KÜLTÜREL SOSYAL EYLEMLERİN SANATLA BULUŞMASI: KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ VE TÜRKİYE’DE BANKA MÜZELER

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 5, 33 - 41, 30.10.2023

Yaşar Özrili

https://doi.org/10.5152/CULT.2023.1311883

Öz

Müzeler, kültür endüstrisinin potansiyel bakımından güdümlü unsurlarından biridir. Zira kitleleri ve sanat pratiklerini popüler kültürün modern dünya düzenindeki politikaları içerisinde yeniden konumlandırmada önemli rol oynamaktadır. Bu çalışmada, markalaşan kentlerin merkezinde bulunarak toplumsal problemlere ve bazı şirketlerin tanıtımında etkili olan müzelerin, katkısına vurgu yapmaktadır. Ayrıca bazı finans şirketlerinin sanatsal ve kültürel etkinliklerle saygınlık kazanmak ve daha bilinir kılınmak adına müzelerden referans almak gereksiniminin kültür endüstrisi ile olan ilişkisi anlatılmaktadır. Yanı sıra bazı finans firmalarının önde gelen temsilcilerinin bankalarına ait müzelerin, kültürel ve sanatsal eylemlerden referans alma motivasyonu konu edinilmiştir. Doküman analizi ve nitel araştırmanın tarama metodu ile hazırlanma amacındaki bu çalışmada, bir grup banka müzesi sistematik, küratöryel, toplumsal, sanatsal, kültürel ve turizm politikaları açısından değerlendirilerek yorumlanmaya çalışılmıştır. Buna mukabil kültür endüstrisinin dünyadaki gelişimi, sosyal, ekonomik vb. konularda farklı sektörden kurumla olan diyalogları ve posizyonlarına değinilerek, bu perspektiften bazı banka müzelerinin sergi, koleksiyon ve eser özellikleri de incelenmiştir. Kültürel sosyal eylemlerin sanatla nasıl buluştuğu ve Türkiye'deki banka müzelerinin bu etkileşimin nasıl bir parçası olduğu, kültür endüstrisinin yükselişiyle birlikte sanat ve kültür faaliyetlerinin giderek ticarileşmesi ve daha geniş kitlelere ulaşma konusu bu araştırmadaki argümanlardan bir diğeridir. Kültür endüstrisi ve ticari uygulamaların kültürel değerine ilişkin unsurlar içererek daha sonra, banka müzelerinin gelişimi ve Türkiye'deki örneklerine odaklanma gayretinde olan bu çalışmada, Türkiye'de banka müzelerinin ortaya çıkışı, finans kurumlarının toplumla olan ilişkisinin yeniden şekillenmesi ve kültürel katkılarının hangi parametrelere göre şekillendiği gibi unsurlar, bu incelemedeki birçok hipotezin gerçekleştiğini kanıtlar niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Müze, Banka, Sergi, Sanat, Kültür Endüstrisi

