‘Bayezid Sancağı ve İdarecileri (1700-1914) Adlı Eser Üzerine’

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 1, - , 29.04.2015

Mehmet Kerem Karasu

Öz

Sosyal yapısı genelde konargöçer aşiretlerden oluşan Bayezid’de aşiretlerin kendi aralarındaki ve devletle olan ilişkilerine de oldukça yapıcı bir üslupla yaklaşılmış olma- sı pragmatik öğretinin yazarın tarzına olan etkisini göste- rir. Diğer yandan söz konusu edilen İran ve Rus istilaları dönemlerinde aşiretlerin devlete olan sadakatleri ve devle- tin uyguladığı taltif-ödül sistemi özgün örnekleriyle ifade edilmiş ve bugüne dahi ışık tutabilecek ya da çözüm olabi- lecek imalarda bulunulmuştur. Çalışmanın genelinde Bayezid’in Osmanlı Devleti tarafın- dan önemli ve özen gösterilmesi gereken yer olarak görül- düğüne dair pek çok kayıt ortaya konmuştur. İran ve Rus sınırında bulunan böylesine önemli bir yerleşim yerinin devlet katındaki önemi tartışılmaz olmakla birlikte bölge- ye atanan idarecilerin tavırları ve komşu devletlerle olan ilişkileri de önem arz eder. Bu anlamda gerek İran hanları ve gerekse Rus diplomatik temsilcilerinin Bayezid’deki idareciler ve halkla olan münasebetleri de yeri geldiğinde konu edilmiştir. Eserden anlaşıldığına göre tarih boyunca eşkıyalık, kan davaları, iç çekişmeler ve nüfuz mücadelesinin eksik ol- madığı Bayezid’de XIX. yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan Ermeni meselesi ve aşiretlerden tesis edilen Hami- diye Alayları bölge idaresinde rol alanların önemini daha da artırmıştır. Bölgeye atanan idarecilerde aranan kimi özellikler aydınlatıcı veriler olarak sunulmuştur. Tecrübe ve istikamet vurgusu, aşiretlerle iyi intibak kurabilme yeti- sinin olması gibi özel yeteneklerin arandığı idareciler böl- gede öteden beri sosyal nizamın en önemli aktörleri olarak görülmüştür. Gerçekten de örneklere bakıldığında halkın dilinden anlayan idareciler oldukça başarılı bir yönetim sergilemiş ve kalıcı eserler bırakabilmişlerdir. Bölgenin hassasiyetinin farkında olan merkezi hükümet bu hususlara dikkat ederek idareci tayininde gayet hassas davranmıştır. Tüm bu hususlar göz önünde tutulduğunda Bayezid San- cağı ve İdarecileri , şehir ve idare tarihi ça- lışan araştırmacılar için oldukça uygulanabilir bir örnek olmasının yanında ülkemizdeki pek çok vilayetin tarihinin yazılmasında da mühim bir emsal teşkil eden sıra dışı bir kaynaktır. Bu esere Osmanlı Devleti’nin halkla ilişkileri, halkın devletle olan temaslarının boyutu, merkezi hüküme- tin idari tasarruflarının bölgede inikâsı, idareci tayinlerin- de tarihsel süreçlerin etkileri, yerel ve ulusal dinamiklerin idareye tesirleri gibi pek çok alana ışık tutan bir çalışma olarak yaklaşmak mümkündür

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Karataş, Y. (2014). Bayezid Sancağı ve İdarecileri (1700
• 1914).(XIV+280 Sayfa.). İstanbul: Kitabevi.