The reasons of syntax, and the effect of the grammatical profession: Abu Hayyan Through his interpretation of Sura of Albakara as an example

Yıl 2013, Cilt: 17 Sayı: 2, 297 - 326, 15.12.2014

Abdulhalim Abdullah

Öz

The Arabic grammar was established to save the Quranic text of
error and slippage, because Arabic is inflective language, and the
ending of a word changes according to its grammatical function ,
so the earlier grammarians concerned about syntax, depending
on their mental abstract review to deduce rules, making of
grammar the standard for right eloquent pronunciation, and this
abstraction established the "active theory" in Arabic grammar.
According to this theory, and the straight meaning, Grammarians
began to care about "sentence". The first references to the sentence
started in the Book of Sibawayh 180 AH, and the oldest
mention to the term " sentence" comes with ALfarra 207 AH, and
these grammatical signals evolved successively, until they reached
the culmination in the eighth Islamic century, when the books
concerning the "sentence" began to appear such as: Risala fi
irab aljumal of AL- Moradi 749 AH, Ibn Hisham 761 AH, who devoted
to this topic the second Part of his book (Mugnee alalbeeb),
and the book (Alholal fi alkalam ala aljumal) of Shahabuddin
Alasbahi Alannabi 776 AH.
The research aims to monitor the practical side in syntax, in the
time when the books mentioned previously were written, for this
purpose it chooses "Tafsir albahr almohet " of Abu Hayyan the
Grammarian 745 AH, to set the parameters of his attention to
syntax, and study the reasons which called him to care of. This
research introduces the features of grammarians interest in syntax,
and the effect of inflection in the meaning, and finds that AlFarra
was the first one, who used the term "sentence" , contrary
to what is prevalent that Almubarred is the first one, who uses the
term "sentence".
The research explores many examples showing the interest of
grammarians with syntax, because of its importance, since the
understanding of the Holy verses could be upon it, and the reader's
understanding may differ depending on inflection, and multiple
facets of inflection of a Holy verse leads to numerous multifaceted meaning. The research also points to the reasons of
grammarians interest in the syntax, and concluded that they were
because of semantic reasons based on straight meaning.

Anahtar Kelimeler

Abu Hayyan. multi-faceted inflection. preference. Active. Reasons of syntax

Ebu Hayyan’a Göre Cümlenin İrabı ve Gramer Kurallarının Anlama Etkisi Bakara Suresi Tefsiri Örneği

Öz

Kuran-ı Kerim’in tilavetinde pek çok okuma ve telaffuz hatası yapılmaktadır.
Arapça gramerin çıkış noktası da bu hatalara dayanmaktadır.
Çünkü Arapça bir irap dilidir, kelime sonundaki harekeler
anlamı belirleyici niteliğe sahiptir. Bundan dolayı eski gramerciler
kelimelerin irabını önemsediler. Özellikle yeni kelimelerin türetilmesi
konusunda zihinsel süreçleri ve anlamın oluşum aşamaları-
nı dikkate aldılar. Arapça gramerindeki kurallar belirlenirken doğru
konuşmalardan esinlendiler. Bu dayanak, Arapçada Amil Nazariyesi
diye adlandırıldı. Bu nazariyeye dayananlar, mananın kaynağını
göz önünde bulundurdular ve cümlelerin yapısını önemsediler.
Buna yönelik ilk bilgiler Sübeyh’in (Ölümü 180 H.) “El-Kitab” adlı
eserinde yer almaktadır. En eski yorumlar ve cümlenin düzenlemeleri
ise, Ferra (Ölümü 207 H.) tarafından yapılmıştır. Bu gelişim
asırlar boyunca devam etti ve nihayetinde Hicri 8. Yüzyılda olgunlaştı.
Yine bu devirde cümleye özgü yeni yayınlar ortaya çıktı. Örneğin
Muradi’nin (Ölümü 749) “Risaletün Fi Cümeli’l-İrab”, İbn-i
Hişam’ın (Ölümü 761 H.) Muğni’l-Lebid ve Şehabeddin el-Asbahi
el-Gunnebi’nin (Ölümü 776 H.) “Kitab-ı’l-Hulal Fi’l-Kelēmi ela’lCumel”
gibi.
Bu araştırmada cümle irabı konusunda kendisine daha önce baş-
vurulan, ana kaynak niteliğindeki kitaplarda yer alan cümle irabı
uygulamalarını esas almaktadır. Bu yüzden Ebu Hayyan enNahvi’nin
(Ölümü 745 H.) Tefsire’l-Bahri’l Muhit adlı eserindeki örnekler
ve açıklamalar doğru kabul edilmiş ve onlara uygun açıklamalarda
bulunulmuştur. Ayrıca sunulan örneklerde cümlelerin irabı
ve anlama etkisi üzerinde durulmuş ve açıklanması gerekli görülen
tüm noktalara ek örneklemeler yapılmasına özen gösterilmiştir.
Bu çalışma, cümlenin irabtaki yerine ve irabın anlam üzerindeki
etkisine vurgu yapmasının yanında Ebu Hayyan’nın cümlenin irabına yönelik görüşlerini, Ferra’nın cümle üzerinde gerçekleştirdiği
ilk istilahları vb. göstermesi bakımından önemlidir. Ayrıca anlamın
cümlenin irabına göre şekillendiğini, yüzyıllardır gramercilerin irab
konusuna ilgi gösterdiğini ortaya koymuştur. Ayrıca ayeti kerimelerin
doğru anlaşılmasının doğru irab ve kıraat gerektirdiği sonucuna
varmıştır. Bu gerçekleştirmek için de Amil Nazariyesine dayanmalı
ve semantik açıdan yaklaşarak anlamın yönünün tespit
edilmesi gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Ebu Hayyan en-Nahvi, cümlenin irabı, irabın değişmesi, gramercinin tercihi ve amil nazariyesi

Kaynakça

• القرآن الكريم.
• 2 .الأصول في النحو، أبو بكر ابن السراج، تحقيق عبدالحسين الفتلي، ط1 :بيروت 1985م
• 3 .إعراب الجمل وأشباه الجمل، فخر الدين قباوة، ط5 :دار القلم العربي، حلب 1989م
• 4 .الإيضاح العضدي، أبو علي الحسن بن أحمد بن عبدالغفار الفارسي، تحقيق حسن شاذلي،
• ط1 :دار التأليف، مصر1969م.
• 5 .البحر المحيط لأبي حيان، بعناية صدقي محمد جميل، ط: دار الفكر- بيروت2005م
• 6 .البحر المحيط لأبي حيان، تح: عادل أحمد عبد الموجود وآخرون، ط1 :دار الكتب العلمية،
• بيروت1993م