İdari Davalarda İdarenin Temerrüdü

Yıl 2025, Sayı: 8, 354 - 389

Seyfettin Kara , Ali Volkan Özgüven

https://doi.org/10.59399/cuhad.1691006

Öz

Hukuk devleti ilkesinin sonuçlarından biri yürütme organının kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararları ödemekle yükümlü olmasıdır. İdari dava çeşitlerinden olan iptal davaları ile idari işlemlerin hukuka uygun olup olmadığı idari yargı yerlerince incelenir. Tam yargı davaları ile de idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olan kişilerin zararlarının tazminine karar verilir. İşbu idari yargı kararlarının gereğinin yerine getirilmesi açısından idarenin temerrüde düştüğü tarihler önem arz eder. Zira idarenin temerrüde düştüğü tarih borcun muaccel hale geldiği andır. Bu bağlamda borcun yerine getirilmemesi sonucu temerrüt hükümleri devreye girmek suretiyle alacaklı taraf korunmuş olur.
İdari yargıda idarenin hangi tarihlerde temerrüde düşeceğine ilişkin yasal bir düzenleme söz konusu değildir. İdarenin hangi anlarda temerrüde düştüğü yargısal içtihatlarla ortaya konulmuştur. İdari yargı kararlarında idarenin temerrüde düştüğü tarihler genel olarak başvuru tarihi, dava tarihi, ödeme tarihi ve ıslah dilekçesinin davalı idareye tebliğ edildiği tarih olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hukuk Devleti , Hak Arama Özgürlüğü , İdari Yargı , İptal Davası , Tam Yargı Davası , Temerrüt , Muacceliyet , Zararın Tazmini

Default of Administration in Administrative Lawsuits

Öz

One of the consequences of the principle of the state of law (l’état du droit) is that the administration is obliged to indemnify and pay the damages stemming from and caused by its actions and transactions. With the annulment actions, one of the types of administrative lawsuits, the lawfulness of the administrative transactions is examined by the administrative courts. Through the action for compensation, on the other hand, it is decided to compensate the damages of persons whose personal rights are directly infringed due to administrative actions and transactions. The dates on which an administration is in default have importance when these judicial decisions are executed. The date of default of an administration is the moment on which a debt becomes due. In this context, the creditor is protected by applying default provision as a result of non-fulfilment of the debt.
In administrative jurisdiction, there is no legal regulation as to when the administration will be in default. At which moments the administration is in default has been put forward by the judicial case-law. In administrative judicial decisions, the dates of the default of the administration are generally determined as the date of application, the date of the lawsuit, the date of payment and the date on which the amendment petition is notified to the defendant administration.

Anahtar Kelimeler

The State of Law , Right to Claim and Freedom to Filing a Lawsuit , Administrative Jurisdiction , Annulment Action , Action for Compensation , Default , Maturity , Indemnification

