DİN PSİKOLOJİSİNDEKİ METODOLOJİK KAYGILAR: 'Değişmeyenler, Değişenler ve Dönüştürücü Perspektifler'

Yıl 2012, Cilt: 16 Sayı: 1, 685 - 747, 15.06.2012

Jacob A.belzen Beyazıt Yaşar Seyhan

Öz

Bu makale din Psikolojisi kurucularının programiarına geri dönerek din
psikolojisinde son zamanlarda "kriz-dönüm noktası" diye adlandırılan
mevzuya çözümler aramaktadır. Bu makale, William James'ın "The Varieties
of Religious Experience" (Dini Tecrübenin Çeşitlilikleri) 1 'nin
Almancaya çevirisini müteakip metodolajik konuların bazılarını tetlcik
eder. Dine ilişkin nicel ve nitel metotlar veya ampirik ve hermenitik
yaklaşımlar arasındaki yaygın olarak çizilen ayrımdan çok daha fazlası
tehlikedeydi. Tehlikede olan genelde psikolojinin diğer çeşitlerine duyulan
gereksinimdi. Bu makale, Din Psikolojisindeki James ve diğerlerine
ilişkin Wilhelm Wunt'un temel eleştirisine özel dikkat çekmektedir.
Hem James hem de Wunt'un başarısızlıkla bitmiş genel psikolojinin
programlarında var olan problemlere rağmen yine de her biri din hakkındaki
çağdaş araştırmalara bir dürtü olarak hizmet edebilen yaklaşımları içermektedir. Bilhassa kültürel psikolojideki çağdaş gelişmeler din
psikolojisindeki güncel araştırmalan tamamlarlar.
Bir disiplinin aktif uygulayıcıları tarafından takip edilmiş tarihi
çalışmalar, hali hazırdaki teorik pozisyonların öngörüleri veya modem
zamanımıza ait bakış açılarının öncülerini araştırmaya ilişkin bir eğilimden
muzdariptirler. Birisinin öncelikli uğraşı bugünün konuları ile alakalı
ise bu oldukça anlaşılırdır ama bu tarih için o kadar da iyi değildir. Şu
anld Ortodoksiuğu gücendirdiği için Wundt bir kenara bırakılsa da bırakılmasa
da veya bazı fikirlerinin modem projelere sevimli olarak görüldüğünden
takdir edilse de edilmese de Onun adı ölümünden sonra uzun
zaman içinde gelişen durumları değerlendirmek için kullanılır. Bu tür
tarih yazımı biraz dekoratif veya sözel değerlere sahip olabilir ama şimdinin
parametreleri içinde köşeye sıkışmış kalır ve bu yüzden sadece iyi
tarihin anlatacaklarını karşılayamaz, yani, şimdi ile geçmişi yüzleştiremez.
Günümüz psikologlarına ilişkin olarak Wundt'un psikolojisi potansiyel
olarak diğerlerinden en kıymetli özelliği farklılık kalitesine sahip
olmaktır. Bu farklılığa dikkat ehnek hali hazırdaki tarafgirlik ve peşin
hükümlerin bilinçliliğini biraz artırabilir

Anahtar Kelimeler

DİN PSİKOLOJİSİ, METODOLOJİ

Kaynakça

• Argyle, M., 2000. Psychology and Religion: An Introduction. Routledge,
• London and New York.
• Belzen, J.A., 1995e6. Sketches for a family portrait of psychology of religion
• at the end of modernity. Journal of Psychology of Religion
• 4/5, 89-122.
• Belzen, J.A., 1996. Die bluhende deutsche Religionspsychologie der Zeit
• vor dem Zweiten Weltkrieg und eine nieder landische Quelle
• zur Geschichte der deutschen Psychologie. In: Gundlach, H
• (Ed.), Untersuchungen zur Geschichte der Psychologie und der
• Psychotechnik. Profil, Munchen and Wien, pp. 75-94.