XVIII. YÜZYILDA BİR EDEBÎ MUHİT OLARAK KOCA RAGIP PAŞA KONAĞI

Yıl 2016, Cilt: 25 Sayı: 4, 147 - 158, 30.10.2016

Sevda ÖNAL Kılıç

Öz

Osmanlı edebiyatında şairlerin, sultanların ve devlet adamlarının çevresinde kümelenmesi ve edebî faaliyetlerini bu himaye ve eğitim sistemi içerisinde devam ettirmesi yaygın bir gelenektir. Kökeni eski Türk devlet geleneği ve ilk Türk-İslam devletlerine dayanan bu edebî yapılanmaların Osmanlı kültüründeki ilk oluşumları beylikler döneminde görülür. Bu edebî çevrelerin ortaya çıktığı yerler devlet merkezinde padişah sarayı, devlet büyüklerinin konakları, İstanbul dışında şehzade sancakları ve paşa konaklarıdır. En kayda değer edebî çevreler İstanbul’da padişah çevresinde oluşmakla birlikte, devrin sadrazamı, vezirleri, yüksek memurlarının sarayları ve konakları da o dönem edebiyatçıları için toplantı ve sığınak yerleri olmuştur.

Edebî çevrelerin, klasik Türk edebiyatının en fazla şair yetiştirdiği XVIII. yüzyıldaki önemli mekanlarından biri de Koca Ragıp Paşa konağıdır.

Koca Ragıp Paşa, klasik Türk edebiyatının hikemi üslupla şiirler söyleyen başarılı bir şairidir. XVIII. yüzyılın Nedim ve Şeyh Galip’ten sonra en başarılı ismi olarak değerlendirilen Koca Ragıp Paşa, bürokrat kimliği ve edebî kişiliğinin yanı sıra bir sanat yöneticisi ve koruyucusu olarak da şöhret kazanmıştır. Paşa’nın evi, dönemin şairlerinin uğrak yeridir. Bu şairler arasında Haşmet ve Fıtnat Hanım hem edebî birliktelik hem de paşayla olan yakınlıkları çerçevesinde özel bir yer edinmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Koca Ragıp Paşa, klasik Türk edebiyatı, edebî çevre

Kaynakça

• Ahmet Refik, (1999), Osmanlı Alimleri ve Sanatkarları, Timaş Yayınları, İstanbul. Akkaya, H, (1994), Nevres-i Kadîm ve Türkçe Divanı, Marmara Üniversitesi, Doktora Tezi, İstanbul. Akün, Ö. F, (1996), “Fitnat”, DİA, C. 13, İstanbul. Aydıner, M, (2007), “Ragıp Paşa”, DİA, C. 34, İstanbul. Bursalı Mehmet Tahir, (2009), Osmanlı Müellifleri I-III ve Ahmet Remzi Akyürek Miftahü’l-Kütüb ve Esâmî-i Müellifin Fihristi, Bizim Büro Basımevi, Ankara. Çeltik, H, (1998), “18. yy. Tezkirelerindeki Divan Şairleri”, TUBA 22, Harvard University. Fıtnat Zübeyde, (1286), Dîvân-ı Fıtnat, Tasvir-i Efkar Matbaası, İstanbul. Gibb, E. J. W. (1999). Osmanlı Şiir Tarihi III-V. Akçağ Yayınları, Ankara. Haşmet Külliyatı, (1994), Arslan, Mehmet; Aksoyak, İ. Hakkı, Dilek Matbaası, Sivas. Horata, O, (2006), “Klasik Estetikte Hazan Rüzgarları: Son Klasik Dönem (1700-1800),” Türk Edebiyatı Tarihi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara. --------------, (2009), Has Bahçede Hazan Vakti XVIII. Yüzyıl: Son Klasik Dönem Türk Edebiyatı,Akçağ Yayınları, Ankara. İnalcık, H, (2003), Şair ve Patron, Doğu Batı Yay., Ankara. --------------; Quataret, D, (2004), Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Eren Yayıncılık., İstanbul. --------------, (2011), Has-bahçede ‘Ayş u Tarab, Nedimler, Şairler, Mutribler, İş Bankası Yayınları, İstanbul. İpekten, H, (1996), Divan Edebiyatında Edebi Muhitler, MEB Yay., İstanbul. Karahan, A, (1964), “Ragıp Paşa”, İA, 9. C, İstanbul. Kurnaz, C, (2007), Osmanlı Şair Okulu, Birleşik Yayınevi, Ankara. Okay, M. O, (1997), “Haşmet”, DİA, 16. C. İstanbul. Şentürk, A. A; Kartal, A, (2005), Üniversiteler İçin Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Dergah Yay., İstanbul. Yöntem, A. C, (1977), “Fitnat Hanım”, İA, 4. C, İstanbul. Yüksel, S, (1977), “Koca Ragıp Paşa’nın Sanatında ve Yaşantısında Haşmet’in ve Fitnat’ın Yerleri”, Türkoloji Dergisi, VII/1.