Tükenmişlik Ölçeği Kısa Versiyonu’nun Türkçe’ye Uyarlama Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2009, Cilt: 18 Sayı: 1, 387 - 398, 01.06.2009

Doç. Dr. Songül Tümkaya Yrd. Doç. Dr. Sabahattin Çam İlknur Çavuşoğlu

Öz

This study mainly aims at investigating reliability and validity of the Turkish adaptation of the Burnout Syndrome Inventory short version developed by Pines 2005 – on students in non thesis master’s program and people from different professions The participants of this study were senior student teachers from Çukurova University The Faculty of Education 233 students 137 females and 98 males participated in the study The data of this research were collected through the Burnout Syndrome Inventory short form the Life Satisfaction Inventory and the Inventory of Stres in a classroom environment As for the results the principal component analysis showed a factor of which absolute value was higher than 1 00 This factor was able to explain 55 92 of the total variance and its absolute value was 5 59 The factor loads of items varied from 54 to 87 Also total score of items and correlation values were between 46 and 81 The criterion validity analysis indicated that the Burnout Syndrome Inventory short version had a correlation of 48 with the Life Satisfaction Inventory a correlation of 73 with depression scores a correlation of 70 with anxiety scores and finally a correlation of 70 with stress scores p < 01 Internal validity reliability coefficient of inventory itesm was 91 and test retest reliability was 70 The reliability and validity results in this study were in line with the results based on the original version of the inventory This implied that the Turkish adaptation of the Burnout Syndrome Inventory was an appropriate tool in measuring student teachers’ bornout experiences in Turkish culture Key words: The Burnout Snydrome Inventory Reliability Validity Student Teachers

Anahtar Kelimeler

-

TÜKENMİŞLİK ÖLÇEĞİ KISA VERSİYONU’NUN TÜRKÇE’YE UYARLAMA, GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Öz

Bu çalışmanın amacı farklı meslek grupları ve tezsiz yüksek lisans
öğrencilerinin tükenmişliklerini ölçmek için Pines (2005) tarafından hazırlanan
Tükenmişlik Ölçeği Kısa Versiyonu’nun (The Burnout Measure Short Version-BMS)
öğretmen adayları için Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışmalarını
yapmaktır. Çalışma grubu, Ç. Ü. Eğitim Fakültesi son sınıf öğrencilerinden
oluşmaktadır. Toplam 233 öğrencinin 137’si kız, 96’sı erkektir. Veriler, Tükenmişlik
Ölçeği Kısa Versiyonu, Yaşam Doyumu Ölçeği ve Depresyon Anksiyete ve Stres
Ölçeği ile sınıf ortamında toplanmıştır. Yapılan faktör analizi sonucunda (Principal
Compenent Analysis) Tükenmişlik Ölçeğindeki maddelerin öz değeri 1.00’dan büyük
olan bir faktörde toplandığı görülmüştür. Bu faktör toplam varyansın % 55.92’sini
açıklamakta ve öz değeri 5.59’dur. Maddelerin faktör yükleri ise .54 ile .87 arasında
değişmektedir. Maddelerin toplam puan ile korelasyon değerleri ise .46 ile .81
arasındadır. Aracın ölçüt geçerliği için yapılan analizlerde Tükenmişlik Ölçeği Kısa
Versiyonu puanlarının Yaşam Doyumu Ölçeği puanlarıyla -.48, Depresyon puanlarıyla
.73, Anksiyete puanlarıyla .70 ve Stres puanlarıyla da .70 korelasyon değerleri
göstermiştir (p < .01). Ölçek maddelerinin iç tutarlılık güvenirlik katsayısı .91, testtekrar
test güvenirliği ise .70’dir.
Bu çalışmada yapılan geçerlik ve güvenirlik çalışmalarının sonuçları, ölçeğin
orijinali için yapılan çalışmaların sonuçlarına oldukça benzer olduğu görülmüştür. Bu
sonuçlar, Tükenmişlik Ölçeği Kısa Versiyonu’nun Türk kültüründe öğretmen
adaylarının tükenmişlik yaşantılarını ölçmek için kullanılabilecek bir araç olduğunu
göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik ölçeği, Geçerlik, Güvenirlik, Öğretmen adayları