Kaynakça

• AKAD, M., VURAL DİNÇKOL, B. (2009). Genel Kamu Hukuku (5. b.). İstanbul: Der Yayınları.
• AKKAN, M. (2015). Hukuk Dili ve Adli Yazışmalar. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• AKYILMAZ, B., SEZGİNER, M., KAYA, C. (2009). Türk İdare Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınları.
• ALTAŞ, H. (2001). Munzam Zararda İspat Sorunu. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 50 (1), 121-129.
• ALTAY, E. (2004). İdari Yargı Kararlarının Uygulanmamasından Doğan Uyuşmazlıklar. Ankara: Turhan Kitabevi.
• ANTALYA, G., DURGUN ARSLAN, Ç. (2025). Borçlunun İfası ve Borçların İfa Edilmemesinin Sonuçları. Marmara Hukuk Yorumu C. V/1: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Ders Kitabı (C. V/1,3). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• ARSLAN, R., YILMAZ, E., TAŞPINAR AYVAZ, S., HANAĞASI, E. (2019). Medeni Usul Hukuku (5. b.). Ankara: Yetkin Yayınları.
• ASLAN, Z. (2001). İdari Yargıda Yürütmenin Durdurulması (2. b.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• ASLAN, Z., BERK, K. (2002). İdare Hukuku ve İdari Yargıya İlişkin Temel Kanunlar. İstanbul.
• ATALI, M. (2011). Medeni Usul Hukuku. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• AYANOĞLU, T. (2004). Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarına Göre İdari Eylemin Tanımlanması. İstanbul: Legal Yayınevi.
• AYDIN, M. (2006). Anayasa Mahkemesi Kararlarında Hak Arama Özgürlüğü. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 61 (3), 1-37.
• AYRANCI Hasan: Türk Borçlar Hukukunda Munzam Zarar, Yetkin Yayınları, Ankara, 2006.
• BARLAS, N. (1992). Para Borçlarının İfasında Borçlunun Temerrüdü ve Bu Temerrüt Açısından Düzenlenen Genel Sonuçlar. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.
• BUCHER, E. (2004). Introduction to SwissLaw (3. Edition). Boston&London.
• BUZ, V. (1998). Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme. Ankara: Yetkin Yayınları (Dönme).
• BUZ, V. (2007). Kamu İhale Sözleşmelerinin Kuruluşu ve Geçerlilik Şartları. Ankara: Yetkin Yayınları (Kamu İhale).
• BUZ, V. (1994). Eser Sözleşmesinde Müteahhidin Eseri Tamamlama Borcunun İmkansızlaşması. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49 (Prof. Dr. İlhan Öztrak'a Armağan), 23-40 (Armağan).
• BUZ, V. (2012). Borçların İfası ve İfa Edilmemesi. Türk Borçlar Kanunu Sempozyumu (Der. M. M. İNCEOĞLU). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık (Borçların İfası).
• CANDAN, T. (2020). Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu (8. b.). Ankara: Yetkin Yayınları.
• CRACKNELL, D. G., WİLSON, C. (1990). RomanLaw (Origins and Influence). London.
• ÇİFTÇİ, P. (2010). Menfaat Dengesi Çerçevesinde Genel İcra Hukuku ile Kamu İcra Hukukunun Karşılaştırılması, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 12 (Özel Sayı), 313-379.
• DESCHENAUX, H, TERCİER, P. (1983). Sorumluluk Hukuku. (Çev. S. ÖZDEMİR). Ankara.
• DEYNEKLİ, A. (2013). Medeni Usul Hukukunda Islah. Ankara: Bilge Yayınevi.
• DURAN, L. (1982). İdare Hukuku Ders Notları. İstanbul.
• DURAN, L. (1973). Türkiye İdaresinin Sorumluluğu, Ankara: Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
• ERDOĞAN, M. (2010). Fıkıh ve Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• ERDOĞMUŞ, B. (2012). Roma Borçlar Hukuku Dersleri. İstanbul: Der Yayınları.
• EREN, F. (2015). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (18. b.). Ankara: Yetkin Yayınları.
• ERKUT, C. (1990). İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği. Ankara: Danıştay Yayınları.
• ERMUMCU, O. (2010). Yargı Kararıyla İptal Edilen Verginin İadesinde Faiz Uygulaması. Terazi Hukuk Dergisi, (51), 149-163.
• EROĞLU, O. (2018). Islah (2. b.). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• EROĞLU, Y. (1973). Danıştay Kanununda Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa Atıf Yapılmayan Hallerde Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun Danıştay’da Uygulanışı. Danıştay Dergisi, 3 (8), 24-32.
• ERSÖZ, A. K. (2013). İdari Yargıda Islah ve Uygulaması. Konya Barosu Dergisi, (24), 90-93.
• EVREN, Ç. C. (2011). Hizmet Kusuru-Haksız Fiil Ayrımı ve Yargı Düzeni. TBB Dergisi, (95), 175-196.
• GÖREN, Z. (2011). Anayasa Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.
• GÖZLER, K. (2003). İdare Hukuku (C. II). Bursa: Ekin Kitabevi.
• GÖZÜBÜYÜK A. Ş. (2002). Yönetsel Yargı (15. b.). Ankara: Turhan Kitabevi.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Ş., TAN T. (1996). İdari Yargılama Usulü (1. b.). Ankara: Turhan Kitabevi.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Ş., TAN, T. (2006). İdare Hukuku, C. 2: İdari Yargılama Hukuku (2. b.). Ankara: Turhan Kitabevi.
