Mâturîdîliğin Halep ve Şam’a Gelişi

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 1, 119 - 138, 25.10.2016

Ahmet Ak

Öz

Mâturîdîliğin Halep ve Şam’a gelişini, bu iki şehrin hicrî V. / miladî XI. yüzyılın ikinci yarısında Selçuklu hâkimiyetine girmesiyle başlatmak mümkündür. Bu tarihten itibaren, Burhaneddin Ali b. Hasan el-Belhî, Ebü’l-Hasan Ali b. Mekkî el-Kasanî, Ali b. Hüseyin b. Muhammed Belhî, Ahmed b. Ali b. Abdülaziz Ebû Bekir ez-Zahîr el-Belhî ve Alâuddin el-Kâsânî gibi Selçuklu Hanefî-Mâturîdî âlimler, Horasan ve Mâveraünnehir’den Şam ve Halep şehirlerine geldiler ve söz konusu şehirlerde kadılık yaparak ve müderrislik görevlerinde bulunarak Hanefî-Mâturîdîliği yaymaya çalıştılar. Maturidiliğin Halep ve Şam’da yayılışında, Burhaneddin el-Belhî ve Ebû Bekir b. Ahmed el-Belhî’nin yanı sıra Alauddin es-Semerkandî’nin katkıları diğer âlimlerden daha çok olmuştur. Zira Söz konusu âlimler, Maturidiliğin özeti kabul edilen Ömer Nesefi’ninAkâid risalesini Semerkant’tan getirtmişler ve derslerinde okutmuşlardır. Öte yandan Sultan Alparslan ve Sultan Melikşah gibi Selçuklu Sultanları ve Nûreddin Zengi, Atsız, Tutuş ve Kasîmüddevle Aksungur gibi Selçuklu yöneticileri de Maturidiliğin Halep ve Şam’a gelişini ve yayılışını siyasi olarak desteklemişlerdir. Bu makalede, Mâturîdîliğin Halep ve Şam’a gelişinde Selçuklu yöneticilerinin ve Hanefi-Mâturîdî âlimlerin katkılarını kronolojik sıraya göre ortaya koymaya çalıştık.