TÜRKİYE İLE DİĞER TÜRK CUMHURİYETLERİ ARASINDA DIŞ TİCARETİN GELİŞİMİ: 2000-2017 DÖNEMİ

Yıl 2019, Cilt: 43 Sayı: 1, 225 - 245, 25.06.2019

Nevzat Balıkçıoğlu

Öz

SSCB’nin 1990’lı
yılların başında yıkılmasıyla birlikte Türkiye ile etnik, dini, tarihi ve kültürel bağları bulunan Azerbaycan,
Kırgızistan, Özbekistan, Türkistan ve Kazakistan kapalı ve sosyalist bir
ekonomik sistemden çıkmış ve bağımsızlıklarını kazanmışlardır.  Kendilerine ortaklar ve modeller aramaya
başlayan bu ülkeler 25 yıldır uluslararası alanda kendilerini ilk tanıyan ve
benzer değerlere sahip olan Türkiye ile birçok alanda işbirliği içinde
bulunmaktadırlar. Bu çalışmada 2000-2017 yıllarını kapsayan, Türkiye ile Türk
Cumhuriyetleri arasındaki dış ticaret ilişkiler incelenerek bölge
ülkelerinin dış ticaretlerinin yönü, ölçeği ve sektörel dağılımı genel olarak
ortaya konulmaya çalışılmıştır.1990’lı yılların başından itibaren dış ticarette
liberalizasyona yönelen Türk Cumhuriyetleri ile Türkiye arasındaki ticari
ilişkiler sürekli gelişme göstermektedir. Ancak ülkelerin sahip olduğu
potansiyel dikkate alınınca dış ticaret ilişkilerinin olması gerekenin çok altında yer aldığı görülmektedir.
Türkiye’nin Azerbaycan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkistan ve Kazakistan ile
gerçekleştirmiş olduğu dış ticaret hacmi 1992 yılında 267 milyon dolardır. Bu
rakam Türkiye’nin dış ticaret hacminin % 0,7’si düzeyine karşılık
gelmektedir.2017 yılında ise bu rakamlar sırasıyla 7.325 milyon dolar ve  %1,8 gibi oldukça düşük düzeydedir. Bu
nedenle ticari ilişkilerin geliştirilmesi için bazı yapısal düzenlemelerin ve
önlemlerin alınması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Cumhuriyetleri, Dış Ticaret, Türkiye

Kaynakça

• Alagöz, M; Yapar, S ve Uçtu, R. (2004). “ Türk Cumhuriyetleri İle İlişkilerimize Ekonomik Açıdan Bir Yaklaşım”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:12, 59-74. DEİK, Kazakistan Ülke Raporu 2012 s-1-17 https://deik.org.tr/uploads/kazakistan-ulke-bulteni.pdf (02.08.2018) Gülse,B.S; Yarar, R. ve Karkacıer, O. (2009). “Türkiye-Türk Cumhuriyetleri Dış Ticaret İlişkilerine Genel Bir Bakış”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 1-23. Hepaktan, C.E ve Çılbant, Ç. (2016). “Geçmişten Günümüze Türkiye ile Özbekistan’ın Dış Ticaret İlişkileri” CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 1-14. IMF: http://www.imf.org/en/Countries IMF http://data.imf.org/regular Kayalı, H. ve Mengi, S. (2017). “ Türkiye- Kazakistan Ticari İlişkileri (1992-2014”) Marmara Coğrafya Dergisi, 35, 166-184. Seyidoğlu, H. ve Gönültaş, S. (2014). ”Modern İpek Yolu Projesi ve Türkiye ile Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Arasındaki Ekonomik İlişkiler” Avrasya Etütler Dergisi,1, 201-216. TC Ekonomi Bakanlığı https://www.ekonomi.gov.tr/portal/faces/home/disIliskiler/ulkeler (03.05.2018) TÜİK: https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul TÜİK http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046 (05.07.2018) Yılmaz, S. (2017).” Kazakistan-Türkiye Ekonomik ve Kültürel İlişkileri: Vaatler ve Gerçekler” İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 813-834. Yücememiş, B.T; Arıcan, E ve Alkan, U. (2017). “Türkiye- Özbekistan-Kazakistan Ekonomik İlişkileri ve Bankacılık Sistemi” Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 9 (17),161-203.