Fener Patrikhanesi Ve Ekümenizm: Dinler Tarihi Açısından Bir Analiz

Yıl 2006, Cilt: 15 Sayı: 1, 469 - 488, 01.03.2006

Yrd. Doç. Dr. Münir Yıldırım

Öz

The Phanar Greek Patriarchate is a historical religious institution It is claimed that Apostle Andrew established the church of Constantinople and became the first Saint of the city After the separate of the Roman Empire Patriarchate of Phanar became the church of Byzantine Empire Then it claimed the status of an ecumenical position among the other Christian Churches This stiation was controversied a long time at the Christian councils and also among the other Christians Churches When the collapsed of the Byzantine Empire it became the church of the Greeks living within the Ottoman Empire Moreover as a religious institution it was granted the right to act as ministry of Greek affairs by the Ottoman Empire With the collapse of Ottoman Empire the Phanar Patriarchate became the church of Greeks living within the modern Republic of Turkey Todays conversations are continuing on the Phanar Patriarchate It is claime that the Patriarchate have intentions to establish itself as an ecumenical church It also is trying to gain power in Turkey and international area Besides it is trying to become influential in Turkish American relations It is stressed that the Phanar Patriarchate no longer enjoys the importance it once possessed in Greek Turkish relations Key Words: Phanar Patriarchate Ecumenism Christian Churches Byzantine Church Orthodox Church Turkish Greek and American relations

Anahtar Kelimeler

-

FENER PATRİKHANESİ VE EKÜMENİZM: DİNLER TARİHİ AÇISINDAN BİR ANALİZ

Öz

Fener Patrikhanesinin tarihi kökleri ilk dönem Hristiyan azizlerinden Andreas’a
dayandırılmaktadır. İstanbul’un imparator Konstantin tarafından başkent yapılmasıyla
başlangıçta küçük bir kilise iken İstanbul Kilisesi (Fener Patrikhanesi), önce bağımsız
bir kilise, imparatorluk kilisesi ve daha sonra da Roma Kilisesi ile eşit hale getirilmeye
çalışılmıştır. Fener Patrikhanesinin Hristiyan kilise kanunlarına ters düşen bu
tasarrufları kiliseler arasındaki huzursuzluğu artırmış ve Hristiyan kiliselerinde
kopmaların meydana gelmesine sebebiyet vermiştir. Günümüzde ise Fener Patrikhanesi
ekümeniklik iddiasında bulunarak Ortodoks dünyasında lider olma isteğini tarihte
olduğu gibi devam ettirme gayretindedir. Fener Patrikhanesi bu iddiasını
temellendirmek için Apostolik bir kilise olduğunu ısrarla öne sürmektedir. Burada her
şeyden önce ekümeniklik meselesinin Hristiyan kiliselerini ilgilendiren dinsel bir konu
olduğu vurgulanmaktadır. İstanbul’un Türk hâkimiyetine geçmesi ile birlikte patrikhane
meselesi Türk devletlerini de ilgilendiren bir mesele haline gelmiştir. Günümüzde artık
patrikhane ve ekümeniklik meselesi uluslararası bir boyut kazanmış, Türk-Amerikan ve
Türkiye-Avrupa Birliği ilişkilerini etkileyen politik bir mesele haline gelmiştir

Anahtar Kelimeler

Fener Patrikhanesi, Ekümenizm, Hristiyan Kiliseleri, Bizans Kilisesi, Ortodoks Kilisesi, Türk-Yunan ve Amerikan İlişkileri

