TÜRKİYE'DEKİ DEFİNE VE DEFİNECİLİKLE İLGİLİ İNANIŞLAR VE BU İNANIŞLARIN MOTİF İNDEX'E GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 2, 283 - 298, 30.04.2016

İsmail Şenesen

Öz

Define ve definecilik ile ilgili inanışlar ve bu inanışlar çevresinde şekillenen, motifler, ritüeller tüm dünyada oldukça yaygındır. Türkiye’de de define ve definecilik ile ilgili inanışların hayli yaygın olduğunu görüyoruz. Türkiye’de define ve definecilikle ilgili inanışlar ve uygulamalar üç aşamadan oluşmaktadır: Birinci aşama, defineyi gömerken yapılan uygulamalar ve bunlarla ilgili inanışlardır. İkinci aşama defineyi bulmak için, üçüncü aşama ise define bulunduktan sonra yapılan uygulamalar ve bunlarla ilgili inanışlardır. Bu çalışmada, Türk halk kültüründeki Define ve Definecilikle ilgili inanışlar, Motif Index of Folk Literature’da yer alan konuyla ilgili evrensel kültür motifleri ve Türk kültüründeki mitolojik motiflerle karşılaştırılarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

define, definecilik, inanç, motif, Motif İndex

Kaynakça

• Ana Britanica, (1990) Ana Yayıncılık, İstanbul: C. 7, s.57, 58 Bayatlı, N. Y. (2012) Irak Türkmen Folklorunda Halk İnançları, Atatürk Kül. Merkezi Yayını, Ankara: Çobanoğlu, Ö. (2009) Türk Halk Kültüründe Şeytan Telakkisi Üzerine Tespitler, Motif 2009 (1-2), İstanbul: s.269-281 Çoruhlu, Y. (2011) Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yay., İstanbul: Devellioğlu, F. (1993) Osmanlıca Türkçe Sözlük, Aydın Kitabevi, Ankara: Eberhard, W. (2000) Çin Simgeleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınları, İstanbul: Eyuboğlu, İ. Z. (1998) Anadolu İnançları, Toplumsal Dönüşüm Yay., İstanbul: Hançerlioğlu, O. (2010) Dünya İnançları Sözlüğü, Phoenix Yay., İstanbul: İslam Ansiklopedisi (1994) Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul: C. 9, s. 87 Kalafat, Y. Bayatlı, N.Y. (2011) Alkışlar-Kargışlar, Berikan Yay., İstanbul: Thompson, S. (1955-1958) Motif Index of Folk Literature, Revised and Enlarged Edition, Indiana University Press, Bloomington: Ögel, B. (2014) Türk Mitolojisi, Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara: C.II, s. 736 Püsküllü, A. (2004) Türkçe Sözlük, Arkadaş Yayınevi, Ankara: Roux, J. P. (1999) Altay Türklerinde Ölüm, Kabalcı Yayınları, İstanbul: Roux, J. P. (2005) Orta Asya’da Kutsal Bitkiler ve Hayvanlar, Kabalcı Yay., İstanbul: Sarpkaya, S. (2014) “Türkiye Sahası Efsanelerinde Özel Adlı Kötü Ruhlar”, Korku Kitabı, Kitabevi, İstanbul: Şener, C. (2001) Şamanizm, Etik Yayınları, İstanbul: Şenesen, R. (2011/a) Türk Halk Kültüründe Bolluk ve Bereketle İlgili İnanç ve Uygulamalarda Eski Türk Kültürü İzleri, Folklor/Edebiyat, C. 17, S. 66, s. 209-228. Şenesen, R. (2011/b) Çukurova Halk Kültüründe Süpürge İle İlgili İnanışlar ve Uygulamalar, Karadeniz-Black Sea Uluslararası Sos. Bil. Der., S. 9, s. 64-79. Şenesen R. (2013) Türk Halk Kültüründe Ayna ile İlgili İnançlar Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme ve Bu İnançların Eski Türk Kültüründeki İzleri, 8. Milletlerarası Türkoloji Kongresi İstanbul Üni. Yay. İstanbul: s.745-758. TDK Türkçe Sözlük (1998) TDK Yayınları, Ankara: Tuğlacı, P. (1972) Okyanus Ansiklopedik Sözlük, Pars Yayınları, İstanbul: