ÇAĞIMIZIN MESLEK HASTALIĞI MOBBİNG VE YAPI SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 1, 58 - 67, 30.04.2021

Savaş Bayram Zübeyde Özlem Parlak Biçer

https://doi.org/10.35379/cusosbil.759880

Öz

İş hayatında gittikçe artmakta olan psikososyal problemlerden birisini, ‘çağımızın meslek hastalığı’ olarak tanımlanan ‘mobbing’ oluşturmaktadır. Her ne kadar bilimsel literatüre 1980’li yıllarda girmiş bir kavram olsa da, mobbing günümüz çalışma hayatında sık karşılaşılan ancak çalışanlar tarafından tam olarak anlaşılmayan bir kavramdır. Mobbing, birçok insan tarafından çözülemeyen bir sorun olarak görülmektedir. Bu durum yapı sektöründe de oldukça yaygındır. Bu çalışmada, yapı sektöründeki mobbing probleminin, sektörde önemli rolleri olan inşaat mühendisleri ve mimarlar açısından önemi ele alınmıştır. Ayrıca, daha açık ve özlü bir yaklaşım sağlanması ve bulguların literatür ile kıyaslanması amaçlanmıştır. Sektör çalışanlarının mobbing farkındalıklarını, mobbing maruziyet düzeylerini ve mobbinge maruz kaldıklarında ne gibi yollara başvurduklarını belirlemek de çalışmanın diğer amaçları arasındadır. Sonuç olarak; çalışanların çoğunlukla mobbing kavramını bildiklerini düşünmelerine rağmen konuya hakim olmadıkları belirlenmiştir. Bunun yanında, Leymann'ın Psikolojik Terör Tipolojisi (LIPT) sınıflandırmasına ikinci grup maruziyet olarak tanımlanan ‘sosyal ilişkilere yönelik saldırılar’ maruziyeti yaşadıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Psikolojik şiddet, Yapı sektörü, İnşaat mühendisi, Mimar

Teşekkür

Yazarlar, katkıları için İnşaat Mühendisi Cebrail Doğan’a teşekkür ederler.

MOBBING: OCCUPATIONAL DISEASE OF OUR AGE AND A RESEARCH IN THE AEC INDUSTRY

Öz

Mobbing, one of the increasing psychosocial problems in work life, is defined as ‘occupational disease of our age’. Although its scientific literature was introduced in the 1980s, mobbing is a concept that is very common in the work-life but not fully understood among employees. Mobbing is seen as a problem that cannot be solved by many people. This situation is also quite common in the architecture, engineering, and construction (AEC) industry. In this study, the importance of the mobbing problem in the AEC industry for civil engineers and architects, who have important roles in the industry, is discussed. In addition, it is aimed to provide a clearer and more concise approach and to compare the findings with the literature. The other objectives of the study are to determine the awareness of mobbing, exposure levels of mobbing and the ways in which they apply when exposed to mobbing. It was found that although the respondents think they know the concept of mobbing, they do not dominate the subject. In addition, the respondents experienced ‘effects on social contacts’ which is defined as the second group exposure to the Leymann Inventory of Psychological Terror (LIPT) classification.

