Bulanık mantık yönteminin risk hiyerarşisi oluşturmak üzere kullanımı: beton travers fabrikası örneği

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 2, 35 - 50, 30.12.2024

Murat Bostancıoğlu , Esra Arslan Çakmak

Öz

Son yıllarda ülkemizde meydana gelen iş kazalarındaki artışlar iş sağlığı ve güvenliği (İSG) ile ilgili uygulamaların önemini artırmıştır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve bu kanuna bağlı yönetmelikler, risk değerlendirmesi gibi bir takım uygulamaları zorunlu hale getirmiştir. Risk değerlendirmesi, iş kazalarının sebeplerini belirlemek ve bu sebepleri azaltmak veya tamamen ortadan kaldırmak amacıyla yapılan işlemlerin tamamı olarak tanımlanabilir. Risk değerlendirmesi yapılırken iş yerinde bulunan tüm riskler belirlenerek bu riskler önem derecesine göre sıralanmaktadır. Risk skoru en yüksek olan riskten başlamak üzere tüm riskler için alınması gereken önlemler belirlenir. Literatürde risk değerlendirmesi amacıyla kullanılan çok sayıda yöntem söz konusudur. Bu çalışmada TCDD Sivas Beton Travers Fabrikasına ait 109 adet risk, geleneksel L matris, Fine-Kinney ve hata türleri ve etkileri analizi (HTEA) yöntemleri ile değerlendirilmiştir. 109 adet risk L matris yönteminde 8, Fine-Kinney yönteminde 28, HTEA yönteminde ise 33 farklı skor içerisinde kümelenmiştir. Risklerin daha fazla sayıda skor ile temsil edilebilmesi ve risk hiyerarşisinin daha net ortaya koyulabilmesi amacıyla çalışmada ayrıca bulanık mantık yöntemi ile risk değerlendirmesi yapılmıştır. Bulanık mantık yöntemi ile farklı üyelik fonksiyonları kullanılarak yapılan analizler bulanık mantık yönteminin risk değerlendirmesi amacıyla başarılı bir şekilde kullanılabileceğini ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

L tipi matris, Fine-Kinney, Hata türleri ve etkileri analizi, Bulanık mantık

Kaynakça

• 1] Çakmak, E. (2015). İş sağlığı ve güvenliği risk değerlendirme yöntemlerinin bulanık mantık yaklaşımı ile analizi: Kobi uygulama örneği, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 164s, Ankara. 46
• [2] İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu(6331 sayılı Kanun) (30.06.2012) www.mevzuat.gov.tr , 28339.
• [3] Özçelik, A. (2013). İş Sağlığı ve Güvenliğinde Fine–Kinney Yöntemiyle Risk Yönetimi: Mermer İşletmesi Örneği. Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 86s, Eskişehir.
• [4] Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2012). İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirme Yönetmeliği (28512 Mükerrrer). TC Resmi Gazete, 29.12.2012 .
• [5] Ceylan, H., Başhelvacı, V. S. (2011). Risk Değerlendirme Tablosu Yöntemi İle Risk Analizi: Bir Uygulama. Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, Cilt-3, Sayı-2.
• [6] Özdemir, N. (2009). Gemi Sanayinde İş Güvenliği Yönetimi ve OHSAS 18001 Uygulaması. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• [7] Işık, M. (2017). Kum Ocaklarında İş Güvenliği ve Risk Değerlendirmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. s, Sivas.
• [8] Özkılıç, Ö. (2015). İş Güvenliği İş Adamları Derneği, Güvenlik Mevzuatında Risk.
• [9] Eryürek, Ö.F. (2003). Hata Türü ve Etkileri Analizi Yönteminde Yeni Bir Karar Verme Modeli. İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 144s, İstanbul.
• [10] Aran, G. (2006). Kalite İyileştirme Sürecinde Hata Türü Etkileri Analizi (FMEA) ve Bir Uygulama, Gazi Osman Paşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 130s, Tokat.
• [11] Şafak, R. E., Şensöğüt, C., Kasap, Y. (2018). Açık Ocak İşletmelerinde İş Güvenliği Uygulaması: Örnek Ocak Çalışması. Bilimsel Madencilik Dergisi, 99-108.
• [12] Köşek Özler, M. (2016). İş Sağlığı ve Güvenliğinde 3T ve Fine Kinney Risk Analizi Yöntemleri ve Metal Sektöründeki Bir İşletmede Uygulanması. Kırıkkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 124s , Kırıkkale.
• [13] Dahım, M.E. (2016). Puslu(Bulanık) Mantık. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 42s , Erzurum.
• [14] Pehlivan, İ. (2001). Bulanık Mantık Kontrolörler İle Klasik PİD Kontrolörlerin Karşılaştırılması ve Bir Bulanık Mantık Kontrolör Tasarımı. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 66s, Sakarya.
• [15] Şen, Z. (2002). Bulanık (Fuzzy) Mantık ve Modelleme İlkeleri. Bilge Sanat Yapım Yayınları, İstanbul.
• [16] Çukurluöz, A. K. (2018). Bulanık Mantık Yöntemi Kullanılarak Yer altı Mekanize Kömür Ocaklarındaki Risklerin Değerlendirilmesi. Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 224s, Eskişehir.
• [17]Dolaş, K. (2016). Bulanık Mantık Yöntemi ile Risk Değerlendirmesi: Matbaa Sektörü Örneği. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 92s, Ankara.
• [18] Aytaç, E. (2011). Kalite İyileştirme Sürecinde Bulanık Mantık Yaklaşımı İle Hata Türü ve Etkileri Analizi ve Uygulama Örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 293s, Aydın.
• [19] Uygunoğlu, T., Yurtcu, Ş. (2006). Yapay Zeka Tekniklerinin İnşaat Mühendisliği Problemlerinde Kullanımı. Yapı Teknolojileri Elektronik Dergisi, 61-70.
• [20] Erten, B.(2016). İlaç Lojistik Sektöründe 5*5 Matris, Fine-Kinney ve Fmea Yöntemleri ile Risk Değerlendirmelerinin Karşılaştırılması; Bir Firma Örneği. İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 144s, İstanbul.
• [21] Devren, M.E. (2016). Asansör Sistemlerinde FMEA ve Fine-Kınney Metodlarının Risk Değerlendirmelerinin Karşılaştırılması. İstanbul Aydın Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, 99s, İstanbul.