Kaynak Yayınları, 1998.
• Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekaleti. Maarif Eminleri 1927 Senesi İctimaı Mukarreratı. b.y.y: Maarif Vekaleti Yayını, b.t.y.
• Ünal, Uğur ve Birbudak, Togay Sekçin. İstanbul Dârülmuallimîni (1848-1924). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 2013.
• Ada, Sefer; Baysal, Z. Nurdan; Erkan, Senem Seda Şahenk. “Comparaison Entre les Aplications du Ministere Provincial de la Turquie et les Academies de France.”, Turkish Studies 9, 11 (2014): 17-30.
• Deniz, Muzaffer. “Türk Milli Eğitiminde Bir Yerinden Yönetim Örneği: Maarif Eminlikleri.” Asos Journal 22 (2016): 109-117.
• Güçlü, Muhammet. “Milli Mücadele Döneminde İzmir’e Doğru Gazetesi Muhabiri Muvahhid Bey’in Akhisar-Afyon İzlenimleri (5-8 Mayıs 1920).”, İzmir Araştırmaları Dergisi 2 (2015): 13-38.
• Karauğuz, Tahir. “İsmail Habib Sevük (1892-1954).”, Türk Büyükleri: 23: 18, 32.
• Şentürk, Ayşegül. “Mustafa Necati Bey’in Bir Eğitim Projesi: Maarif Eminliği.”, Belgi 6 (Yaz 2013/II): 743-754.
• Yücel, M. Serhan. “Trabzon Maarif Eminliği Vilayetlerinde İlköğretim (1926).”, Karadeniz Araştırmaları, XX, 80 (2023): 1004-1027.