Musiki Nazariyecisi ve Efsanevi Kişilik Olarak Urumiyeli Safiyyüddin

Yıl 2009, Cilt: 13 Sayı: 1, 99 - 113, 15.06.2009

Fazlı Arslan

Öz

Famous music theorist Safi al-Din ai-Urmawi (d. 1294) systematized
"Old Orient Sound System with 17 Notes" through writing two·treatises
Kitab ai-Advar (The Book of Musical Modes) and ai-Risala a/-
Sharafiyya fi a/-Nisab ai-Ta'lifiyya (The Sharafian Treatise on Musica/
Proportions). And during centuries after him, his wörks were translated
and commented by music theOrists and benefıted from his
w.orks. We meet Safi ai-Din's two personalities in musical manuscripts.
His system was analysed in some manuscripts, and in others
Safi al-Din was placed as a mythical musician. This second type manuscripts didtı't analyse Safi ai-DTn's music theory but explain
modes and rhytmic cycles, and alsa relations with music and astrology
and effects of modes on human body and saul. Safi ai-DTn was
naturally placed as a mythical figure not music theorist in these
works because there is no trace on Safi ai-DTn's mythi.cal personalty
in his books. In this study these two types of manuscripts were analysed.

Anahtar Kelimeler

Safi ai-DTn, music theory, KiUlb ai-Adwar, ai-Sharafiyya, myth.

Musiki Nazariyecisi ve Efsanevi Kişilik Olarak Urumiyeli Safiyyüddin

Öz

XIII. yüzyılın meşhur mGsiki nazariyecisi UrGmiyeli Safiyy9ddin (ö.
1294)·, yazdığı Kitabu'I-Edvfk ve er-Risaletü'ş-Şerefiyye adlı iki kitapla
on yedi perdeli ses sisteminin temelini atmış, eserleri, sonraki asırlarda,
mGsiki bilginleri tarafından tercüme, şerh edilmiş ve eserlerinden
büyük ölçüde istifade edilmiştir. MGsiki yazmalarında Safiyyüddin iki
şahsiyet olarak karşımıza çıkmaktadır. Bazı yazmalarda onun ortaya
koyduğu ses sistemi esas·alınmış bazılarında ise Safıyyüddin, efsane
bir mGsiki adamı olarak anlatılmıştır.. İkinci kısım eserlerde
Safiyyüddiiı'in, mOsikinin matematiği ve ses sistemi hakkında yazdıklarından
zi-jade makam ve usullerin tarlf.lerine, mOsiki-astroloji ilişkisine,
makamların icra vakitlerine, musi'kinin insan· renk ve ırkiarına
göre etkileri gibi konulara yer verilmiştir. Dolayısıyla Safiyyüddin, bir
nazariyeci olarak değil de bu eserlerde efsanevi bir kişilik olarak yer
· almıştır. Çünkü Safıyyüddin'in yazdığı iki kitapta, bu ikinci özelliğine ilişkin
bir işaret bulunmamaktadır. Bu çalışmada, Safiyyüddin'in, eserlerinde
ortaya koyduğu sistemi şerh eden ve onu efsanevi bir kişilik
olarak gösteren yazmalar esas alınarak Safiyyüddin'in bu iki yönü incelenmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Safiyyüddin, mGsiki nazariyatı, Kitabu'I-Edvar, Şerefiyye, efsane.