Kaynakça

• Akın, A. ve Çetin, B. (2007). Depresyon, anksiyete, stres ölçeği (DASÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 241-268.
• Corcoran, K.J. (1986). Measuring burnout: A reliability and convergent validity study. Journal of Social Behavior and Personality, 1, 107-112.
• Çapri, B. (2006). Tükenmişlik ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 62-77.
• Ergin, C. (1993). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve Maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. R. Bayraktar, İ.Dağ (Ed), VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları (ss.143-154), Ankara: Meteksan A.Ş.
• Freudenberger, H. J. (1980). Burn-out: The high cost of high achievement . Garden City, New York: Doubleday.
• Izgar H., (2003). Okul yöneticilerinde tükenmişlik. Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
• Justice, B., Gold, R.S. ve Klein, J.P. (1981). Life events and burnout. Journal of Psychology, 108, 219-226.
• Köker, S. (1991). Normal ve Sorunlu Ergenlerin Yaşam Doyumu Düzeylerinin Karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Laes, T. ve Laes, T. (2001). Career burnout and its relationship to couple burnout in Finland: A pilot study. Paper presented in a symposium entitled The Relationship between Career and Couple Burnout: A Cross-Cultural Perspective held at the Annual Convention of The American Psychological Association, San Francisco, California.
• Maslach, C. (1982). Burnout-the cost of caring. englewood cliffs. NJ: Prentice Hall.
• Maslach, C. ve Jackson, S.E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2, 99-113.
• Maslach, C. ve Leiter, M.P. (1997). The truth about burnout: How organizations cause personal stress and what to do about it. San Francisco: Jossey Bass.
• Maslach, C., Schaufeli, W.B., ve Leiter, M.P. (2001). Job burnout. Annual Reviews of Psychology, 52, 397-422.
• Mazur, P. J. ve Lynch, M. D. (1989). Differential impact of administrative, organizational and personality factors on teacher burnout. Teaching and Teacher Education, 5(4), 337-353.
• Özer, R. (1998). Rehber Öğretmenlerde Tükenmişlik Düzeyi, Nedenleri ve Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Pines, A. M. (2005). The burnout measure short version (BMS). International Journal of Stress Management, 12(1), 78-88.
• Pines, A., Aronson, E., ve Kafry D. (1981). Burnout: From tedium to personal growth. New York: The Free Press.
• Pines, A.M. (1993). Burnout: An existential perspective. In Schaufeli, W., Maslach, C., & Marek, T. (Eds.), Professional burnout: Developments in theory and research (pp. 33-52). Washington D.C.: Taylor & Francis.
• Pines, A.M. (1996). Couple burnout. New York/London: Routledge.
• Pines, A.M. (2000). Nurses' burnout: An existential psychodynamic perspective. Journal of Psychosocial Nursing, 38(2), 1-9.
• Pines, A.M. ve Aronson, E. (1988). Career burnout: Causes and cures. New York: Free Press.
• Pines, A.M. ve Nunes, R. (2003). The relationship between career and couple burnout: Implications for career and couple counseling. Journal of Employment Counseling, 40 (2), 50-64.
• Schaufeli, W.B. ve Van Dierendonck, D. (1993). The construct validity of two burnout measures. Journal of Organizational Behavior, 14, 631-647.
• Schaufeli, W.B., Enzmann, D. ve Girault, N. (1993). The measurement of burnout: A review. In Schaufeli, W.B., Maslach, C., & Marek, T. (Eds.), Professional burnout: Recent developments in theory and research (pp. 199-215). New York: Taylor & Francis.
• Schaufeli, W.B.ve Enzmann, D. (1998). The burnout companion to study and practice: A critical analysis. London: Taylor & Francis.
• Seidman, S.A. ve Zager, J. (1986-87). The teacher burnout scale. Educational Research Quarterly, 11, 26-33.
• Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörler: Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki Tükenmişlik, Görülen Psikolojik Belirtiler ve Başa Çıkma Davranışları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Weisberg, J. ve Sagie, A. (1999). Teachers’ physical, mental and emotional burnout: Impact on intention to quit. The Journal of Psychology, 133 (3), 333-339.
• Weiskopf, P. E. (1980). Burnout among teachers of exceptional children. Exceptional Children, 47, 18-23.