Tefsir UsUlü'nün Oluşum Sürecinde İlk Yazılı Kaynaklar -İbn Vehb ve Muhasibinin Eserleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Tahlil-

Yıl 2008, Cilt: 12 Sayı: 2, 55 - 74, 15.12.2008

İsmail Çalışkan

Öz

_Çalışmamızın konusu Tefsir Usulü alanında bugün elimizdeki en eski
kaynak olan Abdullah b. Vehb (ö. 197/812)'in 'UIGmu'I-Kur'an'a ilişkin
el-Cami' adlı eseri ve ondan yarım asır sonrasına ait Muhasibi (ö.
243/857)'nin Kitabu Fehmu'I-Kur'an ve Ma'anih adlı kitabıdır. Karşı­
laştırmalı olarak her iki müellifin entelektüel hayatı ve düşünce biçiminden
hareketle eserlerinin muhtevasını, aralarındaki anlayış farklı­
lıklarını ve farklı yaklaşımlarının arka planını, zihniyet dünyalarını ve
nihayet genelde İslam düŞüncesi ve ilim-kültür tarihi özelde de Tefsir
Usulü için ne anlama geldiğini ortaya koymaya çalışacağız. Amacımız
daha kapsamlı bir çalışmalarla ilk dönemdeki Ulumu'I-Kur'an ve usul
meselesine ilişkin daha kapsamlı tablonun ortaya çıkarılmasına bir ilk
adım oluşturmaktır. 

Anahtar Kelimeler

İbn Vehb, Muhasibi, tefsir usQiü, el-Cami, Fehmu'I-Kur'an, akıl, rivayet

Tefsir UsUlü'nün Oluşum Sürecinde İlk Yazılı Kaynaklar -İbn Vehb ve Muhasibinin Eserleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir Tahlil-

Öz

The topic of this paper is the evaluation of the earliest origions of
methodology of tafsir/commantary. We will make our evalutian of two
main sources, al-Cami and Kitab Fahm ai-Qoran wa Ma'anih, written
by Abd Allah b. Wahb (d. 812) and ai-Muhasibi (d. 857). In our aticıe·
we are going to take up entellectual life of these prominent persons
and their way of thought. The aim of this article is to put forward the
rrıantality differences between two persons and their understanding of
the Qoran, background of Islamic thought, and their contributions to
the methodology of tafsir.

Anahtar Kelimeler

Ibn Wahb, ai-Muhasibi, methodology of Tafsir (Qoran exegesis), al-Qami, Fahm al-Qoran, reason, tradition