• GÖZÜTOK, Z. (2010). Faiz Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi.
• GÜNDAY, M. (2001). Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Hükümlerinin İdari Yargıda Uygulanma Alanı. İdari Yargının Yeniden Yapılandırılması ve Karşılaştırılması İdari Yargılama Usulü, Danıştay Başkanlığı Sempozyum, Ankara.
• GÜNDAY, M. (2002). İdare Hukuku (5. b.). Ankara: İmaj Yayınevi.
• GÜRAN, S., BERKARDA, K., AYANOĞLU, T., BERK, K. (2003). İdari Yargımla ile İlgili Konular. Danıştay ve İdari Yargı Günü 135. Yıl, Danıştay Başkanlığı Sempozyum. Ankara.
• İNAL, H. T. (2009). Borca Aykırılık ve Sonuçları (2. b.). İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• İNAN, A. N. (2014). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (4. b.). Ankara: Seçkin Yayınları.
• KAPLAN, G. (2011). Danıştay Kararları ve İlgili Özel Yasal Düzenlemeler Çerçevesinde İdari Yargıda Ehliyet ve Husumet. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, LXIX, (1-2), 349-390.
• KARA, S. (2017). İdari Yargılama Usulünde Islah. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, (10), 409-443.
• KARADENİZ ÇELEBİCAN, Ö. (2014). Roma Hukuku (17. b.). Ankara: Turhan Kitabevi.
• KAYA, K. (2019). Çeşitli Hukuk Sistemlerinde ve Viyana Satım Sözleşmesinde Temerrüt (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi SBE.
• KILIÇOĞLU, A. M. (2015). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (19. b.). Ankara: Turhan Kitabevi.
• KILIÇ ÖZTÜRK, G. (2016). Borçlar Hukukunda Borçlunun Temerrüdü. Ankara: Seçkin Yayınları.
• KÖPRÜLÜ, B. (1984). Medeni Hukuk: Genel Prensipler - Kişinin Hukuku (2. b.). İstanbul.
• KURU, B., ARSLAN, R., YILMAZ, E. (2005). Medeni Usul Hukuku (16. b.). Ankara: Yetkin Yayınları.
• OĞUZMAN, M. K., ÖZ, M. T. (2013). Borçlar Hukuku Genel Hükümler (11. b., C. I). İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• ONAR, S. S. (1966). İdare Hukukunun Umumi Esasları (C. II). İstanbul.
• ÖÇAL, A. (1965). Türk Hususi Hukukunda Gecikme Faizi. İstanbul.
• ÖZAY, İ. H. (1996). Gün Işığında Yönetim. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• ÖZBUDUN, E. (2004). Türk Anayasa Hukuku (8. b.). Ankara: Yetkin Yayınları.
• PEKCANITEZ, H., ATALAY, O., ÖZEKES, M. (2012). Medeni Usul Hukuku (13. b.). Ankara: Yetkin Yayınları.
• PEKCANITEZ USÛL (2017).: Medeni Usul Hukuku (15. b., C. I-II-III). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• RADO, T. (2018). Roma Hukuku Dersleri: Borçlar Hukuku (14. b.). İstanbul: Filiz Kitabevi.
• REİSOĞLU, S. (2013). Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler (25. b.). İstanbul: Beta Yayınları.
• SEROZAN, R., ARPACI, A., HATEMİ, H., KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, N. (2016). Borçlar Hukuku Genel Bölüm. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• SEZGİNER, M. (2013). İdarenin Müdahale Ettiği Özel Hukuk Sözleşmeleri (Birleşik İradeli “Birleşme” Sözleşmeler. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XVII (1-2), 1589-1622.
• SONSUZOĞLU, E. (2001). Türk Vergi Hukukunda Fer’i Borç ve Alacak Olarak Faiz. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• TAHİROĞLU, B. (2012). Roma Borçlar Hukuku. İstanbul: Der Yayınları.
• TAN, T. (2011). İdare Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi.
• TANDOĞAN, H. (2010). Türk Mes'uliyet Hukuku (Akit Dışı ve Akdi Mes'uliyet). İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• TEKİNAY, S. S., AKMAN, S., BURCUOĞLU, H., ALTOP, A. (1993). Tekinay Borçlar Hukuku Genel Hükümler. İstanbul: Filiz Kitabevi.
• TUNÇOMAĞ, K. (1976). Türk Borçlar Hukuku Genel Hükümler (4. b., C. I). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları.
• TUTUMLU, M. A. (2013). Medeni Usul Hukukunda Islah (2. b.). Ankara: Seçkin Yayınevi. Türk Dil Kurumu Sözlüğü.
• ULER, Y. (1970). İdari Yargıda İptal Kararlarının Sonuçları. Ankara: Sevinç Matbaası.
• UMAR, B. (2014). Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi (2. b.). Ankara: Yetkin Yayınları.
• UMUR, Z. (1990). Eski Hukuklar Arasında Roma Hukukunun Bazı Özellikleri. Anadolu Araştırmaları Dergisi, (12), 145-156.
• ÜSTÜNDAĞ, S. (1992). Medeni Yargılama Hukuku (C. I-II). İstanbul: Yaylacık Matbaası.
• VON TUHR, A. (1983). Borçlar Hukukunun Umumi Kısmı (C. I-II). (Çev. C. EDEGE). Ankara: Yargıtay Yayınları.
• YARAN, R. (1997). Türk Hukukundaki Temerrüt Faizinin İslam Hukuku Açısından Değerlendirilmesi. I. Uluslararası İslam Ticaret Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi. Konya: Kombad Yayınları.
• YILDIRIM, T., YASİN, M., KAMAN, N., ÖZDEMİR, H. E., ÜSTÜN, G., TEKİNSOY, O. (2013). İdare Hukuku (5. b.). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• YILMAZ, E. (2002). Hukuk Sözlüğü (7. b.). Ankara: Yetkin Yayınları.