Kaynakça

• ALTINDAL, Aytunç, Türkiye ve Ortodokslar, Ankara 2002
• ARMAOĞLU, Fahir, Siyasi Tarih, Ankara 1985
• ATALAY, Bülent, Fener Rum Ortodoks Patrikhanesinin Siyasi Faaliyetleri (1908- 1923), İstanbul 2001
• ATİYA, Aziz, Doğu Hristiyanlığı Tarihi, İstanbul 2005
• BENLİSOY, Yorgo-Elçin Macar, Fener Patrikhanesi, Ankara 1996
• BENLİSOY, Yorgo, “Günümüzde Fener Rum Ortodoks Kilisesi”, Dinler Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: III, Ankara 2002
• BİLGE, Suat, “The Fener Greek Patriarchate”, Journal of International Affairs, Vol: III, Number 1, March-May 1998
• CALLICINOS, Constantine, The Grek Orthodox Church, London 1918
• CLEMENT, Oliver, “Ortodoks Mezhebi”, Çev. Mehmet Aydın, Din Fenomeni, Konya 1993
• CONSTANTINIDES, Michael, The Orthodox Church, London 1931
• ÇELİK, Mehmet, Süryani Kilisesi Tarihi, İstanbul 1987
• ÇELİK, Mehmet, Fener Patrikhanesinin Ökümeniklik İddiasının Tarihi Seyri (325- 1453), İzmir 2000
• DVORNIK, Francis, Konsiller Tarihi İznik’ten II. Vatikan’a, Çev. Mehmet Aydın, Ankara 1990
• ECONOMIDES, Irene, Differences the Orthodox Church and Roman Catholicism, Athens 2001
• EROĞLU, A. Hikmet, “Ökümenik Hareketin Ortaya Çıkışı”, Dinler Tarihi Araştırmaları Dergisi, Ankara 1998
• EROĞLU, A. Hikmet, “Doğu-Batı Kiliselerinin Ayrılış Sebepleri”, Dînî Araştırmalar Dergisi, Cilt: II, Sa: 5, Ankara 1999
• EROĞLU, A. Hikmet, “Günümüzde Hristiyan Ökümenizmi”, Dinler Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: III, Ankara 2002
• EROĞLU, A. Hikmet, “Küresel Güçlerin Mücadelesinde Fener Rum Patrikhanesi”, Asyavrupa, Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Sayı:1, Aralık 2004
• GÜNDÜZ, Şinasi, Din ve İnanç Sözlüğü, Ankara 1998
• HELEFE, Charles Joseph, A History of the Christian Counsils from the Orginal Documents to the Close of the Council Nicea A.D. 325 (Translated from the German, Edt. By. William R. Clark), Edinburgh 1871
• HUSSEY, J. M., The Orthodox Church in the Byzantine Empire, Oxford 1986
• MACAR, Elçin, Cumhuriyet Dönemi İstanbul Rum Patrikhanesi, İstanbul 2003
• MEYENDORFF, John, The Orthodox, New York 1966
• MEYENDORFF, John, Byzantine Theology, New York 1983
• NICOL, D. M., Greece and Byzantium, Massachusetts 1983
• ORTAYLI, İlber, “Ökümenik Tartışması”, Milliyet, 19.12.2004
• OSTROGORSKY, Georg, Bizans Devleti Tarihi, Çev. Fikret Işıltan, Ankara 1981
• ROBERSON, Ronald, The Eastern Christian Churches, Rome 1990
• RUNCIMAN, Steven, The Great Church in Captivity, Cambridge 1968
• RUNCIMAN, Steven, The Orthodox Church and the Secular State, Oxford 1971
• RUNCIMAN, Steven, The Byzantine Theocracy, Cambridge 1977
• SAZAK, Derya, “Fener Rum Patriği Bartholomeos ile Söyleşi”, Milliyet, 01.12.2005
• ŞAHİN, Süreyya, Fener Patrikhanesi ve Türkiye, İstanbul 1996
• TÜRKMEN, İlter, “Patrikhane Tartışması”, Hürriyet, 01.11.2005
• WADDAMS, Herbert, Meeting the Orthodox Churches, London 1964
• WARE, Timothy, The Orthodox Church, London 1964
• ZERNOV, Nicolas, The Church of Eastern Chiristians, London 1942
• ZERNOV, Nicolas, Orthodox Encounter: The Christian East and Ecumenical Movement, London 1961
• ZERNOV, Nicolas, The Russians and Their Church, New York 1978