The Famous Kok-Turk Sovereign Kutluq (Elterish) Kagan and his Status in the Ancient Turkish Middle Asian Public Law
Öz
Kok-turk State which has a very important place in the Middle-Asian Turkish history can be examinated within two parts: The first part which can be seen with Bumin Kagan, the founder of the state in the middle of 6th Century, lasted so strongly until the middle of 7th Century. Chinese who did not want a powerful Turkish state in their north part ended the Kok-turk State with some tricks; so a slavery term which lasted for about 50 years started for Turks. During that period, a few uprising attempts were made for escaping from the Chinese yoke, but they were never successful. The person who brought freedom to Turks against the Chinese State and stood the state for the second time was Kutluq. He succeeded to widen his followers in a very short time, ended the slavery against Chinese with the help of the great statesman Tonyoquq and formed the state organization with its all instruments, again. After becoming kagan, Kutluq forced all the Turkish tribes around to live under Kok-turk State’s sovereignty and then he reinforced his sovereignty with the victories he won in the wars that were made with Tonyuquq. After a while, an assembly gave him a very meaningful name, “Elterish” which meant that the one who founded his state and formed the state organization, again. It was the certain proof that Turkish people loved him so much.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AYDIN, E. (2019). Türkler’in Bilge Atası Tonyukuk. İstanbul.
- CLAUSON, S.G. (1957). Notes on Some Early Turkish Tribes. 22th Congress of Orientalists, Vol. 2.
- DEGUIGNES, J.M. (1924). Hunların, Türklerin, Moğolların ve Daha Sair Tatarların Tarih-i Umumîsi (C. II). İstanbul.
- DURMUŞ, İ. (2012). Bilge Kağan, Köl Tigin ve Bilge Tonyukuk. Ankara.
- GÖMEÇ, S. (2011). Kök Türk Tarihi. Ankara.
- HACIFAZLIOĞLU, E. (2021). Göktürk İmparatorluğu. Ankara.
- KAFESOĞLU, İ. (1977). Türk Millî Kültürü. Ankara.
- LIU MAU-TSAI. (2006). Çin Kaynaklarına Göre Doğu Türkleri. (Çev. E. KAYAOĞLU, D. BANOĞLU). İstanbul.
- MERAM, A. K. (1974). Göktürk İmparatorluğu. 1974.
- ÖGEL, B. (1982). Türkler’de Devlet Anlayışı (C. II). Ankara.
- PAMİR, A. (2015). Eski Orta-Asya Türk Hukuku’nda Kurultay Müessesesi. Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 3, 11-50.
- ROUX, J. P. (2014). Orta-Asya Tarih ve Uygarlık (Çev. L. ARSLAN ÖZCAN). İstanbul.
- TAŞAĞIL, A. (2021). Türk Bilgeleri. İstanbul.
- TAŞAĞIL, A. (2016). Ergenekon’dan Kağanlığa. İstanbul.
- TAŞAĞIL, A. (1999). Gök – Türkler II. Ankara.
- TAŞAĞIL, A. (2013). Kök Tengri’nin Çocukları. İstanbul.
- THOMSEN, W. (1993). Çözülmüş Orhun Yazıtları. Ankara.
- TOGAN, İ., KARA, G., BAYSAL, C. (2006). Eski T’ang Tarihi. Ankara.
- ÜÇOK, C., MUMCU, A., BOZKURT, G. (2015). Türk Hukuk Tarihi. Ankara.
Öz
Orta-Asya Türk tarihinde çok önemli bir yeri olan Göktürk Devleti’nin tarihi iki bölümde incelenebilir. VI. yüzyılın ortalarında Bumin Kağan’ın kuruculuğunda karşı karşıya kaldığımız birinci kısım VII. yüzyılın ortalarına kadar gayet güçlü bir biçimde sürmüştür. Kuzeylerinde güçlü bir Türk devletine tahammül edemeyen Çinliler çeşitli entrikalarla Göktürk Devleti’ne son vermişler, böylece Türkler için yarım yüzyıl kadar sürecek bir fetret dönemi başlamıştır. Bu süre zarfında birkaç kez Çin boyunduruğundan kurtulabilmek için isyan girişimi gerçekleşmiş, ancak bunlar başarıya ulaşamamıştır. Türkler’i Çinliler karşısında egemenliğine kavuşturan ve devleti ikinci kez ayağa kaldıran Kutluk olmuştur. Maiyetini kısa süre içinde büyütmeyi başaran Kutluk Çin asıllı büyük devlet adamı Tonyukuk’un da yardımlarıyla Çin esaretine son vermiş ve devlet teşkilâtını bütün unsurlarıyla yeniden oluşturmuştur. Kağan olduktan sonra etraftaki Türk boylarını itaat altına almayı başaran Kutluk, Tonyukuk ile birlikte gerçekleştirilen seferlerde kazandığı zaferlerle de egemenliğini pekiştirmiştir. Toplanan kurultay, Türk devletini yeniden canlandırdığı ve Türkler’in ilini (ülkesini) yeniden düzenlediği gerekçesiyle kendisine İlteriş (Elteriş) unvanını vermiştir. Bu, O’nun Türk halkı tarafından ne kadar çok sevildiğinin bir kanıtı sayılabilir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AYDIN, E. (2019). Türkler’in Bilge Atası Tonyukuk. İstanbul.
- CLAUSON, S.G. (1957). Notes on Some Early Turkish Tribes. 22th Congress of Orientalists, Vol. 2.
- DEGUIGNES, J.M. (1924). Hunların, Türklerin, Moğolların ve Daha Sair Tatarların Tarih-i Umumîsi (C. II). İstanbul.
- DURMUŞ, İ. (2012). Bilge Kağan, Köl Tigin ve Bilge Tonyukuk. Ankara.
- GÖMEÇ, S. (2011). Kök Türk Tarihi. Ankara.
- HACIFAZLIOĞLU, E. (2021). Göktürk İmparatorluğu. Ankara.
- KAFESOĞLU, İ. (1977). Türk Millî Kültürü. Ankara.
- LIU MAU-TSAI. (2006). Çin Kaynaklarına Göre Doğu Türkleri. (Çev. E. KAYAOĞLU, D. BANOĞLU). İstanbul.
- MERAM, A. K. (1974). Göktürk İmparatorluğu. 1974.
- ÖGEL, B. (1982). Türkler’de Devlet Anlayışı (C. II). Ankara.
- PAMİR, A. (2015). Eski Orta-Asya Türk Hukuku’nda Kurultay Müessesesi. Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 2, S. 3, 11-50.
- ROUX, J. P. (2014). Orta-Asya Tarih ve Uygarlık (Çev. L. ARSLAN ÖZCAN). İstanbul.
- TAŞAĞIL, A. (2021). Türk Bilgeleri. İstanbul.
- TAŞAĞIL, A. (2016). Ergenekon’dan Kağanlığa. İstanbul.
- TAŞAĞIL, A. (1999). Gök – Türkler II. Ankara.
- TAŞAĞIL, A. (2013). Kök Tengri’nin Çocukları. İstanbul.
- THOMSEN, W. (1993). Çözülmüş Orhun Yazıtları. Ankara.
- TOGAN, İ., KARA, G., BAYSAL, C. (2006). Eski T’ang Tarihi. Ankara.
- ÜÇOK, C., MUMCU, A., BOZKURT, G. (2015). Türk Hukuk Tarihi. Ankara.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hukuk, Hukuk, Toplum ve Sosyo-Yasal Araştırma |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 30 Ocak 2024 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 |