KUR KORUMALI MEVDUAT HESABINA TANINAN VERGİ AYRICALIKLARININ BÜTÇEYE ETKİLERİ

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 2, 526 - 535, 29.10.2022

Derya Yayman

https://doi.org/10.35379/cusosbil.1123959

Cited By: 2

Öz

Türk Lirasının Amerikan Doları karşısındaki değer kaybını önlemek için getirilen kur korumalı mevduat hesabı üç ayı geride bırakmıştır. Kur korumalı mevduat hesabı önce gerçek kişilerin belli döviz cinsinden hesaplarına yönelik getirilmiş, sonra kapsama altın hesapları alınmış, en sonunda ise tüzel kişiler sisteme dahil edilmiş ve bu hesaplara dönüşüm halinde kurumlar ve gelir vergisi avantajları getirilmiştir. Kur korumalı mevduat hesabının başlangıçta bütçeye yük olmayacağı, çünkü Merkez Bankasından karşılanacağı belirtilmiştir. Ancak her vergisel ayrıcalık vergi harcaması niteliğinde olduğundan, devlet bütçesi için bir giderdir. Araştırmanın amacı, kur korumalı mevduat sistemine tanınan vergi ayrıcalıklarının devlet bütçesine maliyeti olup-olmadığını tartışmaktır. Literatür taraması yapılmış ve konu ile ilgili çalışmalar incelenmiştir. Araştırma metodolojisi nitel içerik analizidir. Veri kaynakları; konu ile ilgili çıkarılan kanunlar, tebliğler, sirkülerler, açıklamalar, Hazine ve Maliye Bakanlığının bütçe istatistikleri ve TCMB’ nın para ve banka istatistikleridir. Çalışmanın bulguları; kamunun üstlendiği şartlı yükümlülüğün yurt içi yerleşiklere, TL’nin mali değerini koruma konusunda güven vermesi, yurt dışında yaşayan Türklere tanınan net getiri garantisini belirlemenin henüz mümkün olmadığı, bütçe giderlerinin incelenen dönem itibariyle arttığı, ancak bütçe gelirlerinin de neredeyse bu artış düzeyinde arttığı, faiz dışı fazlanın arttığı, dolayısıyla henüz bütçeye etkisinin düşük kaldığı, kur korumalı mevduat hesaplarındaki artışın maliyetinin giderek arttığı ve esas riskin kurda öngörülmeyen sıçramalar olduğudur

Anahtar Kelimeler

Kur korumalı mevduat, bütçe, vergi avantajları, altın hesabı, Şirket döviz tevdiatı mevduatı hesapları

Teşekkür

Çalışmamı değerlendirecek olan editör ve hakemlere teşekkür ederim.

BUDGET IMPACTS OF TAX PRIVILEGES GRANTED TO EXCHANGE RATE-PROTECTED DEPOSIT ACCOUNT

Öz

The exchange rate-protected deposit account, which was introduced to prevent the depreciation of the Turkish Lira against the US Dollar, has been implemented for three months. Exchange rate-protected deposit accounts were first introduced for real persons' accounts in certain foreign currencies, then gold accounts were included, and finally, legal entities were included in the system and corporate and income tax advantages were granted to these accounts in case of conversion. Initially, it was stated that the foreign exchange-protected deposit account would not be a burden on the budget as it would be covered by the Central Bank. However, since every tax privilege is a tax expenditure, it is an income that the state gives up, it is an expense for the state budget. The aim of this research is to discuss whether the tax privileges granted to the exchange rate-protected deposit system has a cost to the state budget. A literature review was conducted and studies on the subject were examined. The research methodology is qualitative content analysis. Data sources are laws, communiqués, circulars, explanations, budget statistics of the Ministry of Treasury and Finance and money and bank statistics of the Central Bank. The findings of the study show that the conditional obligation undertaken by the public authority gives confidence to the residents to protect the financial value of the TL, it is not yet possible to determine the net income guarantee given to the Turks living abroad, the budget expenditures have increased as of the examined period, but the budget revenues are almost at this level of increase, the primary surplus has increased, therefore its impact on the budget is low, the cost of the increase in exchange rate-protected deposit accounts is increasing, and the main risk is unforeseen fluctuations in the exchange rate

