Kraliyet Pelerini Örneğiyle Norman Sicilya Sanatında Kûfi Yazı

Yıl 2024, Sayı: 7, 27 - 44, 28.10.2024

Ayşe Duran , Hüseyin Yurttaş , Muhammed Emin Doğan

https://doi.org/10.62425/culture.1550240

Öz

Normanlar, Orta Çağ Avrupa tarihinin en etkin devletlerinden biridir. Hristiyanlığı kabullerinden sonra başlayan süreçte, Sicilya merkezli kurdukları imparatorluk ile Avrupa siyasetini şekillendirmişlerdir. Sicilya’yı Fatîmilerden alan Normanlar, adada yaklaşık iki asırdır devam eden İslam geleneklerini sürdürmüş, Müslüman tebaaya hoş görü ile yaklaşmışlardır. Özellikle II. Roger döneminde adada İslam kültürü hâkimdir. Normanlar tarafından inşa edilen saray, kilise ve şapel gibi mimari anıtlar ile el sanatlarında İslam sanatının etkisini görmek mümkündür. Bu etkinin en belirgin unsurlarından biri de Norman sanatına dâhil edilen Arapça kûfi yazıtlardır. Bu yazıtlar, İslami literatüre ait olduğu gibi doğrudan Norman hükümdarlığını aktaran ifadelerden de oluşmaktadır. Bunun yanı sıra kûfi taklidi bezemeler de Norman mimarisinde yer edinmiştir.

Anahtar Kelimeler

Norman Sanatı, İslam Sanatı, Sicilya, Fatîmiler, Kûfi Yazı

Destekleyen Kurum

Atatürk Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

10727

Kaynakça

• Acar, A. (2004). İbn Cübeyr Seyahatnamesinde Dinsel Hoşgörü. İslami Araştırmalar Dergisi, 17(2), 128-138.
• Ahmad, A. (1975). A History of Islamic Sicily, Edinburg: Edinburg University Press.
• Altın, A. (2024). İslam Sanatında Ma’kılî Yazının Tanımı ve Tipolojisi: Yeni Bir Yaklaşım, 26. Orta Çağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Kitabı, (ss. 887-916), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayını.
• Azimli, M. (2009). Sicilya’daki İslam Medeniyetinin Avrupa’ya Etkileri, Marife, 2, 63-82.
• Bakırer, Ö. (1982). Kufi Yazıda Geometrik Yorumlar Üzerine Bir Deneme, Sanat Tarihi Dergisi, 1, 2, 1-27.
• Bates, D. (1994). The Rise and Fall of Normandy, c.911-1204. (Ed.:Anne Curry & David Bates (Ed.), England and Normandy in the Middle Ages. Londra, Rio Grande: The Hambleden Press. 19-37.
• Cam, F. (2005). Kûfi Yazının IX.-XIII. Yüzyıllarda Üslup ve Form Açısından Gelişimi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı, Isparta.
• Cezar, M. (1977). Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Collins, R. (1991). Early Medieval Europe 300-1000, Londra: Macmillan.
• Çetintaş, Ö. (2019). Türk-İslam Mimarisinde Yazı ve Süsleme Özellikleri Anadolu Selçuklu Dönemi, Turkish Studies, 14, 7, 3699-3711.
• Dana, K. (2016). A Changing Mosaic: Multicultural Exchange in the Norman Palaces of Twelfth-Century Sicily, A thesis submitted in conformity with the requirements for the degree of Doctor of Philosophy Graduate Department of Art University of Toronto.
• de Luca, M. A. (2016). Il contributo di Bartolomeo Lagumina Alla Formazione e Allo Studio delle Collezioni Islamiche del R. Museo Nazionale di Palermo, Notiziario Archeologico Soprintendenza Palermo, 11, 1-23.
• Doğer, L. (2001). Bizans Eserlerinde Bezeme Öğesi Olarak Kufi Yazı Taklidi Motifler, Uluslararası Sanat Tarihi Sempozyumu Prof. Dr. Gönül Öney’e Armağan, (ss. 247-260) İzmir: Ege Üniversitesi.
• Doğer, L. (1999). İslam Sanatı Etkili Kûfi Yazı Taklidi Motiflerle Bezeli Bizans Seramikleri, Antik & Dekor, 51, 90-93.
• Dolezalek, I. (2017). Arabic Script on Christian Kings- Textile Inscriptions on Royal Garments from Norman Sicily, De Gruyter.
• Fabrizio, A. (2010). The Painted Ceiling Of The Nave Of The Cappella Palatina In Palermo: An Essay On Its Geometric And Constructive Features, Muqarnas, 27, 409-447.
• Flury, S. (1967). Ornamental Kufic Inscription on Pottery, a Survey of Persian, Art, 2, London-New York: Oxford University, 1743-1745.
• Grabar, O. (2005). The Experience of Islamic Art. The Experience of Islamic Art on the Margıns of Islam, (Ed.: Irene A. Bierman), Ithaca.
• Gür, D. & Karakök, C. (2022). The Evaluation of Pseudo-Kufic in Military Weapons and Clothing Depictions. Sanat Tarihi Dergisi, 31/2, 1117-1141.
• Hancıoğlu, T. (1985). Kufı Yazı Üzerine, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, I, 1, 141-144.
• Hattstein, M & Delius, P. (2007). İslam Sanatı ve Mimarisi, İstanbul: Literatür.
• Hillenbrand, R. (2005). İslam Sanatı ve Mimarlığı, (Çev.: Çiğdem Kafescioğlu), İstanbul: Homer Kitabevi.
• Johns, J. (2015). Arabic Inscriptions in the Cappella Palatina: Performativity, Audience, Legibility and Illegibility, Viewing Inscriptions in the Late Antique and Medieval World, Cambridge University Press, 124-147.
• Johns, J. (2016). A Tale of Two Ceilings the Cappella Palatina in Palermo and the Mouchroutas in Constantinople, In: Studies Doris Behrens-Abouseif, 58-73.
• Kavas, İ. (2022). Norman Hanedanının Kuruluşu ve Normanlarda Veraset. Ankara: İksad Yayınevi.
• Markowitz, M. CoinWeek Ancient Coin Series: Coinage of the Normans in Sicily,
• https://coinweek.com/coinweek-ancient-coin-series-coinage-normans-sicily/ (Erişim Tarihi: 01.04.2024).
• Mıynat, A. (2021). Sikkelerin Gözünden Norman Hâkimiyeti Altında Sicilya’da Çok Kültürlülük ve 12. Yüzyılda Normanların Burada Bastırdıkları Sikkeler. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, IV (II), 264-279.
• Moreno, M. M. (2007). Sicilya’da Müslümanlar. (Çev.: Abdülhalik Bakır-Aydın Çelik), Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, V, (1), 165-232.