AN ANALYSIS ON HALLAC'S ENE'L-HAKK EXPRESSION AT THE CONTEXT OF RELIGIOUS EXPERIENCE

Yıl 2011, Cilt: 15 Sayı: 2, 65 - 77, 15.12.2011

Rıza Bakış

Öz

The proof of religiaus experience is one of the evidences proving the existence
of the Gad. This proof is based on the experiences of an individual
rather than same observations of the outer world or rational deductions. It s diffıcult to use a direct language to express this experience. This experience
of the individual can be understood only by some of the expressions,
signals and implications. We think that Hallac's ene'l- hakk expressian
should be regarded as the reflection of this! state and manifestation of a secret
experience, and in this respect, it should be interpreted within the context
of religious experience. W e would like to consider the expressian ene'lhakk
from various points of view and discuss whether it fits the concept of
religious experience

Anahtar Kelimeler

religious experience, self-revelation, /ove, ego, vecd and sekr

DINI TECRÜBE BAGLAMINDA HALLAC'IN ENE'L HAKK iFADESİNİN TAHLİLİ

Öz

Dini tecrübe delili Tanrı'nın varlığı lehine getirilen delillerden biridir. Bu delil,
dış aleme dayalı birtakım gözlemlere ya da rasyonel bazı çıkarırnlara değil
de bizzat kişinin kendi tecrübesini temel alan bir yaklaşıma dayanır. Bu tecrübenin
anlatılabilmesi için doğrudan bir dil kullanabilmek zordur. Kişinin
yaşamış olduğu bu tecrübe, ancak onun bazı ifadesi, işareti ve lmasına dayalı
olarak anlaşılabilir. Hallilc'ın ene'l- hakk ifadesini biz, bir halin yansıması,
mahrem olarak yaşanan tecrübenin tezahürü olarak ele alınması ve bu
çerçevede dini tecrübe bağlamında yorumlanması gerektiğini düşünmekteyiz.
Onun için ene'/- hakk ifadesini çeşitli perspektiflerden ele alıp dini tecrübe
bağlarnma uyup oymadığı yönleriyle tartışmak istiyoruz. 

Anahtar Kelimeler

dini tecrübe, tecelli, aşk, benlik, vecd ve sekr

Kaynakça

• Bkz; Hatib el- Bağdad!, Tnrilııı Bağdnd, Darü"l-Kutübi'l-İlmiyye, Beyrut, trz, c.vm, ss.
• 112- 140; İmam Şa'rani (ö.1565), Tabaktltıı Şa'raııi, Beyrut, trz, C. I, ss. 126- 128; İbn
• Kesir, el- Bidnye ve'ıı-Ni/ıaye, Beyrut, 1992, C.VI, ss. 141- 154; İbnü'l-Cevzi, elMııııtazam,
• Beyrut, 1992, C. XIII, ss. 201-206; Ebu Abdirrahman es- Sülerrıi, Tabakatıı'sSılfiyı;e,
• ss. 307-311; L. Massignon, Passioıı, I 1 21; İbn Teyrniye, Hiiseyiıı b. Mansılr elHal/ne,
• (Tercüme ve Araştırma, Mikail Bayram), Konya, trz, s. 64; Öztürk, Yaşar Nuri;
• Hallıle-ı Maıısılr ve Eseri Kitabıı't- Tavılsfıı, 2. Baskı, İst., 1996. Hallac'ın Hayatı ile ilgili geniş
• bilgi için aynca bakınız, Rıza Bakış, Hallılc'a Göre Varlık ve Diııf Tecrübe, Yayunlan-
• ınamış Doktora Tezi, Kayseri 2010.