Anahtar Kelimeler

Exchange-rate protected deposits, Budget, Tax benefits, Gold accounts, Company foreıgn currency deposit accounts

Kaynakça

• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK). Haftalık Bankacılık Sektörü Verileri, https://www.bddk.org.tr/BultenHaftalik/ (29 Nisan 2022).
• Eğilmez, M. (2022). Mahfi Eğilmez yazdı: Kuru Hazine koruyacak da Hazine’yi kim koruyacak? https://medyascope.tv/2022/03/24/mahfi-egilmez-yazdi-kuru-hazine-koruyacak-da-hazineyi-kim-koruyacak/ (24.03.2022).
• Eryılmaz, F. (2022). Kur Korumalı Mevduat Yük mü oldu? https://rekabet.net/kur-korumali-mevduat-yuk-mu-oldu/ (28.03.2022).
• Hacaloğlu, H. (2022). Kur Korumalı Mevduat 3 Ayda Ne Getirdi Ne Götürdü? https://www.amerikaninsesi.com/a/kur-korumal%C4%B1-mevduat-%C3%BC%C3%A7-ayda-ne-getirdi-ne-g%C3%B6t%C3%BCrd%C3%BC-/6496619.html (23.03.2022).
• Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2022) Mart Ayı Bütçe Gerçekleşme Raporu.
• Özatay, F. (2022). %19’u beğenmeyip %48’e razı olmak, https://www.tepav.org.tr/tr/blog/s/7042 (23 Mart 2022).
• Özüdoğru, B. A. (2022). Kur Korumalı Mevduatta Etkinlik-Verimlilik Analizi, https://vergialgi.net/kur-korumali-mevduatta-etkinlik-ve-verimlilik-analizi (15.02.2022).
• Öztürk, N. (2022). Tcmb’nin Liralaşma Stratejisi Adımları, 5. Internatıonal Izmır Economıcs Congress, 25-26 Şubat 2022, 177-188.
• Taş, F. (2022). Kur Korumalı Mevduata İstisnanın Uygulanması Yöntemi, https://www.alomaliye.com/2022/02/15/kur-korumali-mevduat-istisna/ (15.02.2022).
• TCMB. (2022). 06.05.2022 tarihli Haftalık Para ve Banka İstatistikleri, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/ Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ (2021/14). (2021). T.C. Resmî Gazete (31696 mük, 21.12.2021).
• Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında Tebliğ, (Sayı: 2021/14)’de Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (Sayı: 2022/1). (2022). T.C. Resmî Gazete (31716, 11.01.2022).
• Vergi Usul Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (2022). T.C. Resmî Gazete (31734, 29.01.2022).
• 19 seri no’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği; Kur Korumalı TL Vadeli Mevduat veya Katılım Hesaplarına Dönüşüm Halinde Uygulanacak Kurumlar Vergisi İstisnasına İlişkin Açıklamalar. (2022). T.C. Resmî Gazete (31747, 11.02.2022).
• Türk Lirası Mevduat ve Katılma Hesaplarına Dönüşümün Desteklenmesi Hakkında 2022/16 Sayılı Tebliğ, 2021/14 sayılı Tebliğ’te Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ. T.C. Resmî Gazete (31803, 08.04.2022).
• 2022/14 Sayılı Vergi Sirkülerleri. (2022). Döviz ve Altın Mevduat Hesabının Kur Korumalı Mevduat Hesabına Dönüşümü Halinde Kur Farkı Gelirinin Vergiden İstisna Edilmesi.
• URL 1: Kur korumalı mevduat sisteminde flaş değişiklik! Vergi alınmayacak, https://emlakkulisi.com/kur-korumali-mevduat-sisteminde-flas-degisiklik-vergi-alinmayacak/698881?p=3 (23.03.2022).
• URL 2: Kur Korumalı Mevduatta Kurumlar Vergisi İstisnası, https://www.grantthornton.com.tr/en-guncel/makaleler/2021-kurumlar-vergisi-beyaninda-yeni-konular/ (11 Nis 2022).
• URL 3: Kur Korumalı Mevduatta Hedefi Tutturamayan Banka Ceza Ödeyecek, https://www.indyturk.com/node/494286/ekonomi%CC%87/kur-korumal%C4%B1-mevduatta-hedefi-tutturamayan-banka-ceza-%C3%B6deyecek (06.04.2022).