BELEDİYELER DERGİSİNİN (1935-1942) YEREL TARİH ARAŞTIRMALARINDA YERİ ve ÖNEMİ

Yıl 2019, Cilt: 43 Sayı: 2, 47 - 90, 26.12.2019

Mehmet Karayaman

Öz

Osmanlı
Devletinin son dönemlerinde başlayan Batılılaşma hamleleri sadece askeri alanla sınırlı
kalmamış, pek çok
sosyal ve ekonomik düzenlemeyi
de beraberinde getirmiştir. Daha önce vakıflar yoluyla yürütülen kamu hizmetleri, devletin
sorumluluk alanına
girmiştir. Avrupa
devletlerinde olduğu gibi,
Osmanlı
Devletinde de halkın
ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik pek çok kurum ortaya çıkmıştır.
İstanbul’un temizlik ve aydınlatma sorununa
çözüm getirmek amacıyla 1855 yılında kurulan Şehremaneti, belediye teşkilatına
öncülük etmiştir. 1864
tarihli Vilayet Nizamnamesiyle, taşrada önemli
merkezlerde belediye teşkilatları kurulmuştur.

                Çalışmamızın
konusu, Belediyeler Bankası tarafından 1935-1942 yılları arasında yayınlanan
Belediyeler Dergisidir. Naci Kıcıman’ın genel yayın yönetmeni, Alaettin Cemil
Topçubaşı’nın
yazı
işleri müdürü
olarak görev
yaptığı Dergi, 81 sayı yayınlanmıştır.
Türkiye’de belediyecilik alanındaki yayınlara
öncülük eden Dergi, bir yandan belediyecilik konusunda dünyadaki gelişmeler hakkında Türkiye’deki
yerel yöneticileri
bilgilendirirken, diğer yandan da
Cumhuriyet idaresinin belediyecilik konusuna bakışını aktarmaya, çağdaş
belediyecilik anlayışının
yerleşmesini sağlamaya çalışmıştır.
Dergide, belediyecilikle ilgili makaleler, yasal düzenlemeler, belediyelerin imar
faaliyetleri, belediye başkanları ve belediye meclis üyeleri, belediye teşkilatı bulunan şehirlerin tarihi ve turistik değeri, sorunları ve yatırım imkânları,
devlet büyüklerinin konuşma metinleri,
dil ve tarih meseleleri gibi konulara yer verilmiştir. Belediyeler tarafından gönderilen
ve belediye başkanları, belediye meclis üyeleri ile belediyelerin faaliyetlerine
ilişkin fotoğraflar da yayınlanmıştır. Çalışmamızın amacı,
1935-1942 yılları arasında yerel yönetimlerin faaliyetleri ve belediyecilik anlayışı ile ilgili önemli bir kaynak kümesini oluşturan Belediyeler Dergisini tanıtmak, içeriği hakkında bilgi vermek, dergide yer alan
bilgi, belge ve fotoğrafların yerel tarih araştırmalarındaki
önemine
dikkat çekmektir.

Anahtar Kelimeler

Belediye, Belediyeler Bankası, Belediyeler Dergisi, Yerel Yönetimler, Yerel Tarih Araştırmaları

Kaynakça

• Alaettin Cemil Topçubaşı’nın Tercüme-i Hal Varakası bkz.https://www.tbmm.gov.tr/eyayin/GAZETELER/WEB/MAZBATALAR/TBMM/d04/HT_801_1_4.pdf (Erişim Tarihi:21.10.2019)
• BCA., 490.01/1304.331.1
• BCA., 30.11.1/117.37.15.
• BCA.,30.18.1.2/56.55.1.
• BCA., 30.18.1.2/62.14.3.
• Belediyeler Dergisi “Başbakanımız General İsmet İnönü’nün Dergemize Şeref Veren Yazısı, C. 1, S. 1, Haziran 1935.
• Belediyeler Dergisi “Derginin Muvakkaten Kapandığına Dair Banka Müdiriyetinin Tebliği”, C. 13, S. 79-81, Mayıs 1942.
• Belediyeler Dergisi “Kapanırken”, C. 13, Sayı 79-81, Mayıs 1942.
• Belediyeler Dergisi, Cilt:8, Sayı:40, Aralık 1938.
• Belediyeler, Dâhiliye Vekâleti Mahalli İdareler Umum Müdürlüğü Yayını, İstanbul, Holivut Matbaası, 1933.
• Belediyeler Bankası Hakkında Kanun ve Esas Nizamnamesi, Ankara, 1935.
• ÇANKAYA, Ali, Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler, IV. Cilt (1909-1923), Ankara, 1968-1969.
• Cumhuriyet Gazetesi, 16 Temmuz 1935.
• Cumhuriyet Gazetesi, 28 Ekim 1937.
• Cumhuriyet Gazetesi, 9 Mart 1936.
• ÇOKER, Ziya, İller Bankası ve Mahalli İdareler, Ankara, 1986.
• EYİCE, Semavi, “İstanbul Şehremaneti Mecmuası”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt:23, İstanbul, 2001.
• GÜLER, Birgül A., “Kentsel Altyapı Finansmanı Belediyeler Bankası”, Amme İdaresi Dergisi, C. 29, S. 1, Mart 1996.
• NADİ, Yunus, “Dâhiliye Vekili Belediyeler Dergisinin Neşriyatını Takdir Etti”, Cumhuriyet Gazetesi, 23 Şubat 1940.
• REUTER, Ernst, “1935-1940 Alfabetik Fihrist”, Belediyeler Dergisi, C. 13, S. 79-81, Mayıs 1942.REUTER, Ernst, Belediyeler Bankası, İstanbul, 1943.
• SERTER, Gencay, “Belediyeler Bankası’ndan İlbank A.Ş.’ye Bir Dönüşümün Öyküsü”, Çağdaş Yerel Yönetimler, C. 24, S. 4, Ekim 2015.
• SÜMBÜL, Sinan, Türkiye Cumhuriyeti İstanbul Şehremaneti Mecmuası (1924-1928) Dizin ve Değerlendirme, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul Araştırmaları Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2011.
• TEKELİ, İlhan, Cumhuriyetin Belediyecilik Öyküsü (1923-1990), İstanbul, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2009.