“HER DEĞİŞMENİN BİR NEDENİ VARDIR” SENTETİK A PRİORİ ÖNERMESİ DOĞRULTUSUNDA KANT, HUME VE GAZALİ’DE NEDENSELLİK İLKESİ

Yıl 2014, Cilt: 18 Sayı: 2, 367 - 390, 15.12.2014

Mehmet Demirtaş

https://doi.org/10.18505/cuifd.254729

Öz

Nedensellik konusu, felsefe tarihinde çok önemli tartışmaları beraberinde
getirmiştir. Bu makalede üç büyük filozof ve düşünür olan Hume, Kant ve
Gazali’nin nedensellik hakkındaki düşünceleri mukayeseli olarak incelenmeye
çalışılacaktır. Bu meseleyi ilk kez sistematik ve eleştirel bir biçimde
ele alan ünlü İngiliz emprist filozof David Hume olmuştur. Neden ve sonuç
arasındaki ilişkiyi sorgulayan bu üç düşünüre göre nedensellikle ilgili bilgilerimiz
çoğunlukla nesnelerin sürekli birlikteliğinin zihnimizde oluşturdu-
ğu alışkanlık sonucu oluşan inançla alakalıdır. Özellikle Hume, bu konuya
getirmiş olduğu açıklamalarıyla şüpheci bir filozof olarak nitelendirilmiştir.
Felsefenin en önemli sorunlarından biri olan nedensellik konusunun niçin
çok farklı bir şekilde anlaşıldığının sebeplerini bu üç düşünüre göre ortaya
koymak, çalışmanın amacını oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi, Mucize, Kant, Hume, Gazali, Nedensellik, Değişme, Alışkanlık

“There Is A Reason For Every Changing” in The Context of Synthetic A Priori Proposition, The Principle of Causality in Kant And Hume, Ghazali

Öz

The problem of causality has given rise to the discussions of philosophically
utmost importance in the history of philosophy. This article examines three
great philosopher, Gazali, Hume and Kant, as compared with each other.
David Hume for the first time exemined systematically and critically the
problem of causality. Our knowledge of causality according to the these three thinkers who question the relationship between cause-and-effect, the
results of habits formed mostly as a result of the continuous cooperation of
the objects is related beliefs formed in our minds. Especially Hume, with
explanations that have brought this issue was described as a skeptical philosopher.
The article aims at clarifying why the most fundamental problem
of philosophy, the issue of causality, was differently treated and interpreted
by such thinkers as Gazali, Hume and Kant

Anahtar Kelimeler

Kant, Hume, Gazali, Causality, Changing, Habit, Knowledge, Miracle

Kaynakça

• Akarsu, Akarsu. Çağdaş Felsefe, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1994.
• Akarsu, Bedia. Felsefe Terimleri Sözlüğü, İnkılâp Kitabevi, 6. Baskı, İstanbul, 1994.
• Akarsu, Bedia. Immanuel Kant’ın Ahlak Felsefesi İnkılâp Kitabevi, 4. Baskı, İstanbul, 1999.
• Aydın, Mehmet. Âlemden Allah’a, Ufuk Kitapları, İstanbul, 2000.
• Bolay, Süleyman Hayri. Felsefi Doktrinler ve Terimler Sözlüğü, Akçağ Yay., Ankara 1996.