Anahtar Kelimeler

Mobbing, Psychological Violence, AEC Industry, Civil Engineer, Architect

Kaynakça

• Acar, P., Kıyak, M., ve Sine, B. (2014). The Relationship between Organizational Culture and Mobbing: An Application on Construction Companies. Journal of Workplace Behavioral Health, 29: 281–298.
• Altun, M., Sayer, A., ve Barutçu, A. (2017). Yargı Kararları, Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kararları ve İlgili Mevzuat Perspektifinde İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing). Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 128: 511-544.
• Aydın, Ş., Şahin, N., ve Uzun, D. (2007). Örgütlerde Yaşanan Psikolojik Şiddet Sorunlarının Konaklama İşletmeleri Açısından Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2): 61-74.
• Bakırcıoğlu, İ. (2012). Yapı ve Mimarlık Hizmetleri Sektörlerindeki İşyerlerinde Mobing. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Bakırcıoğlu, İ., ve Acar, E. (2012). Yapı ve Mimarlık Hizmetleri Sektörlerindeki İşyerlerinde Mobing. 2. Proje ve Yapım Yönetimi Kongresi, 13-16 Eylül, İzmir.
• Başağa, H.B., Karal, Ü., ve Temel, B.A. (2019). Türkiye’de İnşaat Mühendislerinin Mobbing Algılarının Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma. Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(2): 714-733.
• Bayram, S. (2019). Günümüz ve Geleceğin İnşaat Mühendisi Perspektifinden İSG Farkındalığı. Z.Ö. Parlak Biçer (Edt.), Akademisyenler, Profesyoneller ve Öğrenciler için İş Sağlığı ve Güvenliği içinde (s. 295-321). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bernardi, R.A. (1994). Validating Research Results When Cronbach's Alpha is Below .70: A Methodological Procedure. Educational and Psychological Measurement, 54(3): 766-775.
• Candan, H., ve İnce, M. (2014). Mobbingden (Bezdiri) Tükenmişliğe Giden Yol: Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2): 56-85.
• Çukur, C. (2018). Türk Hukuku ve Karşılaştırmalı Hukukta İşyerinde Psikolojik Taciz. TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, No: 9, Ankara.
• Davenport, N., Swartz, R.D., ve Eliot, G.P. (2003). Mobbing: İşyerinde Duygusal Taciz, (Çev.: Osman Cem Önertoy), Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• Eser, O. (2008). Mobbing Kavramının Türkçe Serüveni. İstanbul Kültür Üniversitesi, http://turkoloji.cu.edu.tr/YENI%20TURK%20DILI/oktay_eser_mobbing_kavrami.pdf (Erişim tarihi: 16.12.2019)
• Geleri, M.F. (2013). Mobbingin Sektörel Bazda Yaş ve Cinsiyete Göre Dağılımı. https://www.muhasebenet.net/haber.php?haber_id=5833(Erişim tarihi: 22.11.2019)
• Genç, O., ve Erdiş, E. (2015). İnşaat Sektöründe Mobbing Sorunsalı. Çukurova Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 30(1): 215-221.
• Gözüm, P. (2017). Mobbing Algısı ile Motivasyon İlişkisi: Erzurum ve Ankara İllerinde Bazı Kamu ve Özel Kurum Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Gümüşburun Ayalp, G., ve Arslan, F. (2016). İnşaat Mühendislerini ve Mimarları Demotive Eden Kriterler. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 7(1): 11-22.
• Gün, H. (2010) Çalışma Ortamında Psikolojik Taciz: İşyeri Sendromu (Mobbing/Bullying). Ankara, Lazer Yayınları.
• Heinemann, P. (1972). Mobbing-Group Violence by Children and Adults. Natur och Kultur, Stockholm.
• Hubert, A., ve Veldhoven, M. (2001). Risk Sectors for Undesirable Behaviour and Mobbing. European Journal of Work and Organizational Psychology, 10(4): 415-424.
• Kamu Görevlileri Etik Kurulu. (2018). 2017 yılı faaliyet raporu. http://etik.gov.tr/faaliyetraporu_2017.pdf (Erişim tarihi: 21.11.2019)
• Karabal, C., Sağbaş, M., ve Kaygın, E. (2016). Mobbing ile Örgütsel Yabancılaşma Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1): 140-162.
• Kaya, M. (2015). Mobbingin Kurumsal Etkileri ve Maliyeti. Sayıştay Dergisi, 97: 77-88.
• Korkut, A.E. (2014). Psikososyal Risk Faktörleri ve İnşaat Sektöründe Bir Çalışma. İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanlık Tezi, T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.
• Leymann, H. (1990). Mobbing and Psychological Terror at Workplaces. Violence and Victims, 5(2): 119-126.
• Leymann, H. (1993). Mobbing-Psychoterror am Arbeitsplatz und Wie Man Sich Dagegen Wehren Kann (Mobbing- Psychological Terror at Work, and How One Can Defend Oneself). Ro-wohlt, Taschenbuch Verlag GmbH, Reinbeck, Hamburg.
• Leymann, H. (1996). The Content and Development of Mobbing at Work. European Journal of Work and Organizational Psychology, 5(2): 165–184.
• Leymann, H. (2019). Mobbing – Its Course Over Time”, The Mobbing Encyclopedia, (t.y.) http://www.leymann.se/English/frame.html (Erişim tarihi: 15.11.2019)
• Parlak Biçer, Z.Ö., Öztürk, S., ve Karaaslan, N.S. (2014). Kayseri'deki Mimarlık Bürolarında Karşılaşılan Fiziksel ve Psikolojik Sorunlar. Fifth International Science and Technology Conference (ISTEC), 18-20 Aralık, Doha, Katar.
• Shallcross, L. (2003). The Workplace Mobbing Syndrome, Response and Prevention in the Public Sector. Workplace Mobbing Conference, 16-17 October, Brisbane, Australia.
• Tetik, S. (2010). Mobbing Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18): 81-89.
• Tınaz, P. (2006). İş Yerinde Psikolojik Taciz (Mobbing). Beta Yayınları, İstanbul.
• Tınaz, P., Bayram, F., ve Engin, H. (2008). Çalışma Psikolojisi ve Hukuki Boyutlarıyla İşyerinde Psikolojik Taciz. Beta Yayınları, İstanbul.
• Tutar, H., ve Uslu, F. (2018). Mobbing Hukuku. Adalet Yayınları, Ankara.
• Yiğit, B. (2016). Mobbing Kavramı: Kavramsal Bir Çerçeve. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 5(1): 32-42.