Organize Perakende Sektöründe Çalışanların Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri ile İşe Bağlılıkları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Yıl 2014, Cilt: 23 Sayı: 1, 143 - 160, 12.10.2014

Köksal Hazır , Oktay Orel

Öz

Tükenmişlik; işe ilginin azalması ve stres artırıcı unsurlara karşı bir tepki olarak uzun sürede ortaya çıkan psikolojik bir sendromdur. Tükenmişlik, genelde karşılanamayan isteklerle başa çıkamayan ve insanlarla yüz yüze iletişim gerektiren meslek gruplarında çalışanlar arasında yaşanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, mesleki tükenmişliğin boyutları (duygusal tükenme, duyarsızlık, kişisel başarıda düşme hissi) ile işe bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkilerin belirlenmesidir. Organize perakendecilik kapsamında Adana’da faaliyet gösteren zincir süpermarket çalışanları arasından seçilen ve müşterilerle doğrudan ilişki kurabilecek 360 çalışandan anket yöntemiyle veri toplanmıştır. Bu çalışmada, süpermarket çalışanlarının mesleki tükenmişlik düzeyleri ile işe bağlılıkları arasında negatif bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

mesleki tükenmişlik, işe bağlılık, organize perakendecilik

Kaynakça

• Alemoni, L. M., 1976. “The relation of sample size to the number of variables in using factor analysis techniques”, Educational and Psychological Measurement, 36, ss.879-883. Allport, G.,1943. “The Ego in Contemporary Psychology”, Psychological Review, 50, ss.451-476. Austin, D.A., 1981. “The Teacher Burnout Issue”, Journal of Physical Education, Recreation & Dance, Volume.52, No.9, Nov-Dec, ss.35-36. Barrett, P.T. ve Kline, P., 1981. “The observation to variable ratio in factor analysis”, Personality study and group behavior, 1, ss.23-33. Bass, B.M., 1965. Organizational Psychology. Boston: Ally&Bacon. Berman, B. ve Evans, J.R., 1998. Retail Management: A Strategic Approach, 7th.ed., Prentice-Hall, 694s. Blau, G.J., ve Boal,K.B., 1987. Conceptualizing how job involvement and organizational commitment affect. Academy of Management Review, 12(2), ss.288-300. Blau, G. ve Ryan, J., 1997. “On Measuring Work Ethic: A Neglected Work Commitment Facet”, Journal of Vocational Behavior, 51, ss.435-448. Burke, R.J. ve Dezca, E., 1986. “Correlates of psychological burnout phases among police officers”, Human Relations, 39, ss.87-502. Chiu, S.F. ve Tsai,C., 2006. “Relationships among burnout, job involvement, and organizational citizenship behavior”, The Journal of Psychology, 140 (6), ss.517-530. Chusmir, L.H., 1982. “Job commitment and the organizational woman”, Academy of Management Review, 7 (4), ss.595-602. Cohen, A., 2000. “The relationship between commitment forms and work outcomes:comparision of three models”, Human Relations, 53, ss.387-417 Comfrey, A. L., ve Lee,H.B., 1992. A First Course in Factor Analysis. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Cordes, C.L. ve Dougherty, T.W., 1993. “A review and integration of research on burnout”, Academy Management Review, 18, ss.621-656. Çimen, M. ve Ergin, C., 2001. “Türk Silahlı Kuvvetleri Sağlık Personelinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”, Gülhane Tıp Dergisi, 43 (2), ss.169–176. Elloy, D.F., Everett, J. E. ve Flynn, R.W., 1995. “Multidimensional Mapping of The Correlates of Job Involvement”, Canadian Journal of Behavioral Science 27, ss.79-91. Ertürk, E. ve Keçicioğlu, T., 2012. “Çalışanların İş Doyumları ile Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkiler: Öğretmenler Üzerine Örnek Bir Uygulama”, Ege Akademik Bakış, Cilt:12 Sayı:1, Ocak, ss.39-52. Freudenberger, N. J., 1974. “Staff Burnout”, Journal of Social Issues. 30, ss.59-165. Freudenberger, H.J., 1977. “Burnout: Occupational hazard of the child care worker”, Child Care Quarterly, 56, ss.90-99. Giaccone, M. ve Di Nunzio, D., 2012. European Foundation for the Improvement of Living and Working Conditions, Working conditions in the retail sector, Report, Ireland, 03/08, 112s. Gudagnoli, E., ve Velicer, W. F., 1988. “Relation of sample size to the stability of component patterns”,Psychological Bulletin, 103,265-275. Jackson, S.E. ve Maslach, C., 1982. “After-effects of job-related stress: Families as victims”, Journal of Occupational Behaviour, 3, ss.63-77. Jackson, S.E., Schwab, R.L. ve Schuler, R.S., 1986. “Toward an understanding of the burnout phenomenon”, Journal of Applied Psychology, 71, ss.630-640. Kahill, S., 1988. “Symptoms of professional burnout: A review of the empirical