UBEYDULLAH B. ZİYÂD'IN SİYÂSÎ FAALİYETLERİ

Yıl 1999, Sayı: 3, 321 - 344, 15.12.1999

Ali Delice

Öz

Ubeydullah b. Ziyad'ın, Muaviye tarafından babası Ziyad'ın ölümü ile boşalan Horasan valiliğine
getirilişine kadar ki hayatı hakkında kaynaklarımızda yeterli bir bilgi elde etme imkanımız yoktur.
Özellikle, Tabakât kitaplarında, Ubeydullah'a pek fazla yer verilmemiştir.
Ubeydullah b. Ziyad, Muaviyenin meşhur Irak valisi Ziyad b. Ebih'in oğludur. Hz. Ali döneminde
Fars bölgesi valiliği yapan Ziyad'ın İran'daki nüfuzunu öğrenen Muaviye, onu kazanmak için bir takım
hilelere başvurdu. Muğire b. Şu'be aracılığıyla kendi tarafına çekmeyi başaran Muaviye, daha sonra onu
kendi nesebine kattı ve kardeşi olduğunu iddia etti1. Ubeydullah'ın annesi, İranlı Prenses Mercânedir2. Bu
sebeble ona, İbn Mercane denilmektedir3. Künyesi, Ebu Hafs'dır4. Ubeydullah'ın lakabı ise, bir çok
insanı acımasızca öldürmesinden dolayı "Cezzâr" (Kasab)'dır5. Ubeydullah'ın doğum tarihi, 28/648 olarak
verilir6. Hüseyin'in şehit edildiğinde, Ubeydullah'ın 28 yaşında olması
7 da bunu teyid etmektedir. Fakat
yine de kesin olarak Ubeydullah'ın doğumu konusu ihtilaflıdır8. Babası, onun yetişmesine önem vermiş
ve yakın dostu Hârise b. Bedr'i ona hoca olarak tayin etmiştir9. Ubeydullah b. Ziyad'ın hayatı, özellikle
çocukluk dönemi ile ilgili kaynaklarımızda hemen hemen hiç bir bilgi verilmemektedir. Ubeydullah,
gençlik dönemini ise, babasının yanında Basra'da geçirmiştir

Anahtar Kelimeler

UBEYDULLAH B. ZİYÂD'IN SİYÂSÎ FAALİYETLERİ

Kaynakça

• 2 Zehebî, Siyerü A'lâmü'n-Nübelâ, thk. Muhammed Nuaym vd., Beyrut 1994, III, 545 vd.
• 3 Taberi, Tarihu'l-Ümem ve'l-Mülûk, thk. Muhammed Ebü'l-Fadl, Mısır 1971, V, 506.
• 4 Zehebi, Siyer, III, 545; İbn Kuteybe, el-Meârif, thk. Servet Ukkâşe, Kahire 1981, s. 347.
• 5 Seyyid Emir Ali, Muhtasaru Târîhi'l-Arab, nşr. Arif Ba'lbekî, Beyrut 1990 s.99.
• 6 Hayruddin ez-Ziriklî, el-A'lâm, Kâmüs Terâcim li Eşheri'r-Ricâl ve'n-Nisâ mine'l-Arab ve'l-Musta'rabîn ve'lMüsteşrikîn,
• Beyrut 1980,IV, 193.
• 7 İbn Kesîr, IV, 286; Zehebî, Târîhu'l-Islâm, (61-80 yılı olayları), thk. Ömer Abdü's-Selam Tedmûrî, 1414/1993
• 176.
• 8 İbn Kesir'in İbn Asâkir'den aktardığına göre ise, Ubeydullah'ın doğum tarihi 39/659 dur. İbn Kesîr, IV,286.
• 9 Kramers, "Ubeydullah b. Ziyad", İ.A., İstanbul ty, XIII, s.3.