Arap Dilinde هل / Hel ve أ / Hemze Soru Harflerinin Vaz’ı ve Kullanımı

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 1, 89 - 118, 30.06.2017

Musa Alp

https://doi.org/10.30627/cuilah.326588

Cited By: 1

Öz

Bu
araştırmada هل/hel ve أ/hemze soru harflerinin Arap dilinde kullanımı incelenmiştir.
Arap dilinde harfler cümlede zait olarak kullanılan tamamlayıcı unsurlardır.
İsim ve fiiller vaz’ edilmeleri açısından nadiren hazfedilmekle birlikte
harfler sıklıkla hazfedilebilir. هل/hel ve أ/hemze de soru harfleri olup evet ya da hayır cevabına yönelik
sorularda hazfedilebilir. Dolayısıyla bu iki edatın vaz’ açısından cümlede
zikredilmeleri istifham haricinde bir amaca yöneliktir. Bu amaç da tekit,
taaccüp, iğneleme, emir, hasr gibi cümlenin içeriğinin tamamen tasdiki ya da
reddinden başka bir şey değildir. Hatta هل/hel ve أ/hemze ile yapılan bu tekit, bazen أَوَلا, أفلم, هل مِن, هل لِ gibi harflerle birlikte kullanılarak
kuvvetlendirme derecesi artırılır. Diğer harflerde olduğu gibi bu iki soru
harfi de sözlü dilde evet veya hayır cevabı gerektiren bir soru cümlesinin
başında kullanılmadan cümlenin kendisinden bu soru anlaşılır. Kuran-ı Kerim
sözlü kültüre göre inmiştir. Ancak Kuran ayetlerinde soru harflerinin sıkça
geçtiğini görüyoruz.  ألست بِربِّكم ile يَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ هَلِ امْتَلَأْتِ
وَتَقُولُ هَلْ مِن مَّزِيدٍ
sorularında olduğu gibi bu harflerin görevi, sade bir sorudan ziyade anlamda
vurgu ifade etmektir. Sözlü gelenekte bu tür sorulara muhatap olan birinin içeriği
olumlu anlamda tasdik etmesi beklenilir.

Anahtar Kelimeler

İstifam, هل / hel, أ / hemze, vaz'

Kaynakça

• A. Yaşar Koçak, “Hemze (Arap Dilinde)”, Şarkiyat Mecmuası, sayı: 13, 2008, s. 83-89.
• Abdulalim İbrahim, el-İmlâ’ ve’t-tarkîm fi’l-kitâbeti’l-Arabiyye, Mektebetu Garîb, Mısır tsz.
• Abdülazim İbrahim Muhammed, Hasâisu’t-ta´bîri’l-Kur’ânî ve simâtuhu’l-belâgiyye, Mektebetu Vehbe I - II, by. 1992.