evidence”, Canadian Psychology, 29, ss.284-297. Kanungo, R., 1982. “Measurement of Job and Work Involvement”, Journal of Applied Psychology, Vol.67 (3), ss.341-349. Lawler, E.E. ve Hall, D., 1970. “Relations of Characteristics to Job Involvement, Satisfaction and Intrinsic Motivation”, Journal of Applied Psychology 54, s.310. Leiter, M.P. ve Maslach, C., 1988. “The impact of interpersonal environment on burnout and organizational commitment, Journal of Organizational Behavior, 9, ss.297-308. Levy, M. ve Weitz, B., 2004.Retail Management, 7th ed., New York: McGraw-Hill. Linghard, H., 2003. “The impact of individual and job characteristics on 'burnout' among civil engineers in Australia and the implications for employee turnover”, Construction Management & Economics, 21, ss.69-80. Maslcah, C. ve Jackson, S. E.,1981.“The Measurement of Experienced Burnout”.Journal of Occupational Behavior, 2, ss.99-113. Maslcah,C., 1982. Burnout: The cost of caring. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall. Maslach, C. ve Zimbardo, P. G., 1982. “Burnout- The cost of Caring”, New Jersey: Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs. Maslach, C. ve Jackson, S.E., 1986. Maslach Burnout Inventory: Second Edition. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press. Maslach, C. ve Schaufeli, W.B., 1993. “Historical and conceptual development of burnout”, in Schaufeli, W.B., Maslach, C. and Marek, T. (Eds), Professional Burnout: Recent Developments in Theory and Research, Taylor & Francis, Washington, DC, ss. 1-16. Maslach, C., Schaufeli , W.B. ve Leiter, M. P., 2001.“Annual Review of Psyhology”, Job Burnout , Volume.52, ss.397-422. Maslach, C., 2003. “Job burnout: new directions in research and intervention”, American Psychological Society, 12 (5), ss.189-192. Meier, S.T., 1983. “Toward a Theory of Burnout”, Human Relations, October, Volume.36, No.10, ss.899-910. Naveed, S. ve Rana, N., 2013. “Job Burnout Process and its Implications in HRM Practices: A Case Study of Trainee Doctors in Public Health Organization”, Asian Journal of Business Management 5(1), ss.113-123. Öztürk, V., Koçyiğit, S.Ç. ve Çına Bal, E., 2011. “Muhasebe Meslek Mensuplarının Tükenmişlik Düzeyleri il İşe Bağlılık Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Ankara İli Örneği, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt:12 Sayı:1, ss.84-98. Pines, A. ve Aronson, E. 1988. Career Burn Out: Causes and Cures. New York:The Free Press. Polat, S., Ercengiz, M. ve Tetik, H. 2012. “Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişliklerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:1 Sayı:1, ss.152-173. Rabinowitz, S. ve Hall, D.T., 1977. “Organizational research on job involvement”, Psychological Bulletin, Vol. 84 No. 2, ss.265-88. Sağlam Arı, G., Bal, H. ve Çına Bal, E., 2010. İşe Bağlılığın Tükenmişlik ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisindeki Aracılık Etkisi: Yatırım Uzmanları üzerinde Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.15, S.3, ss.143-166. Saleh, S.D. ve Hosek, J., 1976. “Job involvement: Concepts and measurements” ,The Academy of Management Journal, Vol.19,No.2, ss.213-224. Singh, J., Goolsby, J.R. ve Rhoads, G.K., 1994. “Behavioral and psychological consequences ofboundary spanning burnout for customer service representatives’’, Journal of Marketing Research, November, ss.558-69. Singh, P. ve Suar, D., 2010. “Antecedents and consequences of job burnout among software developers”, Indian Journal of Training Development, 40(1), ss.65-74. Somers, M. J., ve Birnbaum, D., 1998. “Work-related commitment and job performance: It’s also the nature of the performance that counts”, Journal of Organizational Behavior, 19, ss.621-634. Sucuoğlu, B. ve Kuloğlu, N.,1996. Özürlü Çocuklarla Çalışan Öğretmenlerde Tükenmişliğin Değerlendirilmesi, Türk Psikoloji Dergisi, Cilt 11(36), ss.44-60. Sürgevil, O., 2006. Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu, Nisan, Nobel Yayın Dağıtım, İzmir, 153s. The Retail Blogger, 01.04.3013, http://perakende-egitim.blogspot.com/2008/08/blog-post.html, Toker, S. ve Biron, M., 2012. “Job burnout and depression: Unraveling the constructs’ temporal relationship and considering the role of physical activity”, Journal of Applied Psychology, 97(3), ss.699-710. Toppinen-Tanner, S., Kalimo, R. ve Mutanen, P., 2002. “The process of burnout in white-collar and bluecollar jobs: Eight-year prospective study of exhaustion”, Journal of Organizational Behavior, 23(5), ss.555-570.