Kaynakça

• Adorno, Theodor, (2005). Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken, Cogito, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Adorno, Theodor (2013). Kültür Endüstrisi, Kültür Yönetimi, İstanbul: İletişim Yay.
• Adorno, Theodor ve Horkheimer, Max (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği, (Çev. Nihat Ülner ve Elif, Öztarhan Karadalga), İstanbul: Kabalcı Yay.
• Aktemur, Ali Murat (2005). “Osmanlı Bankası'nın Tarihçe ve Mimarisi”, Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, (15), 1-20.
• Artun, Ali (2018). Tarih Sahneleri-Sanat Müzeleri, Müze ve Modernlik, 1. İstanbul: İletişim Yay.
• Atabek, S. Yılmaz (2009). “İstanbul Kıyılarında Mekansal Dönüşüm: Güncel Projelerden Örnekler”. Doktora Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Zonguldak.
• Atagök, Tomur (1999). Yeniden Müzeciliği Düşünmek, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzecilik ABD.
• Barlas B. Şeyda (2011). “Turkey in Global Art Scene: Dual Narratives in In The Politics of International Exhibitions After the 1980s”. Boğaziçi Üniversitesi/Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Enstitüsü, İstanbul.
• Barlas, B. Şeyda (2014). “Kültür ve Sanat İletişimi Çerçevesinde Türkiye'de Sanal Müzelerin Gelişimi”, The Journal of Academic Social Science Studies, 26 (1), 329-344.
• Barker, Emma (2017). Müzenin Toplumdaki Yeri: Yeni Tate Galerileri, Müze ve Eleştirel Düşünce Tarih Sahneleri- Sanat Müzeleri II, Çev., Esin Soğancılar, Ali Artun, (der). İstanbul: İletişim Yay.
• Chın-Tao, Wu. (2019). Kültürün Özelleşltirilmesi 1980’ler Sonrasında şirketlerin Sanata Müdahalesi, (Çev., Esin Soğancğlar), İstanbul: İletişim yay.
• Dellaloğlu, Besim (2005). Bir Giriş: Adorno Yüz Yaşında, Cogito Dergisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dikmen, Bezmez (2008). The Politics of Urban Waterfront Regeneration: The Case of Haliç (The Golden Horn), Istanbul International Journal of Urban and Regional Research, 32 (4), 827-828.
• Hacı, Evrim (2012). “İletişim ve Sanat İlişkisi Açısından İstanbul’daki Özel Müzelerin İletişim Faaliyetlerine Yönelik Bir İnceleme”. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kamacıoğlu, Büşra (2021). Kültür Endüstri Etkisinde Çağdaş Sanat ve Türkiye’deki Yansımaları Üzerine Bir İnceleme, İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat Dergisi, 7 (1), 1-11.
• Keyder, Çağlar(2010). Küreselleşen İstanbul’da Ekonomi, Küreselleşen İstanbul’da Ekonomi, (der). Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi, İstanbul.
• Kılıç, Elif (2013). Eleştirel Teori Açısından Medya. Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
• Köksal, Gül ve Kargın, Hüseyin H. (2004). Haliç’teki Endüstri Mirasının Geçmişi ve Geleceği, Dünü ve Bugünü ile Haliç Sempozyum Bildirileri, Süleyman Faruk Göncüoğlu, (der). İstanbul: Kadir Has Üniversitesi Yay.
• Kurt, A. Yaman (2009). “Adorno ve Horkheimer’in Kültür Endüstrisi Eleştirisi Üzerine Bir İnceleme” Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lorente, Pedro (2016). Çağdaş Sanat Müzeleri, İstanbul: Küy Yay.
• O’Connor, Justın (2000). “The definition of the ‘Cultural Industries, The 216” European Journal of Arts Educatıon, 2(3), 15-27.
• Onur, Bekir (2013). Müze ve Oyun Kültürü, Ankara: İmge Yay.
• Osmanlı Bankası Müzesi Koleksiyonu, (2022). “(SALT Galata)’ya yayıldı !,”http://biozet.comcom osmanli-bankasi-muzesi-koleksiyonu-salt-galataya-yayildi/#jp-carousel-36372, Erişim tarihi: 11.30.2022. /2017/10/05/
• Özdemir, N. (2009). Kültür ekonomisi ve endüstrileri ile kültürel miras yönetimi ilişkisi. Milli folklor, 21(84), 73-86.
• Özkan, Süleyman (2010). Türkiye’deki Özel Koleksiyonların Günümüze Etkileri, Tarih Okulu Eylül-Aralık, Sayı VIII, 1-17.
• Paykoç, Fersun ve Serçin Baykal (2000). Müzecilikte Yeni Yaklaşımlar ve Yerelleşme. İstanbul: Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yay.
• Sarup, Madan (1997). Post-Yapısalcılık ve Postmodernizim Hakkında, (Çev. Abdülkadir Güçlü), Ankara: Doruk Yay.
• Sütçü, Özcan Yılmaz (2015). “Adorno’nun Felsefesinde Özgürlük İdesi Olarak Sanat”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (20), 271-288.
• Stallabrass, Julıan (2013). Sanat A.Ş. Çağdaş Sanat ve Bienaller, Çev., Esin Soğancılar, İstanbul: İletişim Yay.
• Taşkara, Merih Bakır ve Zeynep Nihan (2018). Simgesel Sermayenin Yeniden Üretimi: Özel Müzelerin Kurumsal Kimlik Sunumunda Katalizör Olarak Kullanilmasi. Folklor/Edebiyat, 24 (93), 105-122.
• Türkiye İş Bankası, (2022). “İş Bankası Müzesi,”https://www.isbank.com.tr/bankamizi-taniyin/turkiye-is-bankasi-Erişim tarihi: 01.03.2022.
• Walsch, Kevın (1997). The Representation of the Past: Museums and Heritage in the Postmodern World. Routledge: London and New York.
• Yapı Kredi Müzesi, (2022).”Yapı Kredi Müzesi”, https://sanat.ykykultur.com.tr/muze/yapi-kredi-Erişim tarihi: 01.04.2023.
• Ziraat Bankası Müzesi, (2022). https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-43992/ankara---tc-ziraat-bankasi- muzesimuzesi.html, Erişim tarihi: 01.10.2022.